Nawiewniki okienne w budynkach wielorodzinnych

Większość budynków w naszym kraju korzysta wciąż z wentylacji grawitacyjnej. Początkowo napływ świeżego powietrza zewnętrznego odbywał się przez nieszczelności w oknach. Wraz z rozwojem technologii, montowane w budynkach okna stawały się jednak coraz szczelniejsze. 

Szczelne i niewentylowane budynki są przyczyną wielu chorób dróg oddechowych. Problem ten, zwany Sick Building Syndrome (syndrom chorego budynku) pojawił się pod koniec lat 70. XX wieku, kiedy starano się ograniczyć zużycie energii poprzez zmniejszenie intensywności wentylacji.

Widoczne skutki złej wentylacji, to m.in: występowanie grzybów pleśniowych, podwyższony poziom wilgotności powietrza, zapach pleśni, utrzymywanie się zapachu potraw czy spalin.

Przebywanie w pomieszczeniach z niesprawną wentylacją może się objawiać m.in. bólami głowy, uczuciem zmęczenia, podrażnieniem błon śluzowych w sezonie zimowym, chorobami układu oddechowego i alergiami.

Wentylacja budynku to obowiązek wynikający z przepisów prawa. Określają one ilości, które powinno napływać i być usuwane z budynku podczas tego procesu. Dlatego należy zadbać o odpowiedni dopływ powietrza – jednym ze sposobów może być montaż nawiewników okiennych.

Jak działają nawiewniki okienne

Nawiewniki okienne to niewielkie urządczenia mechaniczne montowane w oknach lub drzwiach balkonowych. Zapewniają stały, kontrolowany dopływ powietrza z zewnątrz. Dzięki automatycznemu sterowaniu, do pomieszczenia dostarczana jest optymalna ilość powietrza. Urządzenia kładają się z zewnętrznej czerpni i wewnętrznego regulatora. W czerpni mogą zostać umieszczone filtry antysmogowe/antyalergiczne i tłumiki akustyczne, co jest dobrym rozwiązaniem dla osób mieszkających np. przy ruchliwych i głośnych ulicach.

Nawiewniki montuje się w górnej części okna, a sposób montażu zależy od typu urządzenia. Zakłada się je we frezowanych szczelinach (okna muszą być do tego przygotowane fabrycznie), wrębach (trzeba wyciąć fragmenty uszczelnki) lub między ramą okna/drzwi balkonowych a nadprożem (najmniej inwazyjna metoda, niewymagająca ingerencji w konstrukcję okna).

Pod względem sposobu obsługi/zasad działania wyróżnia się nawiewniki ręczne oraz automatyczne. Ten drugi typ dzieli się na trzy rodzaje nawiewników – ciśnieniowe, higrosterowane i hybrydowe.

Nawiewniki ręczne

Ręczny nawiewnik powietrza ma wbudowane pokrętło lub przekładnię, umożliwiające dostosowanie stopnia otwarcia przesłony regulatora do potrzeb użytkownika. Ręczne nawiewniki są najtańszą opcją. Niestety można łatwo zapomnieć o przymknięciu nawiewnika (np. wychodząc z domu w sezonie grzewczym), co może wychłodzić pomieszczenie i przełożyć się na wyższe koszty ogrzewania.

Nawiewniki higrosterowane

Nawiewniki higrosterowane regulują przepływ powietrza automatycznie, a ich praca zależy od poziomu wilgotności względnej wewnętrznej danego pomieszczenia. Przepływ powietrza będzie tym większy, im wyższa jest wilgotność wewnątrz pomieszczenia. Większość nawiewników higrosterowanych pracuje w zakresie wilgotności powietrza od 35 do 70% (odpowiednio minimalne i maksymalne otwarcie przesłony). Niektóre modele są wyposażono w możliwość ręcznego zablokowania stopnia otwarcia.

Nawiewniki ciśnieniowe

Nawiewniki ciśnieniowe pracują, reagując na zmianę gęstości powietrza, która jest wynikiem różnicy ciśnienia między pomieszczeniem a powietrzem na zewnątrz. Elementem sterującym jest umieszczony w czerpni i unoszący się bezpośrednio w strumieniu powietrza płat aluminium o aerodynamicznym kształcie. Zmienia on otwarcie nawiewnika stosownie do wielkości przepływu – przymyka szczelinę, gdy prędkość rośnie i otwiera ją, gdy napływ powietrza zwalnia. Zaletą nawiewników ciśnieniowych jest zachowanie sprawności niezależnie od wysokości i aktualnych warunków atmosferycznych. Dlatego to idealne rozwiązanie dla m.in. wielopiętrowych bloków mieszkalnych i modernizowanych biurowców. Część modeli wyposażono w możliwość ręcznego sterowania.

Nawiewniki hybrydowe

Nawiewniki tego typu stanowią połączenie czerpni ciśnieniowej z higrosterowanym regulatorem i dzięki temu zachowują zalety obu rozwiązań, eliminując przy tym ich wady (np. zależność higrosterowania od pogody). W związku z tym ich cena także jest wyższa. Również w ich przypadku można spotkać modele z dodatkowym sterowaniem ręcznym, ale jest to rzadsze.

Wentylacja jest obowiązkowa

Kwestię wentylacji budynków reguluje Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6.11.2008 roku w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Podaje ono minimalną wartość współczynnika infiltracji powietrza dla okien budynków mieszkalnych jednorodzinnych, budynków zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej – 0,3 m³.

