Parkingi na osiedlu

Dzisiaj prawie każda rodzina w Polsce posiada co najmniej jeden samochód. Jest to niewątpliwie duże ułatwienie w życiu codziennym, ale nie tylko. Obecność tak dużej ilości pojazdów stanowi wyzwanie dla architektów i urbanistów zajmujących się kształtowaniem przestrzeni publicznych. W odpowiedzi na rosnącą liczbę samochodów w miastach powinna powstać odpowiednio funkcjonująca sieć komunikacji oraz parkingów. Przy stale rosnącej gęstości zabudowy znalezienie odpowiednich rozwiązań tych problemów dużych miastach o znacznym zagęszczeniu zabudowy nie jest najprostszym zadaniem. Zwłaszcza, że projektowane układy przestrzenne muszą spełniać szereg wytycznych: technicznych, ekologicznych, prawnych i estetycznych.

Od kilkunastu lat ilość i forma parkingów na terenie polskich osiedli jest jednym z głównych problemów wpływających na ich funkcjonowanie oraz zadowolenie ze standardu zamieszkania. Najkorzystniej jest rozważyć problemy związane z lokalizacją i kształtowaniem parkingów na początku procesu projektowego, kiedy nad zagadnieniami związanymi z organizacją przestrzeni pracuje zespół interdyscyplinarny. Pozwoli to na optymalną lokalizację parkingów, uwzględniającą przebieg istniejących i projektowanych dróg, zabudowy, jak również warunków środowiskowych oraz wymagań wynikających z ekologicznego kształtowania przestrzeni. Tylko w takim wypadku możliwe jest kształtowanie tzw. zielonych parkingów, które w sposób korzystny komponują się z terenami przyległymi, pełniąc dodatkowo funkcje ekologiczne i biologiczne.

Taki sposób prowadzenia ma duże znaczenie na terenach osiedli nowopowstających, jednak jeszcze większe ma w wypadku osiedli modernizowanych, gdzie problematyka związana z kształtowaniem przestrzeni parkingowych jest znacznie bardziej skomplikowana. Większa ilość problemów spowodowana jest istniejącą już i nienaruszalną formą zagospodarowania terenu. Obszarów otwartych, które można przeznaczyć na parkingi na starych osiedlach jest niewiele lub zlokalizowane są w taki sposób, iż wymagają odpowiedniego powiązania komunikacyjnego w celu odpowiedniego ich funkcjonowania. Dodatkowo parkingów na starszych osiedlach jest zdecydowanie za mało. Wynika to z niedoszacowania ilości pojazdów przez projektantów w latach wcześniejszych. W konsekwencji nakłada to na zespół pracujący nad modernizacją terenu konieczność rozważenia optymalnych miejsc lokalizacji nowych przestrzeni parkingowych, w taki sposób aby były to elementy prawidłowo funkcjonujące, a jednocześnie nie zaburzające istniejącej już kompozycji przestrzeni. Częstym obrazem jaki możemy zobaczyć na starszych osiedlach są „betonowe pustynie”. Powstające na skutek braku pomysłu na rozwiązanie tych problemów. Wybrukowane place bez roślinności, będące kiedyś placami rekreacyjnymi, obecnie pełnią funkcję parkingów. Często zdarza się również, że na osiedlach gdzie brak jest miejsc parkingowych, każda wolna przestrzeń wykorzystywana jest do zaparkowania samochodu. Prowadzi to do degradacji przestrzeni wokół budynku. Niestety są osiedla, na których nie można uniknąć takiego stanu rzeczy. Wtedy konieczne staje się rozważenie jaki sposób kształtowania parkingu pozwoli na jego estetyczne, bezpieczne dla mieszkańców i środowiska jego funkcjonowanie w przestrzeni?

