Finansowanie gmin

Zagadnienia:

• Obligatoryjne dochody gminy
• Fakultatywne dochody gminy
• Zasady ustalania i gromadzenia dochodów własnych gminy
• Podatek dochodowy od osób fizycznych
• Podatek dochodowy od osób prawych
• Opłata skarbowa
• Podatek od spadków i darowizn
• Darowizna
• Zniesienie współwłasności
• Spadek lub zachowek
• Zasiedzenie
• Podatek od czynności cywilnoprawnych
• Przekazanie należności podatkowych

Gmina może uzyskiwać dochody z bardzo wielu źródeł. Wielość źródeł finansowania, złożoność organizacyjno-prawna niektórych gmin, a także złożoność mechanizmów związanych z przepływem środków pieniężnych powoduje, że trudno jest w kilku słowach opisać ten mechanizm. Dokonując jednak pewnego uproszczenia na użytek niniejszego artykułu przedstawione zostaną elementy związane z niektórymi podatkami oraz z czynnościami dotyczącymi nieruchomości. Na ich przykładzie widać bowiem zależność pomiędzy sytuacją finansową podatników, a sytuacją finansową samych gmin.

Obligatoryjne dochody gminy

Dochodami gminy są dochody własne; subwencja ogólna oraz dotacje celowe z budżetu państwa. Źródłami dochodów własnych gminy są:

1) wpływy z podatków: od nieruchomości, rolnego, leśnego, od środków transportowych, dochodowego od osób fizycznych, opłacanego w formie karty podatkowej, od spadków i darowizn, od czynności cywilnoprawnych;

2) wpływy z opłat: skarbowej i targowej, miejscowej, uzdrowiskowej i od posiadania psów; eksploatacyjnej – w części określonej w ustawie z 4 lutego 1994 r. Prawo geologiczne i górnicze (DzU z 2005 r. nr 228, poz. 1947 z późn. zm.); innych stanowiących dochody gminy, uiszczanych na podstawie odrębnych przepisów;

3) dochody uzyskiwane przez gminne jednostki budżetowe oraz wpłaty od gminnych zakładów budżetowych;

4) dochody z majątku gminy;

5) spadki, zapisy i darowizny na rzecz gminy;

6) dochody z kar pieniężnych i grzywien określonych w odrębnych przepisach;

7) 5,0% dochodów uzyskiwanych na rzecz budżetu państwa w związku z realizacją zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych ustawami, o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej;

8) odsetki od pożyczek udzielanych przez gminę, o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej;

9) odsetki od nieterminowo przekazywanych należności stanowiących dochody gminy;

10) odsetki od środków finansowych gromadzonych na rachunkach bankowych gminy, o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej;

11) dotacje z budżetów innych jednostek samorządu terytorialnego (jst);

12) inne dochody należne gminie na podstawie odrębnych przepisów.

Dochodami własnymi jednostek samorządu terytorialnego są również udziały we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych oraz z podatku dochodowego od osób prawnych.

Fakultatywne dochody gminy

Do fakultatywnych dochodów gminy zalicza się: środki pochodzące ze źródeł zagranicznych niepodlegające zwrotowi oraz środki pochodzące z budżetu UE i inne środki.

Kolejnymi fakultatywnymi dochodami gminy mogą być dotacje celowe z budżetu państwa:

1) na zadania z zakresu administracji rządowej oraz na inne zadania zlecone ustawami;

2) na zadania realizowane przez jednostki samorządu terytorialnego na mocy porozumień zawartych z organami administracji rządowej;

3) na usuwanie bezpośrednich zagrożeń dla bezpieczeństwa i porządku publicznego, skutków powodzi i osuwisk ziemnych oraz skutków innych klęsk żywiołowych;

4) na finansowanie lub dofinansowanie zadań własnych;

5) na realizację zadań wynikających z umów międzynarodowych.

Dochodami gminy mogą być także dotacje udzielane przez NFOŚiGW oraz wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej.

Zasady ustalania i gromadzenia dochodów własnych gminy

Podatek dochodowy od osób fizycznych

Wysokość udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych, od podatników tego podatku zamieszkałych na obszarze gminy wynosi co do zasady 39,34%. Kwotę udziału gminy we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych, stanowiącego dochód budżetu państwa, ustala się przede wszystkim mnożąc ogólną kwotę wpływów z tego podatku przez 0,3934 i wskaźnik równy udziałowi należnego w roku poprzedzającym rok bazowy podatku dochodowego od osób fizycznych zamieszkałych na obszarze gminy, w ogólnej kwocie należnego podatku w tym samym roku. Tego wyliczenia dokonuje się na podstawie danych zawartych w złożonych zeznaniach podatkowych o wysokości osiągniętego dochodu oraz rocznym obliczeniu podatku, dokonanym przez płatników według stanu na dzień 15 września roku bazowego (poprzedzającego rok budżetowy).

