Organizacja ruchu na drogach do nieruchomości

Jak regulować ruch na drodze?

Samo wybudowanie drogi nie rozwiązuje wszystkich problemów z dojazdem do nieruchomości. Częstokroć, w miarę zwiększania się ruchu na drogach dojazdowych do nieruchomości, pojawia się problem nie z samym dojazdem (drogą) do nieruchomości, ale z organizacją ruchu.

Problem ten pojawia się zwłaszcza dlatego, ponieważ większość dróg dojazdowych do nieruchomości to drogi wewnętrzne, które zasadniczo, tj. z mocy prawa, nie są objęte działaniem przepisów Ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (DzU z 2012 r., poz. 1137 z późn. zm.).

Aby na takich drogach obowiązywały przepisy ruchu drogowego, należy oznaczyć je odpowiednimi znakami: D-52 („strefa ruchu”) oraz D-40 („strefa zamieszkania”). 

Kwestie odpowiedzialności

Na drogach, które nie podlegają przepisom ustawy – Prawo ruchu drogowym, za zaistniałe tam zdarzenia będziemy mieli zasadniczo do czynienia z odpowiedzialnością cywilistyczną.

Najczęściej będzie tu wchodziła w grę odpowiedzialność za wyrządzoną szkodę lub krzywdę. Odpowiedzialność za przestępstwa bądź wykroczenia w ruchu drogowym określa bowiem kodeks karny, a także kodeks wykroczeń.

Do czego się stosować?

Kiedy poruszamy się po drogach, na których obowiązują przepisy ustawy – Prawo o ruchu drogowym, obowiązują nas polecenia i sygnały dawane przez osoby kierujące ruchem (najczęściej będzie to policja) lub uprawnione do jego kontroli; sygnały świetlne oraz znaki drogowe – nawet wówczas, gdy z przepisów ustawy wynika inny sposób zachowania niż nakazany przez te osoby, sygnały świetlne lub znaki drogowe.

Od znaków drogowych regulujących pierwszeństwo przejazdu istotniejsze są sygnały świetlne. Najważniejsze są jednak polecenia i sygnały dawane przez osoby kierujące ruchem lub uprawnione do jego kontroli, albowiem mają one pierwszeństwo przed sygnałami świetlnymi i znakami drogowymi.

Jak się poruszać?

Wprowadzenie na drogi, które nie są drogami publicznymi, przepisów ustawy – Prawo o ruchu drogowym wymaga od uczestnika ruchu drogowego przypomnienia sobie jego podstawowych zasad.

Ich znajomość jest tym ważniejsza, że przepisy dotyczące ruchu drogowego obowiązują bardzo często na wielu drogach, po których się poruszamy. dojeżdżając lub dochodząc do domu lub pracy, nawet tych niepozornych, o stosunkowo niewielkim natężaniu ruchu.

Ruch pieszych

Jeżeli poruszamy się pieszo, powinniśmy korzystać z chodnika lub drogi dla pieszych, a gdy ich nie ma – z pobocza. Jeżeli nie ma pobocza lub czasowo nie można z niego korzystać, można poruszać się po jezdni, pod warunkiem, że znajdujemy się jak najbliżej jej krawędzi i ustępujemy miejsca nadjeżdżającemu pojazdowi.

Pieszych zawsze obowiązuje ruch lewostronny. Kiedy idą jezdnią, są obowiązani iść jeden za drugim. Na drodze o małym ruchu, w warunkach dobrej widoczności, dwóch pieszych może iść obok siebie.

Wyjątkiem jest strefa zamieszkania. W strefie tej pieszy korzysta z całej szerokości drogi i ma pierwszeństwo przed pojazdem. Wyjątek ten nie dotyczy jednak strefy ruchu.

Prędkość i hamowanie

Kierując pojazdem, powinniśmy jechać z prędkością zapewniającą panowanie nad pojazdem, z uwzględnieniem warunków, w jakich odbywa się ruch, a w szczególności stanu i widoczności drogi, stanu pojazdu, warunków atmosferycznych i natężenia ruchu.

