Page 6 - AiMN _11_2018

Jarosław Kowszuk
prawnik, kierownik w Zakładzie Gospodarowania Nieruchomościami w Dzielnicy Mokotów m.st. Warszawy,
licencjonowany zarządca nieruchomości

Sto lat niepodległości,

sto lat nieruchomości
PRAWO

Odzyskanie przez Polskę niepodległości po pierwszej wojnie światowej to nie tylko proces społeczno-
-polityczny, ale także proces, który znajdował swój wyraz w prawie i związany był z regulacją takich
istotnych podstaw funkcjonowania państwa, jakimi są nieruchomości.

dzyskiwanie niepodległości było proce- za rozpoczęcie realizacji obietnic zawartych Królewskich. W sumie 45 463 km kw. z nie-
sem. Jeszcze przed datą 11.11.1918 r. w akcie 5 listopada. TRS miała kompetencje co ponad trzema milionami mieszkańców.
O miał miejsce szereg zdarzeń stanowią- projektodawcze i opiniodawcze przy tworzeniu Zgodnie z jego postanowieniami utworzone
cych istotny element tego procesu. W trakcie polskich „urządzeń państwowych”. W wyniku zostało Wolne Miasto Gdańsk. Problem
3)
pierwszej wojny światowej zaborcy walczą- różnych wydarzeń członkowie TRS ustąpili, przynależności państwowej Warmii, Mazur
cy pomiędzy sobą zaczęli składać narodowi a w jej miejsce powołano 12.09.1917 r. Radę i Górnego Śląska miał być rozstrzygnięty
polskiemu różne obietnice, mając nadzieję na Regencyjną (RR), jako namiastkę polskiej wła- w drodze plebiscytów. W sprawach finan-
zjednanie sobie sympatii Polaków i ich większe dzy. Rada ta sprawowała zwierzchnictwo nad sowych postanowienia traktatu nie przy-
zaangażowanie po którejś ze stron konfliktu. namiastkami polskiej armii, a także utworzyła znawały Polsce niemieckich odszkodowań,
05.11.1916 r. cesarz Niemiec – Wilhelm II namiastkę polskiego rządu, którego rola rosła wręcz przeciwnie, to Polska miała zapłacić
oraz cesarz Austrii i król Węgier – Franciszek wraz z osłabieniem roli władz okupacyjnych. za przejęty majątek państwowy w zaborze
Józef I wydali dokument, w którym obiecano 03.01.1918 r. RR wydała dekret o tymczasowej pruskim oraz uregulować proporcjonalną
w nieokreślonej przyszłości budowę w nie- organizacji Władz Naczelnych w Królestwie do wielkości zajętych ziem część przedwo-
sprecyzowanych granicach nowego państwa Polskiem (Dz. Praw Kr. Pol. z 1918 r. Nr 1, jennego zadłużenia Niemiec – łącznie około
7)
polskiego. Akt ten spotkał się jednak ze sprze- poz. 1). Powołano również namiastkę władzy 2,5 mld marek niemieckich.”
ciwem rządu rosyjskiego, który w komunikacie ustawodawczej w postaci Rady Stanu, która Z Austrią traktat pokojowy podpisano
z dnia 15.11.1916 r. zaprotestował przeciw ta- uzależniona od władz okupacyjnych nie odegrała 10.09.919 r. w podparyskiej miejscowo-
4)
kiemu rozwiązaniu i stwierdził, iż ma na widoku większej roli. RR proklamowała niepodległość ści Saint-Germain-en-Laye. Na mocy tego
utworzenie Królestwa Polskiego, które obejmo- Polski w dniu 07.10.1918 r., powołując się na traktatu na rzecz Polski przypadła Galicja
1)
wać ma wszystkie ziemie polskie. „Niezależnie 14 punktów Wilsona zaakceptowanych kilka i wschodnia część Śląska Cieszyńskiego,
od intencji obu zaborców tak otwarte postawie- dni wcześniej przez państwa centralne, jako przy czym traktat ziem tych Polsce nie
nie sprawy odbudowy polskiej państwowości podstawa rokowań pokojowych. Następnie przydzielił, ale zarezerwował mocarstwom
5)
(…) nadawało temu tematowi zupełnie nowe RR wydała 11.11.1918 r. odezwę, w której zachodnim prawo dysponowania obszarami
znaczenie. Wskazywało bowiem na jednoznacz- zobowiązała się złożyć władzę w ręce marszałka w traktacie nie wymienionymi. Dokładny
ne przełamanie obowiązującego dotąd między Józefa Piłsudskiego. W tym też dniu został opis granic po pierwszej wojnie światowej
6)
zaborcami porozumienia co do zapobiegania podpisany rozejm Niemiec z państwami Ententy znalazł się w traktacie pokojowym z Sèvres
wszelkim staraniom o wskrzeszenie państwa w wagonie kolejowym w Compiègne. podpisanym 10.08.1920 r. pomiędzy Im-
polskiego.” Dążąc do uregulowania sprawy Formalnie wojna jeszcze trwała. Za jej perium Osmańskim, sojusznikiem Państw
2)
polskiej zgodnej z interesami Niemiec i Austrii zakończenie uznaje się podpisanie w dniu Centralnych w trakcie I wojny światowej,
utworzono Tymczasową Radę Stanu (TRS) na 28.06.1919 r., w Sali Lustrzanej pałacu wer- a państwami Ententy po klęsce Imperium
podstawie rozporządzeń generalnych guberna- salskiego, głównego traktatu pokojowego Osmańskiego w wojnie. Traktat ten nie
torów warszawskiego i lubelskiego z 6 grudnia z Niemcami. To na mocy tego traktatu nastą- wszedł jednak w życie – Wielkie Zgro-
1916 r. Utworzenie tego organu można uznać piło uregulowanie kwestii dotyczących tery- madzenie Narodowe Turcji odmówiło jego
torium Polski po pierwszej wojnie światowej. podpisania.
Administrator i Menedżer Nieruchomości
1 Kumaniecki K., Odbudowa państwowości polskiej, „Traktat Wersalski oddawał Polsce Poznań- W dniu 04.06.1920 r. został podpisany
Warszawa – Kraków 1924, s. 52 skie (bez Wschowy, Babimostu, Międzyrze- traktat w Trianon pomiędzy Węgrami a pań-
2 Górski G., Historia administracji, LexisNexis, War- cza i Skwierzyny) oraz większą część Prus stwami Ententy: USA (brak ratyfikacji),
szawa 2002, s. 253
Wielką Brytanią, Francją, Włochami, Rumu-
listopad 2018
ABSTRAKT nią, Królestwem SHS (późniejsza Jugosła-
3 Witkowski W., Historia administracji w Polsce
Artykuł traktuje o odzyskaniu przez Polskę 1764 –1989, Wydawnictwo Naukowe PWN, wia), Czechosłowacją i Polską. W wyniku
niepodległości, przedstawiając na tym tle 4 Warszawa 2007, s. 295 tego traktatu Polska otrzymała części Spisza
kwestie dotyczące prawnego uregulowania Por.: Bardach J., Leśnodorski B., Pietrzak M., i Orawy.
Wydawnictwa Prawnicze PWN, Warszawa 2000,
terytorium oraz znajdujących się na nim s. 451
nieruchomości, którymi władało państwo. 5 Por. https://pl.wikipedia.org/wiki/Rada_Regencyjna 7 https://dzieje.pl/aktualnosci/95-lat-temu-podpisa-
6 (Dz. Praw Kr. Pol. z 1918 r. Nr 17, poz. 38) no-traktat-wersalski
www.administrator24.info

10