Parking na osiedlu

Podstawowe wytyczne

W projektowaniu parkingów na terenach publicznych należy brać pod uwagę następujące zagadnienia:

• czytelne i bezpieczne powiązanie powierzchni parkingu z drogami jezdnymi i pieszymi oraz trasami rowerowymi przebiegającymi w jego sąsiedztwie;
• łagodzenie efektu wyspy cieplnej poprzez odpowiednie kształtowanie powierzchni biologicznie czynnej;
• retencjonowanie wód opadowych wraz z tworzeniem pól filtrujących i oczyszczających wodę opadową, jeśli to możliwe z zastosowaniem roślinności rodzimej pełniącej funkcję biologiczną i filtrującą;
• wpisanie powierzchni parkingu w przestrzeń go otaczającą, tak aby nie stanowił negatywnej wizualnej dominanty. Należy unikać – o ile to możliwe – dużych zabetonowanych powierzchni pozbawionych roślinności (parkingi o takiej formie są odbierane negatywnie, a sposób ich kształtowania przyczynia się do powstania wymienionych wcześniej wysp cieplnych);
• odpowiednie przygotowanie i dobranie nawierzchni do natężenia i obciążeń ruchu rozumianego jako ilość projektowanych samochodów znajdujących się na danym terenie z uwzględnieniem istniejących na tym obszarze warunków gruntowo-wodnych (w zależności od rodzaju podłoża oraz rodzaju pojazdów dostosowywane są elementy konstrukcyjne w warstwach drogowych nawierzchni stosowanej na parkingu);
• rozmieszczenie i charakter znajdującego się na terenie parkingu i w jego sąsiedztwie zadrzewienia. Dobrze jest zadecydować na etapie projektu, które drzewa chcemy zachować, aby odpowiednio do ich potrzeb i wielkości kształtować nawierzchnię. Należy pamiętać, iż obcięcie 40% korzeni drzewa prowadzi do jego śmierci. Zwłaszcza, że większość korzeni stabilizujących znajduje się w promieniu 3 m od środka pnia drzewa. Pozostawienie istniejących większych drzew pozwoli nam na poprawę mikroklimatu parkingu. Decyzja o lokalizacji parkingu nie musi być jednoznacznie związana z usunięciem wszystkich drzew, o ile pozostawione dla nich przestrzenie będą odpowiednio duże. W innym wypadku korzystniej jest zaproponować nowe nasadzenie. Zwłaszcza jeśli drzewa są w złym stanie zdrowotnym lub mają małą wartość biologiczną i estetyczną. Pomocna w decyzjach związanych z tymi zagadnieniami będzie szczegółowa inwentaryzacja dendrologiczna oraz konsultacja z architektem krajobrazu lub chirurgiem drzew. Po wykonaniu projektu parkingu powinna zostać opracowana gospodarka zielenią weryfikująca zagadnienia związane z istniejącą zielenią na jego terenie i w jego bezpośrednim sąsiedztwie.

Okiem mieszkańca…

Najbardziej optymalna odległość parkingu od terenu zamieszkania wynosi mniej niż 150 m, natomiast jeśli odległość od parkingu przekracza 350 m jest odbierana negatywnie przez mieszkańców, jako rodzaj uciążliwości, element obniżający standard zamieszkania. Dodatkowo częsta niedostateczna ilość miejsc parkingowych wydłuża także czas konieczny do znalezienia miejsca do zaparkowania. Inny negatywny aspekt to kradzieże samochodów zdarzające się niekiedy na osiedlach, czego skutkiem jest parkowanie samochodów możliwie jak najbliżej budynku, prawie pod oknami bloków, co przyczynia się do niszczenia powierzchni trawników lub zajmowania powierzchni przeznaczonej pod chodnik.

Wytyczne kompozycyjne i estetyczne

Każdy element wprowadzany na teren osiedla powinien być w czytelny i jasny sposób powiązany z charakterem i kompozycją terenu. Ta zasada dotyczy także parkingu. Jak już wcześniej wspomniano, lokalizując parking należy zadbać o funkcjonalne jego powiązanie z układem drogowym oraz układem zabudowy. Jeśli teren parkingu zlokalizowany jest od strony okien budynków konieczne jest stworzenie odpowiednio atrakcyjnej oprawy wizualnej np. przez kształtowanie samej roślinności lub w powiązaniu z małą architekturą (ogrodzenia i murki).