Kierując pojazdem, powinniśmy także jechać z prędkością nieutrudniającą jazdy innym, a także utrzymywać odstęp niezbędny do uniknięcia zderzenia w razie hamowania lub zatrzymania się poprzedzającego pojazdu.

Jeżeli chodzi o hamowanie, należy pamiętać, iż nie może ono powodować zagrożenia bezpieczeństwa ruchu lub jego utrudnienia. Wbrew powszechnemu błędnemu przekonaniu, nie zawsze zatem, w przypadku zdarzenia na drodze, winna będzie osoba jadąca z tyłu, która nie zdążyła zahamować.

Zmiana kierunku jazdy lub pasa ruchu

Zmieniając kierunek jazdy lub zajmowany pas ruchu, trzeba robić to z zachowaniem szczególnej ostrożności. Manewr ten należy zawczasu i wyraźnie sygnalizować, a potem zaprzestać sygnalizowania niezwłocznie po jego wykonaniu.

Wykonując ten manewr, kierujący pojazdem, jeśli chce skręcić w prawo, powinien zbliżyć się do prawej krawędzi jezdni. Jeśli zaś zamierza skręcić w lewo, powinien zbliżyć się albo do środka jezdni, albo, na jezdni o ruchu jednokierunkowym, do lewej jej krawędzi.

Zasad tych nie stosuje się, jeżeli wymiary pojazdu uniemożliwiają skręcenie zgodnie z zasadą określoną w tym przepisie lub dopuszczalna jest jazda wyłącznie w jednym kierunku.

Zmieniając pas ruchu, kierujący pojazdem powinien ustąpić pierwszeństwa pojazdowi jadącemu po pasie ruchu, na który zamierza wjechać, oraz pojazdowi wjeżdżającemu na ten pas z prawej strony.

Dopuszczalna prędkość pojazdu lub zespołu pojazdów na obszarze zabudowanym w godzinach 5.00–23.00 wynosi 50 km/h. Dopuszczalna prędkość pojazdu lub zespołu pojazdów na obszarze zabudowanym w godzinach 23.00–5.00 to natomiast 60 km/h. Jeżeli zaś chodzi o strefę ruchu, to dopuszczalna prędkość pojazdu lub zespołu pojazdów wynosi zawsze 20 km/h.

Kary za przewinienia w ruchu drogowym

Czyny zabronione w ruchu drogowym dzielimy na przestępstwa i wykroczenia. Oprócz nałożenia na sprawcę czynu odpowiedniej kary, przepisy przewidują ponadto zazwyczaj nałożenie na niego odpowiedniej liczby punktów za naruszenie przepisów ruchu drogowego.

Należy jednak pamiętać, iż przy wykroczeniu, czyli w większości przypadków, w stosunku do sprawcy czynu można poprzestać na zastosowaniu pouczenia, zwróceniu uwagi, ostrzeżeniu lub innych środków oddziaływania wychowawczego.  

Organizacja ruchu

Kwestie zarządzania ruchem drogowym, w tym organizacji ruchu, określa Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 23 września 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków zarządzania ruchem na drogach oraz wykonywania nadzoru nad tym zarządzaniem (DzU z 2003 r. nr 177, poz. 1729).

Rozporządzenie to określa szczegółowe warunki zarządzania ruchem na drogach publicznych oraz w strefach zamieszkania. Wydaje się, że ustawodawca przy nowelizacji ustawy – Prawo o ruchu drogowym, która wprowadzała strefy ruchu, zapomniał dodać do rozporządzenia także tego rodzaju dróg.

Taka interpretacja tego przepisu wydaje się zasadna chociażby w kontekście art. 10 ust. 2 pkt 5 ustawy – Prawo o ruchu drogowym, wedle którego nadzór nad zarządzaniem ruchem na drogach wewnętrznych położonych w strefach ruchu lub strefach zamieszkania sprawuje wojewoda.

