W odniesieniu do instalacji w części wspólnej budynku wymienione akty prawne zawierają konkretne wymagania dotyczące poszczególnych fragmentów instalacji.
Większość budynków jest zasilana z sieci w układzie TN-C. Jest to sieć czteroprzewodowa, w której występuje wspólny przewód ochronno-neutralny PEN. Zgodnie z postanowieniami przepisów przywołanego wyżej rozporządzenia, wspólny przewód ochronno-neutralny w instalacji ułożonej na stałe powinien mieć przekrój żyły nie mniejszy niż 10 mm2 Cu lub 16 mm2 Al.
A zatem w całym budynku należałoby zastosować przewody PEN spełniające ten warunek, co w odniesieniu do instalacji odbiorczych prowadziłoby do nonsensownych sytuacji. W obwodach odbiorczych z żyłami fazowymi (L) o przekroju 1,5 lub 2,5 mm2 Cu przewód ochronno-neutralny (PEN) miałby przekrój 10 mm2 Cu.
Aby tego uniknąć, niezbędne jest stosowanie układów TN-S lub TN-C-S (pięcioprzewodowych). W obu tych przypadkach występuje rozdzielenie przewodu ochronno-neutralnego PEN na dwa niezależne przewody - przewód ochronny PE i przewód neutralny N.
Pozwala to również na likwidację szeregu niepożądanych zjawisk takich jak:
- możliwość pojawienia się napięcia fazowego (230 V) na metalowych obudowach odbiorników, w przypadku przerwania przewodu PEN;
- przepływu w przewodzie PEN prądów wyrównawczych wywołanych niesymetrią obciążeń, skutkujących pojawieniem się niekorzystnych dla odbiorników napięć w przewodzie PEN.
Rozdział przewodu ochronno-neutralnego PEN na dwa odrębne przewody w przypadku układu TN-C-S powinien nastąpić w złączu lub w głównej rozdzielnicy administracyjnej budynku. Punkt tego rozdziału musi być uziemiony dla utrzymywania potencjału ziemi na przewodzie ochronnym PE.
Przewód ochronny PE powinien być ponadto uziemiony także w innych możliwych punktach. Wielokrotne uziemianie przewodu PE zapewnia lepszą ochronę od porażeń oraz ogranicza asymetrię napięć podczas zwarć.
Instalacja w budynku powinna być wykonana w systemie TN-S, czyli jako pięcioprzewodowa w obwodach 400 V i trójprzewodowa w obwodach 230 V (w szczególnych przypadkach mogą występować inne systemy TT lub IT - sprawa leży w gestii miejscowego zakładu energetycznego).
W systemie TN-S wszystkie piony (rys. 1) oraz wewnętrzne linie zasilające (rys. 2) trójfazowe (400 V) muszą mieć 5 przewodów: 3 fazowe oznaczone L1, L2, L3, przewód neutralny oznaczony N oraz przewód ochronny oznaczony PE.
Jeżeli rozdział przewodu PEN następuje w złączu, wszystkie rozdzielnice muszą mieć po 5 szyn (L1, L2, L3, N i PE). W przypadku punktu rozdziału umieszczonego w głównej rozdzielnicy budynku powinna ona być wyposażona w 4 szyny (L1, L2, L3 i PEN), a pozostałe rozdzielnice w 5 szyn. Przekroje przewodów pionów i linii zasilających dobiera się do aktualnego obciążenia.
W zależności od potrzeb poszczególne lokale mieszkalne mogą być zasilane jednofazowo (3 przewody) lub trójfazowo (5 przewodów) (rys. 3). W przewodzie ochronnym PE nie wolno umieszczać żadnych zabezpieczeń, ani też innych aparatów. Ciągłość przewodu PE decyduje m.in. o skuteczności ochrony od porażeń.
Na tablicach administracyjnych oraz w miejscach odgałęzień od pionów do lokali należy bezpieczniki topikowe zastąpić wyłącznikami nadmiarowo-prądowymi. W złączu budynku należy zainstalować ochronniki przepięciowe I stopnia, a na głównej tablicy administracyjnej ochronniki II stopnia lub aparaty zespolone I+II stopnia.
