Żywopłoty – co posadzić i jak pielęgnować?
Wysoki żywopłot chroni przed ciekawskimi oczami przechodniów
www.clematis.com.pl
Gładkie, gęste ściany żywopłotów formowanych, nawet te najniższe, ujmują fragmenty terenu w ramy, porządkują przestrzeń i sprawiają, że wydaje się ona schludna i zadbana. To doskonały element zagospodarowania terenów osiedlowych.
Zobacz także
ECO24 Top 10 eleganckich stacji do segregacji odpadów
Selektywna zbiórka śmieci w przestrzeni publicznej i wewnątrz budynków to nie chwilowy trend. Zgodnie z obowiązującym prawem stanowi jeden z podstawowych obowiązków każdego z nas. Pozwala bowiem ograniczyć...
Selektywna zbiórka śmieci w przestrzeni publicznej i wewnątrz budynków to nie chwilowy trend. Zgodnie z obowiązującym prawem stanowi jeden z podstawowych obowiązków każdego z nas. Pozwala bowiem ograniczyć zanieczyszczenie środowiska, zwiększa procent odzyskiwania odpadów i umożliwia redukcję gazów cieplarnianych.
L’Avenir Du Monde sp. z o.o. System Ecosorting - poprawna segregacja odpadów komunalnych we wspólnotach i spółdzielniach
Ecosorting oferuje wspólnotom i spółdzielniom mieszkaniowym system, który wspiera poprawną segregację odpadów komunalnych. System obejmuje urządzenia techniczne i dokumentację formalną. Firma gwarantuje...
Ecosorting oferuje wspólnotom i spółdzielniom mieszkaniowym system, który wspiera poprawną segregację odpadów komunalnych. System obejmuje urządzenia techniczne i dokumentację formalną. Firma gwarantuje także wsparcie merytoryczne. Jak usługa Ecosorting wpływa na życie mieszkańca danej nieruchomości? Odpowiadamy na najczęstsze pytania lokatorów.
GMS Zielone dachy na stalowych altanach - elegancja, funkcjonalność i ekologia
Stalowe altany śmietnikowe od dawna stanowią nieodzowny element naszego otoczenia miejskiego. Pełnią wiele funkcji, od przechowywania śmieci i ochronę przed negatywnym wpływem warunków atmosferycznych,...
Stalowe altany śmietnikowe od dawna stanowią nieodzowny element naszego otoczenia miejskiego. Pełnią wiele funkcji, od przechowywania śmieci i ochronę przed negatywnym wpływem warunków atmosferycznych, po ograniczenie dostępności do pojemników dla niepożądanych osób . Dziś chcielibyśmy przedstawić Wam wyjątkowe rozwiązanie - altany z zielonym dachem, które łączą w sobie nowoczesność, ekologię i wyjątkową estetykę.
Krzewy liściaste i iglaste sadzone w pojedynczych, podwójnych lub potrójnych szeregach tworzą zielone ściany. Z takich nasadzeń powstają żywopłoty naturalne lub – jeśli będziemy je odpowiednio przycinać – formowane. Jedne i drugie mają liczne zalety nie tylko z punktu widzenia estetyki. Jedne i drugie tworzą bowiem zwartą, trudną do pokonania plątaninę pędów.
Ta cecha sprawia, że można wykorzystywać je jako naturalne ogrodzenia, przegrody oddzielające tereny o różnych funkcjach, parawany czy elementy niskich kompozycji roślinnych. To, jaką funkcję będą pełnić, zależy od potrzeb mieszkańców i pomysłów projektanta zagospodarowania terenu.
Jak wykorzystać
Żywopłotami można otoczyć nie tylko plac zabaw dla dzieci czy miejsce wypoczynku. Warto też sadzić je wzdłuż ulic, bo zatrzymują spaliny, a przy tym zapobiegają niespodziewanym wtargnięciom na jezdnię. Takie zielone ściany to także doskonałe ramy dla parkingów. Skutecznie ograniczają uciążliwości, których źródłem są dla mieszkańców okolicznych budynków ruszające, hamujące i manewrujące samochody.