Współczynnik infiltracji to ilość powietrza, która napłynie w ciągu godziny przez szparę wielkości metra w oknie lub drzwiach balkonowych, przy różnicy ciśnień wynoszącej 1 daPa. Oznacza to konieczność wentylacji wszystkich pomieszczeń użytkowych. Dotyczy nie tylko gotowych budynków, ale też tych nadbudowywanych, remontowanych, poddawanych zmianie sposobu użytkowania (np. z biurowego na mieszkalny) oraz dopiero projektowanych.

Nawiewniki są wymienione w rozporządzeniu jako jeden ze sposobów zapewnienia dopływu powietrza zewnętrznego do budynków mieszkalnych i użyteczności publicznej, wyposażonych w system wentylacji grawitacyjnej lub mechanicznej wywiewnej. Nie stosuje się ich, gdy budynek korzysta z wentylacji mechanicznej nawiewnej lub nawiewno-wywiewnej.

Polska Norma PN-83/B-03430 Wentylacja w budynkach mieszkalnych, zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej, ze zmianami Pr PN-B-03430/ Az3 z lutego 2000 r. podaje minimalną wartość strumienia objętości powietrza usuwanego z poszczególnych pomieszczeń w mieszkaniu. Po ich zsumowaniu otrzymamy ogólny strumień objętości powietrza wentylacyjnego dla danego budynku.

Wielkość tych strumieni (dla każdego rodzaju wentylacji) powinna wynosić:

• 70 m³/h – dla kuchni z oknem, wyposażonej w kuchnię gazową lub węglową,
• 30 m³/h – dla kuchni z oknem, wyposażonej w kuchnię elektryczną (mieszkanie z trzema lokatorami),
• 50 m³/h – dla kuchni z oknem, wyposażonej w kuchnię elektryczną (mieszkanie z więcej niż trzema lokatorami),
• 50 m³/h – dla kuchni bez okna lub dla wnęki kuchennej, wyposażonej w kuchnię elektryczną,
• 50 m³/h – dla łazienki,
• 30 m³/h – dla oddzielnego WC,
• 15 m³/h – dla oddzielnego pomieszczenia bez okien,
• 30 m³/h – dla pokoju oddzielonego od tych pomieszczeń co najmniej dwojgiem drzwi oraz pokoju znajdującego się na wyższym poziomie w wielopoziomowym budynku jednorodzinnym lub wielopoziomowym mieszkaniu w budynku wielorodzinnym.

Dla kuchni bez okien z kuchenką gazową zaleca się stosowanie wentylacji mechanicznej wywiewnej przy zachowaniu strumienia usuwanego powietrza na poziomie 70 m³/h.

Nawiewniki okienne – ważne normy

Norma PN-B-03430:1983 określa dopuszczalną szerokość strumienia dostarczanego powietrza oraz szczelność całkowicie zamkniętego nawiewnika. Strumień objętości powietrza przepływającego przez otwarty nawiewnik powinnien wynosić 20-50 m³ powietrza na godzinę dla wentylacji grawitacyjnej i 15-30 m³ powietrza na godzinę dla wentylacji mechanicznej wywiewnej.

Drugą normą dotyczącą nawiewników obowiązującą w Polsce (a przyjętą w dniu 25.06.2008 roku) jest europejska norma EN 13141-9 (ze zmianą AZ3:2000). Nakazuje ona przeprowadzanie dodatkowych testów nawiewników higrosterowanych (czyli automatycznych, reagujących na zmiany wilgotności powietrza w pomieszczeniu) pod kątem wpływu temperatury i wilgotności powietrza na ich działanie.

Zarządca może nakazać montaż nawiewników

Montaż nawiewników nie jest obowiązkowy, jeśli zapewni się skuteczną wentylację w inny sposób. Są od tego pewne wyjątki. Lokatorzy budynków mieszkalnych zamieszkania zbiorowego (m.in. bloków i budynków wielorodzinnych) są zobowiązani do montażu nawiewników okiennych, gdy:

• projekt budowlany zakładał ich umieszczenie w oknach lub drzwiach balkonowych;
• organ administracji budowlanej wydał taką decyzję w wyniku stwierdzenia źle działającego systemu wentylacyjnego;
• nakaże to właściciel lub zarządca danego obiektu.

Na mocy art.61 pkt.1 ustawy Prawo budowlane (tekst jedn. Dz.U.2017.1332 z 2017.07.06) właściciel/zarządca budynku może w dowolnym momencie nałożyć na mieszkańców obowiązek montażu nawiewników w oknach lub drzwiach balkonowych. Potwierdzeniem tego przepisu są m.in. Wyrok II OSK 2651/12 Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 13 marca 2014 r. lub Wyrok II OSK 848/14 Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 3 grudnia 2015 r.

Jak rozmieścić nawiewniki

Liczbę potrzebnych nawiewników można obliczyć dzieląc wspomnianą sumę strumieni przez wydajność pojedynczego urządzenia. Rozmieszczenie nawiewników powinno umożliwiać przepływ powietrza z pomieszczeń o najmniejszym stopniu zanieczyszczenia powietrza do tych najbardziej zanieczyszczonych. Zgodnie z treścią § 150 ust.1 i ust.2 wspomnianego Rozporządzenia Ministra Infrastruktury, powietrze powinno przepływać z pokoi do kuchni i pomieszczeń higieniczno-sanitarnych. W każdym pokoju o standardowej wysokości powinien znaleźć się przynajmniej jeden nawiewnik. W pokojach o powierzchni powyżej 20 m² – przynajmniej dwa.

Zapewnienie odpowiedniej wentylacji budynku jest obowiązkowe. Nawiewniki to jeden ze sposobów zapewnienia dopływu powietrza zewnętrznego w ilości niezbędnej do prawidłowego funkcjonowania wentylacji grawitacyjnej, mechanicznej wywiewnej lub hybrydowej. 

Źródło: izolacje.com.pl, tbs24.pl, mojabudowa.pl