Po przebudowie linii zasilających i tablic administracyjnych należy przeprowadzić modernizację instalacji w pomieszczeniach użytkowanych wspólnie oraz w mieszkaniach i lokalach niemieszkalnych. Do części wspólnej należą klatki schodowe, garaże, piwnice, strychy itp. pomieszczenia.
Zmiany należy wprowadzić także w biurach użytkowanych przez zarządcę budynku i innych lokalach niemieszkalnych, jeżeli znajdują się w obiekcie. Dwuprzewodowe obwody jednofazowe (230 V) należy wymienić na trójprzewodowe, a czteroprzewodowe (230/400 V) na pięcioprzewodowe. Niezbędna jest również wymiana całego osprzętu łączników i gniazd wtyczkowych.
Wszystkie gniazda wtyczkowe muszą być wyposażone w styki ochronne. (por. tab. 3). Dostosowanie do nowych przepisów części wspólnej wymaga wykonania głównych połączeń wyrównawczych, tzn. połączenia ze sobą wszystkich metalowych rurociągów instalacyjnych, przewodu ochronnego instalacji elektrycznej oraz uziomów i zbrojeń budynku.
Główne połączenie wyrównawcze wykonuje się w pobliżu miejsca wprowadzenia rurociągów do budynków, zwykle w części podziemnej. Do wykonania tych połączeń stosuje się tzw. główną szynę wyrównawczą wyposażoną w szereg zacisków śrubowych.
Po wymianie pionów oraz ewentualnie instalacji w niektórych mieszkaniach powstaje sytuacja wymuszająca okresowe (do czasu wymiany instalacji we wszystkich mieszkaniach) połączenie w pionie przewodu neutralnego z przewodem ochronnym. Przewód ochronny będzie w ten sposób spełniał dwie funkcje.
Dla mieszkań z wymienioną instalacją będzie to przewód ochronny, a dla mieszkań ze starą (dwuprzewodową) instalacją przewód ochronno-neutralny. Z przewodem neutralnym pionu będą połączone tylko zmienione instalacje, tak jak to pokazano na schemacie (rys. 4).
W trakcie prac modernizacyjnych należy pamiętać, że zgodnie z rozporządzeniem dotyczącym warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, liczniki pomiaru energii elektrycznej należy przenieść poza lokale mieszkalne i umieścić np. na klatkach schodowych w zamykanych szafkach dostępnych dla pracowników zakładu energetycznego, a niedostępnych dla osób postronnych.
W istniejących budynkach po przebudowie instalacji elektrycznych powinno być spełnione jeszcze jedno postanowienie zawarte w aktualnych przepisach. Zgodnie z nim powinna być zachowana odległość 2,8 metra od obrysu wbudowanej stacji transformatorowej do pomieszczeń przeznaczonych na stały pobyt ludzi, a więc i do lokali mieszkalnych.
Tymczasem w wielu budynkach istnieją wbudowane stacje usytuowane na parterze, a nad nimi mieszkania. Rozwiązaniem może być wystąpienie do dostawcy energii elektrycznej o postawienie obok budynku wolno stojącej stacji transformatorowej i likwidację stacji wbudowanej.
 |
|---|
| Nowe Warunki techniczne dla budynków i ich usytuowania. Poradnik. Przepisy z komentarzen i 170 rysunkami. Wydanie 10. uaktualnione i rozszerzone. Dodatek specjalistyczny "Efektywność energetyczna w budownictwie" |
| CZYTAJ OPIS » |
Wymiana instalacji elektrycznych w części wspólnej powinna łączyć się z unowocześnieniem oświetlenia pomieszczeń. Sprawie tej będzie poświęcony następny artykuł.