Warto też zwrócić uwagę na to, że wysokie i średnie żywopłoty mają wpływ na mikroklimat terenu, z którym sąsiadują. Zatrzymują zanieczyszczenia, zmniejszają siłę wiatru, pochłaniają i rozpraszają fale dźwiękowe, redukując tym samym poziom hałasu. Zwiększają też wilgotność powietrza, a temperatura w miejscu otoczonym żywopłotem jest w upalne dni niższa, natomiast wiosną – o kilka stopni wyższa niż dookoła.
Jeżeli zależy nam na stworzeniu osłony całorocznej, możemy wybrać na żywopłot krzewy zimozielone. Trzeba jednak pamiętać, że gorzej znoszą spaliny i zasolenie gleby, lepiej więc nie sadzić ich w bezpośrednim sąsiedztwie ulic. Decydując się na żywopłoty formowane z krzewów liściastych zimozielonych, trzeba zdawać sobie sprawę, że rośliny te są wrażliwsze na niską temperaturę niż krzewy gubiące liście lub krzewy iglaste. Dobrze będą rosły jedynie na stanowiskach osłoniętych od zimnych wiatrów.
Żywopłoty mogą mieć rozmaitą wysokość. Zależy to, oczywiście, od naszych potrzeb i projektowanego układu kompozycyjnego. Do tych założeń należy dostosować dobór gatunków i odmian, bo każda roślina ma przecież swą charakterystyczną szybkość wzrostu, docelową wysokość i szerokość oraz wymagania co do stanowiska (nasłonecznienia, gleby i stopnia jej wilgotności).
Bez formowania
Żywopłoty nieformowane (naturalne), rosnące swobodnie bez regularnej interwencji człowieka, tworzą zielone wały. Potrzebują więcej miejsca niż żywopłoty formowane. Choć więc mogą być wykorzystywane w podobny sposób, czasami w przestrzeni osiedlowej na skupiny wysokich rozłożystych krzewów brakuje miejsca.
Są jednak gatunki, które wcale nie zajmują wiele przestrzeni. Oryginalny szpaler szybko utworzy świerk serbski (fot. 1). To piękne, wąskie drzewo zaciekawia dwubarwnymi igłami, z wierzchu zielonymi, od spodu zaś niebieskobiałymi. Spodnia strona igieł jest dobrze widoczna na wznoszących się do góry gałęziach.
Niezaprzeczalnym atutem żywopłotów nieformowanych jest to, że wiele z nich (ogniki, tawuły, lilak Meyera, pęcherznica kalinolistna) cieszy nasze oczy kwiatami i owocami, których na skutek cięcia pozbawione są żywopłoty formowane.
Regularnie cięte
Żywopłoty formowane to najpopularniejszy sposób wykorzystania krzewów i drzew dobrze znoszących cięcie. Regularne przycinanie nadaje im formę prostopadłościanów, co sprawia, że stają się efektownym, niemal architektonicznym elementem zagospodarowania przestrzeni.
Świadczą o tym, że miejsce w którym rosną, ma dobrego gospodarza, co – w sposób podświadomy i często irracjonalny – zwiększa wśród mieszkańców czy użytkowników danego terenu poczucie bezpieczeństwa.
Mogą wyznaczać kierunki komunikacji oraz zapobiegać tworzeniu dzikich ścieżek i przejść w miejscach niedozwolonych. Efektownym elementem zagospodarowania terenu są też dość niskie żywopłoty, wypełniające przestrzeń pomiędzy chodnikami a jezdniami czy zajmujące miejsce dawnych wąskich trawników (czasami określenie „żywopłot” nie oddaje ich charakteru, bo tworzą dość szeroką bryłę).
Ujmując grupy „rozwichrzonych krzewów” w ramy niskich żywopłotów, możemy – nie rezygnując z bujności roślin – zmienić charakter wnętrz osiedlowych. Jeżeli zastanowimy się nad naszymi odczuciami, uprzytomnimy sobie, że przy pomocy żywopłotów – nawet niskich – wprowadziliśmy do roślinnych kompozycji spokój i wrażenie schludności.
Ważne w ograniczonej zazwyczaj przestrzeni osiedlowej jest też to, że formowanie żywopłotów umożliwia kontrolowanie ich wzrostu, a więc pozwala utrzymać je w określonych wymiarach.