Zgodnie z obowiązującymi obecnie warunkami prawnymi, parking ziemny lub wielopoziomowy może znajdować się w odległości nie mniejszej niż 10 m jeśli jest przewidziany na 60 stanowisk, dla większej ilości granica wynosi co najmniej 20 m. Należy pamiętać, iż miejsca dla parkingowe dla osób niepełnosprawnych, powinny być zlokalizowane minimum 5 m od budynku, ale możliwie najbliżej*). W przypadku gdy odległość parkingu od ściany budynku jest mniejsza niż 20 m przy parkingach mieszczących więcej niż 60 samochodów, a 10 m przy parkingach do 60 miejsc postojowych; należy uwzględnić też stworzenie jakiejś bariery akustycznej izolującej hałas.

W kształtowaniu granic parkingu można wykorzystać ukształtowanie terenu w celu maskowania oraz izolowania akustycznego parkingu poprzez wprowadzanie różnego typu wałów lub murków osłoniętych roślinnością. Charakter tych elementów powinien być dostosowany do sposobu kształtowania przestrzeni całego osiedla – tam gdzie występują elementy miękkie dobrze sprawdzą się wały z roślinnością, a na osiedlach o geometrycznym charakterze kształtowania przestrzeni lepiej będą komponowały się murki z roślinnością, żywopłoty lub trejaże i pergole z pnączami. Warto pamiętać, że przy komponowaniu parkingu należy nawiązywać materiałowo i kolorystycznie do elementów występujących na terenie osiedla. Wtedy parking stanowi spójną całość z resztą jego zagospodarowania.

Wytyczne powierzchniowe i funkcjonalne

Powierzchnia parkingu to obszar sumaryczny wszystkich miejsc parkowych wraz z drogami potrzebnymi do jego obsługi.

Określenie wymaganej powierzchni parkingowej jest niezbędne już na wstępnym procesie projektowania. W przypadku nowo powstających osiedli zestawienie szacunkowej ilości miejsc parkingowych (liczonej zazwyczaj na podstawie ilości mieszkań wraz z pewną ilością miejsc dodatkowych przewidzianych dla gości) z wymaganą powierzchnią biologicznie czynną (ilość określa plan miejscowego zagospodarowania ternu) oraz powierzchnią zabudowy pozwoli podjąć decyzje co do formy projektowanego parkingu. Obecnie jednym z najczęstszych rozwiązań w nowym budownictwie jest lokalizowanie tylko części parkingów na gruncie, reszta powierzchni parkingowych zlokalizowana jest w garażu podziemnym, o ile pozwalają na to warunki gruntowo-wodne. Rzadziej stosowanym rozwiązaniem są parkingi wielopoziomowe.

W podziale przestrzeni miejsc parkingowych można odwoływać się do rytmu elewacji lub modułów podziału przestrzeni terenów zewnętrznych. Jednak tu główny układ podziałów narzucają normy wielkościowe opracowane w odwołaniu do standardowych wielkości samochodów. Zatem typowe wymiary miejsca parkingowego dla jednego samochodu osobowego to 2,3–2,5 m × 5 m, powierzchnia jednego miejsca parkingowego to 12,5 m. Dla stanowisk postojowych przeznaczonych dla osób niepełnosprawnych przyjmuje się wymiary 3,6 m × 5 m, muszą być one oznaczone w sposób zgodny z przepisami.

Rozkład miejsc parkingowych i kształt parkingu zależny jest od tego jaki typ parkowania zostanie przyjęty na jego terenie. Ważne jest aby uwzględnić przy lokalizacji miejsc parkingowych konieczny do zaparkowania danego typu pojazdu promień skrętu, dla samochodów osobowych przyjmuje się wartość 6 m. Najczęściej spotykane na dużych parkingach są rozwiązania dla parkowania pod kątem 45° lub 90°, spowodowane to jest dużą łatwością manewru oraz stosunkowo małymi wymaganiami powierzchniowymi. Szerokość parkingu przy założeniu lokalizacji miejsc parkingowych po obu stronach drogi, dla drogi jednokierunkowej wynosi 15,5 m. Gdy parking przebiega wzdłuż drogi dwukierunkowej łączna szerokość parkingu z drogą wynosi 16,5 m. Trochę węższy pas zajmuje parking, na którym założono miejsca do parkowania skośnego – kąt 45°. Wtedy na drodze jednokierunkowej szerokość wynosi ok. 14 m, a na drodze dwukierunkowej 15,5 m. Miejsca parkingowe powinny być oznaczone w sposób trwały pasami o szerokości 12-20 cm.

