Ekoosiedla przyszłością budownictwa

Ekologiczne osiedla to przyszłość budownictwa mieszkaniowego w Polsce i na świecie. Branża budowlana podlega kolejnym regulacjom unijnym, w tym w ramach Europejskiego Zielonego Ładu. Konsumenci również są bardziej świadomi i sami na co dzień podejmują działania proekologiczne, chcą żyć w przyjaznych środowisku budynkach, co może również generować realne oszczędności. Owszem, koszty budowy osiedli ekologicznych są zazwyczaj wyższe, jednak ich użytkowanie jest już dużo tańsze. Na zwrot wydatków inwestycyjnych trzeba poczekać kilkanaście lat, ale przy obecnej dynamice wzrostu cen energii ten okres może znacznie się skrócić.

Infrastruktura niskoemisyjna

Firmy cały czas poszukują innowacyjnych, przyjaznych środowisku rozwiązań. Według ekspertów, w nieodległej przyszłości całe inwestycje będą powstawać z ekologicznych, nietoksycznych materiałów takich, jak niskoemisyjny beton czy drewno. Dzięki temu ślad węglowy konstrukcji budynku można zredukować nawet do kilkudziesięciu procent.

Do zielonych innowacyjnych rozwiązań, stosowanych na rynku, należą m.in. dobrze już znane panele fotowoltaiczne, nawiewniki antysmogowe, wyposażone w filtry zatrzymujące pyły i alergeny, czujniki ruchu w częściach wspólnych, które ograniczają zużycie energii elektrycznej, trzyszybowe okna z niższym współczynnikiem przenikania, pozwalające utrzymywać właściwą temperaturę wewnątrz budynków i niwelujące zużycie energii w sezonie grzewczym, duże przeszklenia maksymalizujące wykorzystanie naturalnego światła. Na osiedlach buduje się ścieżki rowerowe, mini serwisy i parkingi dla rowerów czy hulajnóg.

Czy można zarządzać deszczem? 

Wiele miast boryka się z brakiem zarządzania wodą, większość inwestycji nie oszczędzała drzew i nie wykorzystywała potencjału naturalnego ukształtowania terenu. Efektem jest wszechobecny beton, który blokuje naturalny sposób obiegu wody w atmosferze – nie ma ona szans wsiąkać w ziemię i parować. To ma ogromny wpływ na zmiany klimatu, co powoduje coraz częstsze ekstremalne zjawiska pogodowe – raz susze i upały, innym razem wichury, burze, ulewne deszcze, podtopienia i powodzie. Susze uniemożliwiają uprawy, sprawiają, że zwierzęta i roślinny wymierają. Z kolei ulewny deszcz gwałtownie zalewa garaże, piwnice i parkingi, a następnie odpływa do kanalizacji, która nie jest w stanie odbierać nadmiaru wody.

Na suszę, która w Polsce jest zjawiskiem coraz bardziej powszechnym, wpływ mają wydłużające się okresy bezopadowe, wzrost temperatury powietrza i wspomniana zabetonowana infrastruktura miejska oraz paradoksalnie – deszcze nawalne. W obliczu niedoborów wody coraz większego znaczenia nabierają efektywne systemy zagospodarowania wody deszczowej. Pozwalają zarówno na skuteczne odprowadzenie wody, również z ulewnych opadów, jak i na jej efektywne powtórne wykorzystanie. Podstawowym elementem tych systemów są rynny: wydajne, trwałe, szczelne, bezpieczne (wykonane z materiałów bez zawartości metali ciężkich, które mogłyby przedostać się do wody) i odpowiednio głębokie. – Efektywność systemu rynnowego zależy właśnie wprost od głębokości rynien – im są głębsze, tym szybciej odprowadzają wodę z dachu – wyjaśnia Agnieszka Wrzesińska, menedżer produktu Zagospodarowanie Wód Deszczowych w Wavin Polska, firmie produkującej rynnę o jednym z najgłębszych profili na rynku. Jak się okazuje, by efektywnie gromadzić deszczówkę czasami wystarczy bezobsługowa nakładka montowana na rynnie.

Odpowiednio zaprojektowany system rynnowy pozwala odprowadzać 100% wody deszczowej, zapewniając bezpieczeństwo podczas ulewy. Wysoka efektywność odprowadzania deszczówki oznacza też oszczędności – w systemie można wykorzystać mniej rur spustowych, co obniża koszt orynnowania oraz poprawia estetykę budynku. Dodatkową ochroną – przed wychlapywaniem wody na elewację – jest specjalne wywinięcie wewnętrzne rynny.

