Nadużycia przy wpisywaniu członków organów SM do KRS

Związek Rewizyjny Spółdzielni Mieszkaniowych RP opracował nawet projekt zmian w ustawie o Krajowym Rejestrze Sądowym (propozycje zmian poniżej) w związku z nadużywaniem w ostatnim czasie tej regulacji przez zorganizowane grupy, które wykorzystując m.in. wadliwą instytucję pełnomocnictwa próbują same dokańczać przerwane Walne Zgromadzenia, gdy przerwano je z uwagi na ich zakłócanie i nieprawidłowości związane z pełnomocnictwami i następnie zgłaszać te zmiany do Krajowego Rejestru Sądowego. Wynika to z tego, że w świetle aktualnie obowiązujących przepisów ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym Sąd Rejestrowy bada jedynie formularze a nie prawidłowość podstawy prawnej samego wniosku. W związku z powyższym Związek opracował projekt zmian w przepisach prawa, które każdorazowo będą nakazywały Sądowi Rejestrowemu zasięganie opinii Związku Rewizyjnego przed dokonaniem zmian w Krajowym Rejestrze Sądowym. Powyższe pozwoli uchronić miliony członków spółdzielni mieszkaniowych przed grabieżą majątku spółdzielczego.

Apel ZRSM RP 

Aktywność zorganizowanych grup przestępczych, trudniących się handlem pełnomocnictwami na walnych zgromadzenia spółdzielniach mieszkaniowych polega m.in. na opłacaniu przez takie grupy pracowników spółdzielni celem pozyskania danych osobowych członków, a w konsekwencji przygotowania na masową skalę pełnomocnictw in blanco do wykorzystania w trakcie Walnych Zgromadzeń przez członków takich grup oraz zakłócania przebiegu Walnego Zgromadzenia przez rzekomych ekspertów. W tej sprawie Związek wydał również komunikat, skierowany do członków spółdzielni, zrzeszonych w Związku o następującej treści:

„Działając w imieniu Związku Rewizyjnego Spółdzielni Mieszkaniowych RP (dalej jako: Związek), skupiającego środowisko spółdzielczości mieszkaniowej w Polsce, na podstawie art. 240 §3 pkt 5 in principio ustawy z dnia 16 września 1982 r. Prawo spółdzielcze (DzU z 2021 r., poz. 648 tj. z późn.zm.), zgodnie z którym do zadań związku rewizyjnego należy inicjowanie i rozwijanie współpracy między spółdzielniami, wobec sygnalizowania przez niektóre spółdzielnie mieszkaniowe aktywności zorganizowanych grup przestępczych trudniących się handlem pełnomocnictwami na Walnych Zgromadzeniach spółdzielni mieszkaniowych, polegającej m.in. na opłacaniu przez takie grupy pracowników spółdzielni celem pozyskania danych osobowych członków, a w konsekwencji przygotowania na masową skalę pełnomocnictw in blanco do wykorzystania w trakcie Walnych Zgromadzeń przez członków takich grup oraz zakłócania przebiegu Walnego Zgromadzenia przez rzekomych ekspertów, wynajętych przez członków tych grup, zwracamy się do Państwa z apelem nie tylko o wzmożoną czujność i przerywanie oraz niekontynuowanie Walnych Zgromadzeń w przypadku podejrzenia popełniania przestępstwa, ale również informowanie o takim procederze zarówno Związku Rewizyjnego, jak i sąsiadujących spółdzielni mieszkaniowych oraz właściwych organów ścigania. Uznajemy za celowe poinformowanie za Państwa pośrednictwem o działaniu takich grup również członków Państwa spółdzielni mieszkaniowych w celu przeciwdziałania takim zdarzeniom w przyszłości. Sprawa jest o tyle pilna, że sygnalizowane przez niektóre spółdzielnie mieszkaniowe przypadki takich zdarzeń, ostatnio zaobserwowane na terenie małopolski, mogą mieć również związek z naruszeniami rozporządzenia RODO”.¹

