Rekreacja na miarę potrzeb osiedla

Jak wskazują badania dotyczące osiedli powstałych do połowy lat 80., wyposażenie terenów rekreacyjnych nie jest wystarczające. Szczególną wagę przywiązuje się tam jedynie do ławek oraz koszy na śmieci. Tymczasem oczekiwania mieszkańców się zmieniają. Wszechobecny kiedyś minimalizm musi ustąpić miejsca rozwiązaniom, które stały się już standardem na nowo powstających osiedlach, zaprojektowanych i wyposażonych tak, by były w pełni funkcjonalne, zarówno zapewniały rekreację, jak i wydzielały tereny zaplecza gospodarczego, a więc miejsce na parkingi czy śmietniki.

Taka pełna modernizacja terenów wokół budynku czy też między budynkami jest poważną i kosztowną inwestycją. Warto więc zebrać opinie mieszkańców na temat ich oczekiwań i zainteresowań, by plac rekreacyjny zaspokajał potrzeby zróżnicowanej demograficznie lokalnej społeczności. Od tego wszak zależy projekt i wybór oraz lokalizacja elementów małej architektury.

W zaciszu lub skateparku

Projektanci wyróżniają kilka typów przestrzeni rekreacyjnych, różniących się zarówno wielkością, jak i programem oraz dostępnością. Niezależnie jednak od typu, place muszą zawsze znajdować się w określonej przepisami odległości od dużych arterii komunikacyjnych ze względu na emisję pyłów i hałas, a ze względów bezpieczeństwa w odległości 19 m od linii wysokiego napięcia. W projekcie warto też przewidzieć urządzenia chroniące przed nadmiernym nasłonecznieniem i opadami deszczu. Mogą to być altany lub np. daszki nad ławkami, jeśli przestrzeń jest duża.

Projektanci dzielą place rekreacyjne na kameralne i wypoczynkowe.

• Te pierwsze mają niewielką powierzchnię (ok. 4–6,5 m²), pozwalającą jedynie na ustawienie 1–2 ławek, na których może jednocześnie wypoczywać najwyżej kilka osób. A to, czy będą atrakcyjne, zależy od sposobu aranżacji zieleni.

Możliwości doboru odpowiednich roślin jest tak dużo, że bez problemu można stworzyć w przestrzeni osiedla malownicze i zaciszne zakątki, z kwitnącymi i pachnącymi gatunkami roślin. Wprowadzając żywopłoty, trejaże lub ścianki z pnączami, można skutecznie odizolować je od otaczających terenów i zapewnić odpoczywającym w nich osobom intymność oraz ciszę i spokój.

W takich zakątkach chętnie przebywają matki z małymi dziećmi oraz osoby poszukujące spokojnego miejsca, w którym mogą poczytać lub porozmawiać. Z tego też powodu najlepiej, jeśli będą one oddalone od głównych ciągów komunikacyjnych i położone co najmniej 5 m od okien budynków.

• Druga grupa terenów rekreacyjnych to place wypoczynkowe, wymagające dużej powierzchni. Ze względu na sposób spędzania wolnego czasu dzieli się je na przeznaczone do rekreacji biernej i czynnej.

Najczęściej spotykane są place rekreacji biernej. Mogą być usytuowane w niedużym oddaleniu od budynków (ale co najmniej 7 m od nich), gdyż ich funkcjonowaniu nie towarzyszy duży hałas. Z placów tych korzystają głównie osoby starsze i w średnim wieku. Wyposażone bywają zazwyczaj w elementy wodne (niewielkie zbiorniki, kaskady i fontanny) czy stoliki do gier (np. w szachy i warcaby). Jako elementy wydzielające i porządkujące przestrzeń stosuje się pergole i żywopłoty.

Innego usytuowania i zagospodarowania wymagają place do rekreacji czynnej. Mogą one znajdować się w pobliżu ciągów komunikacyjnych, ale nie w ich bezpośrednim sąsiedztwie. Ponieważ zwykle na takich placach jest gwarno, powinny być na tyle oddalone od budynków, aby hałas nie przeszkadzał pozostałym mieszkańcom.

Place do rekreacji czynnej umożliwiają mieszkańcom rozwijanie sprawności fizycznej w pobliżu miejsca zamieszkania, bez ponoszenia dodatkowych kosztów. Korzysta z nich najczęściej młodzież, ale nie tylko. Na jego terenie mogą się znaleźć boiska i urządzenia do różnych gier zespołowych, w tym szachy terenowe, boiska do siatkówki czy koszykówki, stoły do tenisa, ścianki do tenisa ziemnego i siłownie terenowe, ścianki do wspinaczki czy elementy skateparku. Mogą one zajmować różną powierzchnię w zależności od liczby ustawionych na niej urządzeń do ćwiczeń.

Nietypowe rozwiązania

Na terenie osiedli mogą się pojawić także inne typy placów, na które wstęp będzie ograniczony. Na przykład pocket garden, czyli niewielki ogród z altanami, miejscem na ognisko i zbiornikami wodnymi, a także z sanitariatami i zapleczem gospodarczym. Może też znaleźć się w nim grill. Pocket garden funkcjonuje jako ogród do wynajęcia. Osoba mieszkająca na terenie osiedla może za niewielką opłatą wynająć taki ogród i zorganizować w nim np. przyjęcie urodzinowe.

Kolejnym przykładem nietypowego terenu rekreacyjnego jest minigolf – ostatnio bardzo modny. Wymaga jednak stałej opieki – zwykle sprawują ją osoby wyznaczone przez administrację osiedla. Do ich obowiązków należy pobieranie i księgowanie opłat za korzystanie z minigolfa oraz nadzór, konserwacja i pielęgnacja terenu.

Decydując się na budowę placu rekreacyjnego na terenie osiedla, trzeba pamiętać przede wszystkim o zapewnieniu bezpieczeństwa korzystającym z niego osobom. Wszystkie urządzenia muszą być tak wykonane i zamocowane, aby nie zagrażały ich zdrowiu. Zaleca się też montowanie urządzeń wykonanych z odpornych na uszkodzenia materiałów, aby zminimalizować koszty ich wymiany lub konserwacji. 

Czytaj też: Zabawa i integracja - place zabaw, które dają radość wszystkim dzieciom >>>