Jeżeli zamierzamy stworzyć skuteczne ogrodzenie lub ścianę dzielącą przestrzeń albo osłonić nieestetyczne elementy infrastruktury czy też potrzebujemy gładkiego tła, aby wyeksponować efektowny element kompozycji (np. rzeźbę albo szczególnie piękną roślinę), najlepszym sposobem będzie posadzenie wysokiego formowanego żywopłotu.
Wysokość a zastosowanie
Doskonałym materiałem na ogrodzenia, przegrody i parawany są krzewy najwyższe, dorastające do 2,5–3 m wysokości. Niemal w każdych warunkach sprawdza się tu ligustr pospolity z dojrzewającymi pod koniec lata fioletowymi jagodami czy barberys ottawski ‘Superba’ o łukowato wygiętych pędach, obwieszonych jesienią gronami czerwonych owoców (fot. 2). Krzewy te pełnią funkcję spiżarni dla zimujących u nas ptaków.
Można też wykorzystać żółto- lub czerwonolistne pęcherznice, głóg ostrogowy, forsycje, jaśminowiec wonny, a spośród zimozielonych – odmiany ostrokrzewu Meservy. Do popularnych i niezawodnych krzewów żywopłotowych należą odmiany żywotnika zachodniego: ‘Aurescens’, ‘Brabant’, ‘Columna’, ‘Frieslandia’, ‘Smaragd’.
Na glebach suchych i słonecznych doskonale sprawdzą się w tej roli kolumnowe formy jałowców: pospolitego, wirginijskiego lub chińskiego (fot. 3). Żywopłoty z krzewów iglastych są azylem dla ptaków, które zakładają w nich gniazda i wychowują potomstwo.
Obecnie rzadziej spotykane, a przecież bardzo efektowne, są wysokie żywopłoty z takich drzew, jak buk pospolity (fot. 3), grab pospolity (fot. 4), różne gatunki lip (fot. 5) lub klon polny (fot. 6). Można z nich nie tylko formować klasyczne żywopłoty, lecz także np. stworzyć zieloną ścianę do wybranej wysokości, a wyżej pozwolić się im swobodnie rozrastać.
Krzewy średniej wysokości, do 150 cm, takie jak: berberys Thunberga ‘Atropurpurea’, ‘Erecta’, ‘Maria’, ‘Red Pillar’, forsycję pośrednią MINIGOLD, ‘Flojor’, śnieguliczkę białą i Doorenbosa, tawułę van Houttea, różę pomarszczoną, krzewuszkę cudowną, a także zimozielone odmiany bukszpanu wieczniezielonego możemy wykorzystywać do tworzenia żywopłotów zarówno naturalnych, jak i formowanych.
Takie krzewy, gęsto posadzone, są trudne do przebycia, ale nie ograniczają nadmiernie widoczności. Można więc formować z nich bariery przy ulicach, wokół szkół, terenów sportowych, placów zabaw i miejsc wypoczynku. Jednym z najlepszych gatunków żywopłotowych polecanych na tereny miejskie jest irga błyszcząca.
Podobną funkcję mogą pełnić krzewy nieco niższe, dorastające do wysokości 100 cm, jak tawuła gęstokwiatowa i odmiany tawuły japońskiej: ‘Dart’s Red’ czy ‘Goldflame’, pięciornik krzewiasty ‘Goldfinger’, ‘Goldstar’ lub ‘Yellow Bird’. Skutecznie oddzielają one fragmenty przestrzeni o różnych funkcjach, ale nie ograniczają widoczności.
Z krzewów o wysokości 30–60 cm, takich jak: berberys Thunberga: ‘Admiration’, ‘Bagatelle’ czy ‘Bogozam’, tawuła japońska: ‘Bullata’, ‘Crispa’, ‘Genpei’, ‘Golden Princess’, ‘Japanese Dwarf’, ‘Walbuma’, krzewuszka cudowna, ‘Verweig’, które wyróżniają się liśćmi barwnymi przez cały sezon wegetacyjny, można tworzyć opaski wokół rabat i trawników czy też barwne wzory w kompozycjach.
Na bordiury nadają się też odmiany bukszpanu drobnolistnego i lawendy, a także odmiany pięciornika krzewiastego: ‘Flopy Disk’, ‘Kobold’, LOVELY PINK bądź MARIAN RED ROBIN. Z najniższych krzewów (nawet nieformowanych) można tworzyć obwódki wokół kwiatowych kompozycji. Taki kwiatowy dywan doda uroku nawet najmniejszemu podwórku.