Proponowane zmiany w ustawie o KRS 

Wobec powyższego za celowe należy przyjąć, aby przepis art. 23 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym otrzymał następujące brzmienie:

• Sąd rejestrowy bada, czy dołączone do wniosku dokumenty są zgodne pod względem formy i treści z przepisami prawa.
• Sąd rejestrowy bada, czy dane wskazane we wniosku o wpis do Rejestru w zakresie określonym w art. 35 pkt 1 i 2 oraz art. 38 pkt 1 lit. h są prawdziwe. W pozostałym zakresie sąd rejestrowy bada, czy zgłoszone dane są zgodne z rzeczywistym stanem, jeżeli ma w tym względzie uzasadnione wątpliwości.
• W przypadku spółdzielni mieszkaniowych przed dokonaniem wpisu w Rejestrze Sąd zasięga opinii Związku Rewizyjnego, w którym spółdzielnia jest zrzeszona, a w przypadku spółdzielni niezrzeszonych opinii Krajowej Rady Spółdzielczej.
• Podmioty, o których mowa w ust. 3 wydają opinię w terminie 3 dni od dnia otrzymania wniosku z Sądu w sprawie danej spółdzielni mieszkaniowej. W przypadku braku wydania opinii uznaje się, że nie zgłosiły one uwag do planowanego wpisu w Rejestrze.

Zgodnie z aktualnie obowiązującym przepisem art. 23 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym, sąd rejestrowy bada, czy dołączone do wniosku dokumenty są zgodne pod względem formy i treści z przepisami prawa. Ponadto sąd rejestrowy bada, czy zgłoszone dane są zgodne z rzeczywistym stanem, jeżeli ma w tym względzie uzasadnione wątpliwości.

Nierzadko więc w ramach składanych środków zaskarżenia na wpisy w Krajowym Rejestrze Sądowym, obejmujące zmiany w składzie organów osób prawnych zarzuca się naruszenie przez Sąd art. 23 ust. 1 Ustawy o KRS przez niezastosowanie i nie dokonanie badania dołączonych do wniosku dokumentów pod względem formy i treści z przepisami prawa, co skutkować mogło dokonaniem wpisu w KRS na podstawie dokumentacji, która sporządzona została z pominięciem przepisów prawa, przez nieuprawnione podmioty.

Czynności, których skutki prawne podlegają ujawnieniu w KRS

Działanie sądu rejestrowego powinno, poza kontrolą formalną wniosku, obejmować również badanie merytoryczne w zakresie zgodności z prawem czynności wskazywanej przez wnioskodawcę jako podstawa materialna wpisu (por. orz. SN z 16.11.1928 r., I C 2184/27, OSNC 1928, Nr 2, poz. 180; post. SN z 12.4.1990 r., III CRN 93/90, niepubl.; uchw. SN(7) z 15.3.1991 r., III CZP 13/91, Legalis; post. SN z 26.3.1998 r., I CKN 227/97, Legalis; uchw. SN z 12.1.2001 r., III CZP 44/00, Legalis; uchw. SN z 22.9.1993 r., III CZP 118/93, Legalis)”. Stanowisko takie podtrzymywane jest również na tle art. 23 ust. 1 Ustawy o KRS. Uznaje się, że działania sądu rejestrowego nie można sprowadzać wyłącznie do dokonywania czynności technicznych, a zatem na podstawie art. 23 ust. 1 Ustawy o KRS, sąd rejestrowy ma obowiązek kontrolować wniosek w aspekcie formalnym i merytorycznym. Kontrola merytoryczna wniosku obejmuje przy tym badanie, czy zostały zachowane ustawowe wymagania przewidziane dla czynności, których skutki prawne podlegają ujawnieniu w KRS. Sąd rejestrowy jest więc władny do zbadania zgodności np. uchwały Walnego Zgromadzenia z przepisami prawa, gdy ta została wskazana we wniosku jako podstawa materialna wpisu w KRS.