Podatek dochodowy od osób prawych

Wysokość udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób prawnych, od podatników tego podatku posiadających siedzibę na obszarze gminy, wynosi 6,71%. Jeżeli podatnik podatku dochodowego od osób prawnych posiada zakład (oddział) położony na obszarze gminy innej niż właściwa dla jego siedziby, to część dochodu z tytułu udziału we wpływach z tego podatku jest przekazywana do budżetu gminy, na której obszarze znajduje się ten zakład, proporcjonalnie do liczby zatrudnionych w nim osób na podstawie umowy o pracę. W przypadku podatnika prowadzącego działalność poprzez położony na terytorium RP zakład zagraniczny, część dochodu z tytułu udziału we wpływach z tego podatku jest przekazywana do budżetu gminy, na obszarze której wykonują pracę (na podstawie umowy o pracę), osoby zatrudnione przez tego podatnika lub przez jego zagraniczny zakład, proporcjonalnie do liczby osób przez niego zatrudnionych na terytorium RP.

Opłata skarbowa

Wpływy z opłaty skarbowej uiszczanej gotówką wpłacane są na rachunek budżetu gminy, na obszarze której ma siedzibę podmiot, który dokonał czynności urzędowej albo wydał zaświadczenie lub zezwolenie. W pozostałych przypadkach wpływy wpłacane są na rachunek budżetu gminy, na obszarze której jest położony właściwy miejscowo organ podatkowy. Jeżeli podmiotem, który dokonał czynności urzędowej albo wydał zaświadczenie lub zezwolenie, jest wójt (burmistrz, prezydent miasta) lub upoważniony przez niego podmiot, wpływy z opłaty skarbowej uiszczanej gotówką są wpłacane na rachunek budżetu tej gminy.

Podatek od spadków i darowizn

Darowizna

Wpływy z tego podatku są przekazywane w przypadku pobranego przez płatnika podatku od spadków i darowizn z tytułu nabycia, w drodze darowizny własności nieruchomości, prawa użytkowania wieczystego, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego, spółdzielczego prawa do lokalu użytkowego oraz wynikających z przepisów prawa spółdzielczego: prawa do domu jednorodzinnego i prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym – na rachunek budżetu gminy, na obszarze której jest położona dana nieruchomość. Jeżeli ta nieruchomość położona jest na obszarze różnych gmin lub darowizna obejmuje przedmioty położone na obszarze różnych gmin – wpływy przekazywane są na rachunek budżetu gminy, na obszarze której zamieszkuje darczyńca, w dniu przyjęcia darowizny przez obdarowanego. Jeżeli zaś darczyńca nie ma miejsca zamieszkania (siedziby) w kraju – wpływy przekazywane są na rachunek budżetu gminy właściwej ze względu na miejsce zamieszkania obdarowanego.

Zniesienie współwłasności

W przypadku pobranego przez płatnika podatku od spadków i darowizn z tytułu nabycia, w drodze nieodpłatnego zniesienia współwłasności ww. przedmiotów – środki wpływają na rachunek budżetu gminy, na obszarze której jest położona nieruchomość. Jeżeli nieruchomość położona jest na obszarze różnych gmin – na rachunek budżetu gminy, na obszarze której zamieszkuje nabywca w dniu powstania obowiązku podatkowego. Jeżeli zaś nabywca nie ma miejsca zamieszkania w kraju – na rachunek budżetu gminy właściwej ze względu na miejsce zamieszkania (siedziby) zbywcy.

Spadek lub zachowek

Wpływy z opisywanego podatku powstające z tytułu spadku lub zachowku przekazywane są na rachunek budżetu gminy, na obszarze której są położone przedmioty spadku. Jeżeli przedmioty te położone są na obszarze różnych gmin – na rachunek budżetu gminy właściwej ze względu na ostatnie miejsce zamieszkania (pobytu) spadkodawcy. Jeżeli zaś spadkodawca nie miał miejsca zamieszkania w kraju – na rachunek budżetu gminy, na terenie mieszka spadkobierca.

Zasiedzenie

Jeżeli zaś wpływy z podatku od spadków i darowizn powstają z tytułu zasiedzenia własności nieruchomości lub służebności gruntowej przekazywane są na rachunek budżetu gminy, na obszarze której jest położona nieruchomość. Jeśli przedmiotem zasiedzenia jest nieruchomość położona na obszarze różnych gmin lub rzeczy ruchome – środki wpływają na rachunek budżetu gminy, na obszarze której zamieszkuje nabywca.

Podatek od czynności cywilnoprawnych

Wpływy z podatku od czynności cywilnoprawnych są przekazywane od czynności, których przedmiotem jest przeniesienie własności nieruchomości, prawa użytkowania wieczystego, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego, spółdzielczego prawa do lokalu użytkowego oraz wynikających z przepisów prawa spółdzielczego: prawa do domu jednorodzinnego i prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym – na rachunek budżetu gminy właściwej ze względu na miejsce położenia nieruchomości.

Przekazanie należności podatkowych

Środki stanowiące dochody gmin, które pobierają urzędy skarbowe, są odprowadzane na rachunek budżetu właściwej gminy co do zasady w terminie 14 dni od dnia, w którym wpłynęły na rachunek urzędu. Natomiast środki stanowiące dochody gmin z tytułu udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych podlegają przekazaniu z centralnego rachunku bieżącego budżetu państwa na rachunek właściwej gminy przede wszystkim w terminie do 10 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym podatek wpłynął na rachunek urzędu skarbowego.

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!