System rynnowy połączony z odbiornikiem gruntowym – to rozwiązanie pozwalające na zatrzymanie wody opadowej w glebie i powolne jej rozsączanie. Gromadzenie deszczu w ten sposób oznacza podwójną oszczędność – zasilanie wód gruntowych, a więc w konsekwencji ograniczenie ilości wody do podlewania, oraz brak opłat za odprowadzanie deszczówki do kanalizacji.

Problem niedoboru wody w Polsce jest spowodowany nie tylko wydłużającymi się okresami bezopadowymi, ale także nieumiejętnym zarządzaniem intensywnymi opadami, które następują po okresach ubogich w deszcz. Woda podczas ulewy trafia na wysuszony grunt, nie jest w stanie dotrzeć w głąb gleby, a jedynie spływa po jej powierzchni i – jeśli infrastruktura na to pozwala – jest odprowadzana do sieci kanalizacyjnej. Oznacza to, że tylko znikoma część gwałtownego opadu zasila wody podziemne.

Wysoko zurbanizowane aglomeracje, z szybko powiększającą się infrastrukturą handlową oraz mieszkaniową i powstającymi wokół nich parkingami czy placami pokrytymi utwardzoną powierzchnią, również zmniejszają zdolności retencyjne gleby, uniemożliwiając sprawny obieg wody. Zwiększają także ryzyko podtopień podczas deszczy nawalnych, gdyż woda opadowa, z powodu braku innych możliwości, spływa do kanalizacji, która nierzadko nie jest w stanie poradzić sobie z taką jej ilością. A to często kończy się miejscowymi podtopieniami lub zalaniem ulic.

Ważne jest zatem, by do inwestycji wybierać technologie i produkty, które umożliwiają odpływ wody i ją swobodnie przepuszczają. W przypadku chodników lub nawierzchni brukowych zwracajmy uwagę na wykorzystywane komponenty – nawierzchnia powinna być bezpieczna dla użytkowników, nie śliska, a szczeliny między kostką czy płytami odporne na warunki atmosferyczne, zwłaszcza na ulewne deszcze i oddziaływanie mrozu, a także odporne na czyszczenie mechaniczne oraz przepuszczające drenażowo wodę. Dobrze, gdyby wykorzystywana do spoinowania fuga miała właściwości uniemożliwiające porastanie spoin roślinnością co pozwoli zachować ją w estetycznym stanie przez cztery pory roku.

Obecnie, w nowoczesnym budownictwie stosuje się wiele rozwiązań, aby zapobiec podtopieniom i zalaniom, od prostych, jak niecki filtracyjne po bardziej złożone, jak retencja i ogrody deszczowe. Deweloperzy stosują już bioretencję, niecki filtracyjne i zasadzenia hydrofitowe, ale też zielone dachy z retencją, powierzchniowe lub podziemne zbiorniki wodne na deszczówkę czy ogrody deszczowe. Aby efektywnie wykorzystać wodę opadową niezbędne jest „tylko” jej odpowiednie zagospodarowanie, czyli skuteczny odbiór nawet gwałtownych opadów, a następnie ich zgromadzenie oraz właściwe rozprowadzenie. Pamiętajmy, że należy zachować naturalny obieg wody w przyrodzie oraz podejmować działania, by zmniejszać jej deficyt. Dzięki dobrze zaprojektowanym systemom zagospodarowania wód deszczowych możemy przyczynić się do zmniejszenia problemu obniżania się poziomu wód gruntowych w Polsce, zyskując przy tym darmową wodę opadową do mycia powierzchni zewnętrznych czy podlewania roślinności na osiedlu.

Zamiast betonu – zielone ściany

Od dawna wiadomo, że oczyszczanie powietrza z toksycznych substancji wydzielanych przez pojazdy, ale też uwalnianych przez wszechobecny beton i budynki, zapewnia dobrze zaprojektowana roślinność. Nie chodzi tylko o wielkie drzewa w parkach, ale także mniejsze, gęste, okrywowe krzewy, byliny i kwiaty. W przypadku zastanych już drzewostanów, inwestorzy starają się ochronić je na etapie planowania i realizacji projektu, aby zachować na działce jak najwięcej już istniejącej zieleni. Starsze drzewa mają większy pozytywny wpływ na środowisko niż nowe nasadzenia. Na efekt nowych drzew po posadzeniu, trzeba czekać kilkanaście-kilkadziesiąt lat.