Rozplanowanie parkingu

Powierzchnio-chłonność parkingu w zależności od wybranego w projekcie układu miejsc parkingowych w odniesieniu do możliwości rozmieszczenia miejsc na 100 m2 powierzchni terenu, kształtuje się w następujący sposób (Neufert 2000):

• Parkowanie równoległe – jego zastosowanie jest korzystne na terenie, gdzie występuje duża ilość wąskich uliczek. Na jedno miejsce parkingowe ze względu na manewrowanie potrzebne jest 22,7 m² . Na powierzchni 100 m² jesteśmy w stanie zlokalizować 4,4 stanowiska postojowe. Przy założeniu, iż znajdują się one na odcinku drogi osiedlowej o długości 100 m możliwa jest lokalizacja 17 miejsc postojowych po jej jednej stronie.
• Parkowanie pod kątem 30° – w uliczce osiedlowej o ruchu jednokierunkowym. Korzystna jest duża łatwość wykonania manewru. Jednak to rozwiązanie zajmuje dużą powierzchnię terenu. Pod jedno miejsce parkingowe należy przeznaczyć 26,3 m², co daje tylko 3,8 miejsc postojowych na 100 m² powierzchni parkingu. Jednakże w tym wypadku, lokalizując miejsca parkingowe na odcinku 100 m, po jednej jego stronie uzyskamy już 21 miejsc.
• Parkowanie pod kątem 45° – rozwiązanie stosowane na terenach o ruchu jedno i dwukierunkowym. Charakteryzuje się dobrym wykorzystaniem powierzchni, na jedno miejsce parkingowe przyjmuje się 20,3 m², co daje na 100 m² 4,9 miejsc. Ilość miejsc parkingowych liczona dla pasa drogi o długości 100 m wynosi wtedy 31 miejsc.
• Parkowanie pod kątem 60° – rozwiązanie stosowane na terenach o ruchu jedno i dwukierunkowym. Charakteryzuje się dobrym wykorzystaniem powierzchni, na jedno miejsce parkingowe przyjmuje się 19,2 m², co daje na 100 m² – 5,2 miejsc. Ilość miejsc parkingowych liczona dla pasa drogi o długości 100 m wynosi wtedy 37 miejsc.
• Parkowanie pod kątem 90° – rozwiązanie stosowane na terenach o ruchu jedno i dwukierunkowym, z założeniem ostrego skrętu przy parkowaniu pojazdu. Charakteryzuje się dobrym wykorzystaniem powierzchni, na jedno miejsce parkingowe przyjmuje się 19,4 m², co daje na 100 m² 5,1 miejsc. Ilość miejsc parkingowych liczona dla pasa drogi o długości 100 m wynosi wtedy 40 miejsc.

Z przedstawionego powyżej zestawienia wynika jednoznacznie, iż w zależności od zmiany układu miejsc postojowych zmienia się pojemność parkingu. Wybór rozwiązania projektowego powinien iść dwukierunkowo – tak, aby w maksymalny sposób wykorzystać powierzchnię jaką zdecydowaliśmy się przeznaczyć na parking, jak również rozplanować go w taki sposób, aby był to teren bezpieczny i funkcjonalny. Nie możliwe jest zastosowanie na wąskiej drodze parkingu o stanowiskach do parkowania pod kątem 45° lub 90° bo będzie generowało to niebezpieczne sytuacje w przyszłości. Niniejsze zestawienie pokazuje również jak można funkcjonalnie rozplanować układ miejsc parkingowych na większej powierzchni z uwzględnieniem doprowadzenia do nich drogi dojazdowej, w takim wypadku powierzchnio-chłonność układu kształtuje się bardzo podobnie.

*) Rozporządzenie Ministra gospodarki przestrzennej i budownictwa, wydając 14 grudnia 1994 r. rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!