Doświadczenia estońskie w zakresie termomodernizacji
Doświadczenia estońskie w zakresie termomodernizacji
Blisko 65% obywateli Estonii mieszka w budynkach wielorodzinnych. Całkowita liczba takich budynków wynosiła w 2010 roku ok. 20 tys. [1]. Podobnie jak w Polsce wielorodzinne budynki mieszkalne w Estonii powstawały bez wentylacji mechanicznej – stosowano wentylację naturalną. W budynkach liczących do sześciu kondygnacji każde mieszkanie miało oddzielny szacht, natomiast w wyższych budynkach w oddzielne szachty wentylacyjne wyposażone były mieszkania na dwóch najwyższych kondygnacjach.
Pierwsze remonty budynków wielorodzinnych przeprowadzano, podobnie jak w Polsce, poczynając od lat 90. Nie stawiano wówczas żadnych wymagań dotyczących wentylacji.
Remonty ze wsparciem krajowym
W latach 2010–2014 realizowano pierwszy program remontów ze wsparciem krajowym. Wyremontowano wówczas 663 budynki, a na dofinansowanie przeznaczono ok. 38 mln euro (wartość inwestycji
– 135 mln euro). Intensywność dofinansowania (istniały trzy progi) zależała od (łącznie) osiągniętej redukcji zużycia energii i uzyskanej wartości EP. Ponad połowa inwestycji skorzystała z najwyższego poziomu dofinansowania. Średnia oszczędność energii na budynek wyniosła 43%, a całkowitą roczną oszczędność energii oszacowano na 60 GWh [1].
W latach 2014–2017 wyremontowano kolejne 460 budynków mieszkalnych, wiążąc intensywność dofinansowania ze spełnieniem wymogów technicznych. Środki pochodziły z funduszy unijnych i wyniosły ok. 102 mln euro. Aż 90% dofinansowanych projektów skorzystało z najwyższego poziomu dotacji – średnia wartość wsparcia wyniosła 702 tys. euro [1].
Wsparcia finansowego dla remontów budynków wielorodzinnych udziela fundusz KredEx. Został on powołany przez Ministerstwo Spraw Gospodarczych i Komunikacji w 2001 roku [2]. Wsparcie to zależy od spełnienia wymagań dotyczących parametrów komfortu, które miały być uzyskane po przeprowadzeniu inwestycji. Miały być one zgodne z wymaganiami dla kategorii II określonej w normie EN 15251:2007 [4] – tabela 1
| Opis kategorii | Poziom normalny – kategoria zalecana dla budynków nowo wznoszonych lub remontowanych |
|||
| Maks. stężenie CO2 ponad poziom na zewnątrz budynku [ppm] | 500 | |||
| Temperatura robocza | budynek | pomieszczenia | min. dla ogrzewania (zima) [ºC] | maks. dla chłodzenia (lato) [ºC] |
| budynki z chłodzeniem mechanicznym | mieszkalne | 20 | 26 | |
| pozostałe | 18 | — | ||
| budynki bez chłodzenia mechanicznego | mieszkalne | 20-25 | 23-26 | |
| pozostałe | 20-25 | 23-26 | ||
| Tabela 1. Przykładowe wartości parametrów dla budynków mieszkalnych dla II kategorii oczekiwanych parametrów komfortu (Indoor Climate Category) [4] | ||||
Osiągnięcie parametrów normowych stanowiło podstawę do ubiegania się o dotację. O intensywności wsparcia (poziomie dofinansowania) decydowało początkowo głównie spełnienie warunków związanych z energooszczędnością (tabela 2).
| Intensywność dofinansowania | 15% | 25% | 35% |
| Efektywność energetyczna | EP ≤ 250 kWh/m²/rok | EP ≤ 200 kWh/m²/rok | EP ≤150 kWh/m²/rok |
| Obniżenie zużycia energii na cele grzewcze | ≥ 20% (<2000 m²) ≥ 30% (> 2000 m²) | ≥ 40% | ≥ 50% |
| Tabela 2. Dotacje w latach 2010–2014 – uzależnienie intensywności dofinansowania od wymagań technicznych [2, 5] | |||
Wentylacja budynków
Badania przeprowadzone po pierwszym okresie dotacji (2010–2014) wykazały jednak, że problemem wciąż pozostawała niedostateczna wentylacja i zła jakość powietrza wewnętrznego [3]. Dlatego w kolejnych latach (2014–2018) dodano wymagania dotyczące parametrów bezpośrednio związanych z wentylacją, a dla najwyższego poziomu dofinansowania (40%) jasno wskazano konieczność zastosowania rozwiązań wentylacyjnych z odzyskiem ciepła, zwiększając także wymogi dotyczące izolacyjności okien.
Dowiedz się więcej >>
Większy nacisk położono także m.in. na bardziej szczegółową dokumentację projektową, weryfikację dokumentacji przez ekspertów niezależnych współpracujących z funduszem KredEx, rozruch, konserwację i pomiary (ocena strumieni powietrza wentylacyjnego przy rozruchu, pomiar efektywności energetycznej po roku pracy nowego systemu) oraz standaryzację – KredEX opracował poradnik z modelowymi rozwiązaniami, z których mogą korzystać projektanci [1].
Po pierwszym okresie (ok. pół roku) obaw, że zastosowanie odzysku ciepła i zwiększenie izolacyjności okien będą „niewykonalne” [1], okazało się, że najwyższy poziom dofinansowania (40%) cieszył się największym zainteresowaniem odbiorców. Skorzystało z niego aż 90% podmiotów ubiegających się o dofinansowanie w tym okresie.
Programy dotacji z funduszu KredEX prowadzone są w dalszym ciągu – najnowszy nabór dla budynków wielorodzinnych zakończył się 3 maja 2021 roku. Najwyższa intensywność dofinansowania wynosiła nawet 50%, a wartość – do 1 mln euro na spółdzielnię/zarządcę. Wśród trzech celów prowadzenia programu wskazano na osiągnięcie efektywności energetycznej i lepszej jakości powietrza wewnętrznego dla budynków mieszkalnych.
Charakterystyka budownictwa wielorodzinnego z XX wieku w Polsce bardzo przypomina tę z Estonii – przeważają osiedla wybudowane w technologii tzw. wielkiej płyty, charakteryzujące się bardzo niskim standardem energetycznym.
1. Kurnitski Jarek, Deep integrated renovation – the Estonian KredEx renovation grant programme experience, Tallinn, May 2018.
2. Who we are. SA KredEx, https://kredex.ee/en
3. Kuusk Kalle, Kurnitski Jarek, State-Subsidised Refurbishment of Socialist Apartment Buildings in Estonia, [in:] „Housing Estates in the Baltic Countries”, Springer Open, Tallinn 2019, p. 339–355.
Bartosz Pawela
Dział systemów niskoenergetycznych
Menedżer Produktów nZEB
 |
FRAPOL Sp. z o.o.ul. Mierzeja Wiślana 8 |