*Wykaz wybranych przepisów i norm
PRZEPISY
1. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo Budowlane (tekst jednolity - Dz. U. z 2010 r. nr 243, poz. 1623 aktualizowany na bieżąco tekst jest dostępny na stronie : http://www.gunb.gov.pl/)
2. Ustawa z dn. 10 kwietnia 1997 r. - Prawo Energetyczne. (tekst jednolity Dz. U. z 2006 r. nr 89, poz. 625 z późniejszymi zmianami. Tekst ujednolicony w Biurze prawnym URE jest dostępny na stronie internetowej Urzędu: www.ure.gov.pl)
3. Ustawa z 17 maja 1989 r. - Prawo Geodezyjne i Kartograficzne. - Dz. U. nr 100 z 2000 r. poz. 1086; zmieniona 22 grudnia 2000 r. - Dz. U . nr 120 z
2000 r. poz. 1268)
4. Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie
(Dz. U. nr 75 z 2002 r., poz. 690; Dz. U. nr 33 z 2003 r., poz. 270; Dz. U. nr 109 z 2004 r., poz. 1156; Dz. U. nr 201 z 2008 r., poz. 1238; Dz. U. nr 228 z 2008 r., poz. 1514; Dz. U. nr 56 z 2009 r., poz. 461; Dz. U. nr 239 z 2010 r., poz.1597).
5. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 2 lipca 2007 r. w sprawie szczegółowych zasad kształtowania i kalkulacji taryf oraz rozliczeń w obrocie energią elektryczną (Dz. U. z dnia 18 lipca 2007 r. nr 128, poz. 895) zmienione rozporządzeniem tegoż ministra z dn. 13 marca 2008 r. (Dz. U. z 2008 r. nr 53, poz. 318)
6. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 4 maja 2007 r. w sprawie szczegółowego warunków funkcjonowania systemu elektroenergetycznego
(Dz. U. nr 93 z 2007 r., poz. 623; Dz. U. nr 30 z 2008 r., poz. 178; Dz. U. nr 162 z 2008 r., poz. 1005)
7. Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2 kwietnia 2003 r. w sprawie wymagań w zakresie efektywności energetycznej (Dz. U. nr 79 z 9 maja 2003 roku poz. 714)
8. Rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 21 sierpnia 2007 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla sprzętu elektrycznego (Dz. U. nr 155 z 2007 r., poz. 1089).
9. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 23 czerwca 2003 r. w sprawie wzorów: wniosku o pozwolenie na budowę, oświadczenia o posiadanym prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowlane i decyzji o pozwoleniu na budowę (Dz. U. nr 120, poz. 1127 oraz z 2004 r. nr 242, poz. 2421)
10. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 16 sierpnia 1999 r., w sprawie warunków technicznych użytkowania budynków mieszkalnych (Dz. U. nr 74 z 1999 r., poz. 836)
11. Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 28 kwietnia 2003 r. w sprawie szczegółowych zasad stwierdzania posiadania kwalifikacji przez osoby zajmujące się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci (Dz. U. nr 89 z 2003 r., poz. 828; Dz. U. nr 129 z 2003 r., poz. 1184; Dz. U. nr 141 z 2005 r., poz. 1189)
12.Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz. U. nr 109 z 2010 r., poz. 719)
13. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 3 lipca 2003 r. w sprawie książki obiektu budowlanego (Dz. U. nr 120 z 2003 r. poz. 1134)
14. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 2 września 2004 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy dokumentacji projektowej, specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych oraz programu funkcjonalno-użytkowego (Dz. U. Nr 202 z 2004 r., poz. 2072)
NORMY
1. PN-HD 60364-4-41:2009. Instalacje elektryczne niskiego napięcia. Część 4-41: Ochrona dla zapewnienia bezpieczeństwa - Ochrona przed porażeniem elektrycznym.
2. PN-HD 60364-5-54:2010. Instalacje elektryczne niskiego napięcia. Część 5-54: Dobór i montaż wyposażenia elektrycznego - Uziemienia, przewody ochronne i przewody połączeń ochronnych.
3. PN-EN 61140:2005. Ochrona przed porażeniem prądem elektrycznym - Wspólne aspekty instalacji i urządzeń.
4. PN-IEC 60364-4-443:1999. Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych - Ochrona dla zapewnienia bezpieczeństwa -Ochrona przed przepięciami - Ochrona przed przepięciami atmosferycznymi lub łączeniowymi.
5. PN-HD 60364-6:2008. Instalacje elektryczne niskiego napięcia. Część 6 : Sprawdzanie.
6. Prenorma SEP P SEP-E-0002 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych - Instalacje elektryczne w budynkach mieszkalnych - Podstawy planowania. Warszawa 2002.