Co więcej, pkt 10a tegoż artykułu stanowi, iż podmioty zarządzające drogami wewnętrznymi, w tym w strefie ruchu i strefie zamieszkania, ustalając obowiązującą na nich organizację ruchu, stosują znaki i sygnały drogowe oraz zasady ich umieszczania wynikające z ustawy i jej przepisów wykonawczych.

Innymi słowy, zarówno w przypadku strefy ruchu, jak i drogi wewnętrznej, należy sporządzić projekt organizacji ruchu. Podmiotem obowiązanym do jego sporządzania będzie zarządca drogi, czyli – w przypadku dróg niepublicznych – najczęściej właściciel, np. osoba fizyczna, osoba prawna czy też wspólnota mieszkaniowa.

Organy sprawujące nadzór nad zarządzaniem ruchem na drogach mogą nakazać zmianę organizacji ruchu ze względu na ważny interes ogólnospołeczny lub konieczność zapewnienia ruchu tranzytowego.

Podstawą do wprowadzenia organizacji ruchu na nowo wybudowanej drodze lub jej zmiany na drodze istniejącej jest zatwierdzenie organizacji ruchu przez organ nim zarządzający.

W przypadku dróg wewnętrznych, które nie stanowią własności publicznej, będzie to np. wspólnota mieszkaniowa czy też inna prywatna osoba fizyczna bądź prawna.

Jeżeli zaś taka droga stanowi własność publiczną, to jej zarządcą będzie gmina lub też gminna jednostka organizacyjna. Jeżeli zatem droga wewnętrzna jest własnością prywatną, to jej właściciel sam zatwierdza sporządzony projekt organizacji ruchu.

Niemniej jednak organizację ruchu na skrzyżowaniu dróg o różnych organach nim zarządzających zatwierdza organ zarządzający ruchem właściwy dla drogi wyższej kategorii.

W przypadku zamknięcia drogi dla ruchu lub wprowadzenia na niej ograniczenia ruchu powodującego konieczność zorganizowania objazdów drogami różnej kategorii, czasową organizację ruchu zatwierdza organ zarządzający ruchem, właściwy dla drogi, na której wprowadzono te ograniczenia.

Przy tworzeniu projektu organizacji ruchu na drogach wewnętrznych nie jest wymagane, uzyskanie opinii właściwego komendanta policji.

Należy pamiętać, iż wprowadzenie projektu organizacji ruchu na drogach wewnętrznych, które nie są strefami ruchu albo strefami zamieszkania, dla właściciela bądź zarządcy takiej drogi nie jest obligatoryjne.

Oznacza to, iż czynności podejmowane na takich drogach mają charakter właścicielski, to jest cywilnoprawny. Nawet zatem, gdyby na rzeczonej drodze czynność z zakresu faktycznej organizacji ruchu podejmowała jednostka samorządu terytorialnego będąca zarządcą albo właścicielem terenu, na którym znajduje się droga wewnętrzna, takie działanie nie jest działaniem z zakresu administracji publicznej.

W praktyce oznacza to, iż nie można go poddać kontroli sądowoadministracyjnej (por. postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie z dnia 5 grudnia 2007 r. II SA/Rz 714/07). Innymi słowy, nie można go zaskarżyć do sądu administracyjnego, oczywiście po uprzednim wezwaniu organu do usunięcia naruszenia prawa.

Powyższe ustalenie skutkuje jeszcze jednym doniosłym skutkiem. Mianowicie gminie – chociaż do jej zadań własnych należy zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty, m.in. w zakresie dróg gminnych – nie wolno utrzymywać dróg o charakterze wewnętrznym, położonych na cudzym gruncie lub partycypować w kosztach ich remontu, nawet jeżeli służą one jako drogi dojazdowe do posesji niektórym mieszkańcom gminy.

To samo tyczy kosztów utrzymania oznakowania takich dróg (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 9 sierpnia 2007 r. I SA/Łd 220/07).