Warto w tym miejscu przytoczyć rzadziej spotykane, ale ciekawe rozwiązanie, które pozwala zazielenić przestrzeń miejską o gęstej, wysokiej zabudowie. Mowa o pionowych ogrodach umieszczanych na elewacji budynku. Rozwiązanie to oczywiście niesie ze sobą podniesienie estetyki budynku, ale przede wszystkim pozwala obniżyć temperaturę nagrzewających się murów. To właśnie obniżenie temperatury w przestrzeni miejskiej, której wzrost i szybkie nagrzewanie się wybetonowanych miast spowodowane są ocieplaniem klimatu, staje się największym wyzwaniem, zwłaszcza w ciepłych krajach. W Polsce lato od kilku lat również jest upalne, średnia temperatura oscyluje wokół 30°C.

Metodami walki z gorącym klimatem w miastach zajmowano się także m.in. podczas sympozjum dotyczącego przyszłości i rozwoju regionu Al.-Jouf (SFUDJP 2020), które odbyło się na Uniwersytecie Jouf w Arabii Saudyjskiej. Poruszano tam m.in. zagadnienia dotyczące pozytywnego oddziaływania roślin na klimat tkanki miejskiej i obniżanie temperatury. Spośród technicznych możliwości zastosowania zielonych ścian w miastach (także gorącego klimatu) przedstawiono m.in. polski system ogrodów wertykalnych, czyli zielonych ścian umieszczonych na fasadach budynków.

Warto dodać, że system ogrodów odwróconych Garden wykonany jest z materiałów pochodzących z recyklingu i odpornych na działanie promieni UV. Modułowa budowa i przygotowanie do w pełni automatycznego nawadniania takiego pionowego ogrodu tworzy system praktycznie bezobsługowym i możliwym do zastosowania w ogromnej różnorodności przestrzeni. Badania¹ wykazały, że budynki pokryte zielenią oszczędzają do 32% energii. Pozytywne wyniki osiągnięto również w badaniach dotyczących redukcji hałasu dzięki zastosowaniu zieleni.

Rośliny na elewacji filtrujące powietrze, czy zielone chodniki to sposób na walkę ze smogiem w mieście. Co ciekawe, pojawiają się również panele czy farby elewacyjne o właściwościach „antysmogowych”. Coraz powszechniej stosowane są także dachy zielone. Poza aspektem ekologicznym i atrakcyjną dodatkową przestrzenią dla mieszkańców budynku, dach zielony ma wpływ na żywotność samego jego pokrycia. Okazuje się, że dla dachu zielonego dobowa różnica temperatur wynosi najwyżej 35°C, dzięki czemu nasłonecznienie i oddziaływanie czynników zewnętrznych nie degraduje tak szybko powłoki, jak w przypadku tradycyjnych rozwiązań dachowych. Porównując – profesjonalne zielone konstrukcje mają trwałość co najmniej 40 lat wobec 15-25 lat dla tradycyjnych powierzchni dachowych.

Pozytywna zieleń w mieście 

Zieleń w wielkomiejskiej architekturze istnieje od lat. Przeszklone balkony z bogatą roślinnością oraz małe strefy rekreacyjne mogą skutecznie chronić przed miejskim zgiełkiem i wyciszać. Wokół budynków ciągi alejek, z zaplanowaną przestrzenią do rekreacji i relaksu: ławki, altanki, fontanny oraz sprytnie ukryte w pojemnikach półpodziemnych lub w zabudowie drewnianej miejsca gromadzenia i segregacji odpadów sprawiają że osiedla stają się bardziej przyjazne naturze. Deweloperzy w ten sposób podnoszą prestiż lokali, zwiększając zarazem wartość nieruchomości. To również przynosi widoczną wartość ekologiczną i ekonomiczną, bowiem społeczność mieszkająca w mieście ma coraz większą świadomość, że zieleń wokół to już nie tylko estetyka, lecz konieczność w walce ze zmianami klimatu.

Kluczowe dla osiągnięcia sukcesu w wyżej omawianych kwestiach jest zaangażowanie mieszkańców, którzy na co dzień korzystają z ekologicznego wyposażenia inwestycji. Codzienne proekologiczne, nawet małe aktywności we własnym mieszkaniu czy jego otoczeniu, dbanie o wspólne dobro, przełożą się na duży efekt ekologiczny. Niemałe znaczenie ma również edukacja dzieci w taki sposób, aby rozwinęło się w nich poczucie przynależności do środowiska. Temu ma służyć m.in. integracja placów zabaw z zielenią, budkami dla owadów, karmnikami i planszami edukacyjnymi.

Inwestycja w młode pokolenia z pewnością zaprocentuje w przyszłości.

/Oprac. AG na podstawie rp.pl, 

 morizon.pl, Newseria Biznes

oraz materiałów promocyjnych 

Wavin, Garden/

¹ Wydziału Inżynierii Uniwersytetu w Kairze

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!