Żywopłotowe bordiury mają jeszcze tę zaletę, że – choć łatwe do przekroczenia – sygnalizują, że na otoczoną nimi powierzchnię nie należy wchodzić.
Właściwa pielęgnacja
Sadzenie
Krzewy, które mają stworzyć żywopłot, sadzimy w jednym lub kilku rzędach. Odstępy między nimi powinny wynosić 20–50 cm (zależnie od docelowej wielkości sadzonych roślin), a w przypadku krzewów iglastych – nawet do 100 cm. Przed sadzeniem należy starannie oczyścić podłoże z chwastów wieloletnich.
Małe krzewy można sadzić wzdłuż naciągniętego sznura w otwory wykonywane za pomocą szpadla, pod warunkiem, że ziemia jest głęboko uprawiona. Gdy jest zbita lub mało urodzajna, lepiej wykopać rów, na dno wsypać dojrzały kompost lub żyzne podłoże i wymieszać część żyzną z glebą macierzystą.
Jeżeli żywopłot ma się składać z jednego rzędu roślin, sadzonki umieszcza się wzdłuż krawędzi rowu (musi być prosta) i zasypuje ziemią urodzajną, którą się ugniata i obficie podlewa. Jeżeli ma być dwurzędowy, sadzonki należy umieścić wzdłuż obu jego krawędzi tak, by rosły na przemian. Jeśli natomiast chcemy posadzić trzy rzędy, wzdłuż obu krawędzi równolegle sadzimy krzewy, a pomiędzy nimi, pośrodku, trzeci rząd z przesunięciem o ½ odstępu (fot. 7).
Cięcie
Po posadzeniu roślin liściastych z tzw. gołym korzeniem koniecznie należy skrócić pędy, aby ułatwić regenerację systemu korzeniowego (krótsza część nadziemna – mniejsza transpiracja) i zapewnić szybsze przyjęcie. Ciecie przeprowadzamy zaraz po posadzeniu (niezależnie od tego, czy założyliśmy żywopłot wiosną czy jesienią).
Rośliny sadzone z bryłą ziemi lub wysadzane z doniczek w trakcie sezonu wegetacyjnego również warto przyciąć, nie później jednak niż do końca lipca albo dopiero następnej wiosny. Pierwsze cięcie wykonuje się nisko – około 20 cm nad ziemią – bo wtedy roślina rozkrzewia się nisko nad ziemią. Krzewy iglaste i liściaste zimozielone sadzone z bryłą korzeniową lub uprawiane w doniczkach nie wymagają cięcia, bo ich system korzeniowy jest mniej naruszony.
Cięcie formujące
Systematyczne przycinanie pozwala uzyskać gładką powierzchnię tworzoną przez drobne pędy i liście. Najlepiej formować rośliny już od pierwszego sezonu wegetacji, bo wtedy pędy będą dobrze zagęszczone i powstanie zwarta bryła.
Krzewy i drzewa liściaste po przycięciu wytwarzają wiele nowych gałązek. Przez kilka pierwszych lat trzeba skracać młode pędy dwa–trzy razy w ciągu sezonu, początkowo nawet o połowę, a gdy roślina nieco się zagęści – o jedną trzecią ich długości. Po osiągnięciu planowanego kształtu tnie się w miarę potrzeb. Można skracać prawie cały jednoroczny przyrost.
Drzewa i krzewy iglaste najlepiej formować już w drugim lub trzecim roku po posadzeniu. Jeżeli chcemy ciąć starsze egzemplarze, pamiętajmy, aby skracać tylko najmłodsze przyrosty, bo na zdrewniałych wieloletnich nie powstają nowe pędy. Wyjątkiem jest cis, który odrasta nawet ze starego drewna. Cięcie formujące wykonuje się dwa razy w roku: wiosną, zanim roślina rozpocznie wegetację, oraz na przełomie lipca i sierpniu.
Nawożenie
Krzewy formowane dobrze jest nawozić przynajmniej raz w roku – najlepiej wiosną. Można w tym celu wykorzystywać wieloskładnikowe nawozy chemiczne lub kompost (warto rozkładać go częściej).
Tekst powstał we współpracy ze Związkiem Szkółkarzy Polskich www.zszp.pl
Zdjęcia: Agencja Promocji Zieleni