Jak podkreśla się w orzecznictwie sąd rejestrowy powinien czuwać, aby w rejestrze umieszczane były tylko dane prawdziwe.² Wynika to z funkcji i zadań Krajowego Rejestru Sądowego, związanego instytucjonalnie z księgami publicznymi, mającymi pełnić powszechną rolę informacyjną w ważnych dziedzinach porządkowanych prawnie, zwłaszcza w odniesieniu do rejestrowania obrotu prawnego. Cechuje je prawdziwość danych, rzetelność, aktualność, kompletność, możliwość identyfikacji uczestników obrotu, ustalenia kolejności i czasu dokonywanych przez nich czynności, ich treści, zmian itd. Tworzy to przesłanki do zapewnienia przejrzystości i bezpieczeństwa obrotu, co ma fundamentalne znaczenie w warunkach gospodarki rynkowej, opartej na regułach uczciwej konkurencji równych prawnie podmiotów.

Za postanowieniem Sądu Najwyższego z dnia 2 października 2008 roku (sygn. akt II CSK 186/08) skarżący zwraca uwagę, że: „W orzecznictwie wskazuje się, że sąd rejestrowy, działając na podstawie art. 23 ust. 1 KRSU, powinien podjąć działania merytoryczne, związane z oceną zgłoszonego wniosku o wpis. Wynikającego z tego przepisu obowiązku sądu rejestrowego badania treści dokumentu z przepisami prawa nie należy rozumieć wyłącznie poprzez weryfikację, czy wszystkie wymagane prawem dokumenty dotyczące zdarzenia podlegającego ujawnieniu w rejestrze zostały sporządzone i załączone do wniosku o wpis. W zakresie kompetencji sądu rejestrowego, realizowanej na tej podstawie prawnej, jest również ocena wniosku i załączonych do niego dokumentów pod względem merytorycznym, w tym również wymagań ustawowych dla poszczególnych czynności mających stanowić materialnoprawną podstawę dla dokonania wpisu w rejestrze”.

KRS ma być wiarygodnym źródłem informacji 

Sąd rejestrowy nie pełni zatem tylko roli technicznej, nie może więc wpisywać wszelkich zgłoszonych danych tylko dlatego, że są to dane przewidziane prawem. Sąd rejestrowy winien załączone dokumenty zbadać i stwierdzić na użytek prowadzonego postępowania, że konkretna uchwała została podjęta w okolicznościach albo zgodnych z prawem, albo z prawem niezgodnych (za postanowieniem Sądu Okręgowego w Warszawie – XXIII Wydział Gospodarczy Odwoławczy z dnia 11 września 2017 roku, sygn. akt XXIII Ga 907/17).

Skarżący zarzucają nierzadko naruszenie art. 23 ust. 2 zdanie drugie Ustawy o KRS. Wskazany przepis rozszerza zakres czynności weryfikacyjnych sądu rejestrowego przy rozpoznawaniu wniosku, pozwalając sądowi na konfrontowanie informacji, wynikających z danych zawartych we wniosku oraz załączonych do niego dokumentów ze stanem rzeczywistym, jeżeli ujawnią się uzasadnione wątpliwości co do ich zgodności. Wątpliwości sądu rejestrowego mogą wynikać m.in. z treści dokumentów załączonych do wniosku, faktów znanych sądowi z urzędu, faktów powszechnie znanych oraz doświadczenia życiowego, przyjmowanego przez sąd na potrzeby orzekania.³

Tak określona aktywność sądu rejestrowego ma wpływać na urzeczywistnienie przypisywanej KRS funkcji, która jest związana z postrzeganiem tej instytucji jako wiarygodnego źródła informacji o podmiotach w nim ujawnionych. Ewentualne niezgodności pomiędzy danymi zgłoszonymi a rzeczywistym stanem rzeczy powinny być zatem wyeliminowane przez sąd rejestrowy w związku z rozpoznaniem wniosku, gdy w procesie rozpoznania wniosku sąd rejestrowy będzie miał ku temu uzasadnione wątpliwości.

Nie sposób więc zgodzić się ze stanowiskiem, iż uzasadnione wątpliwości co do stanu rzeczywistego są zgodne ze złożonym wnioskiem o wpis. Jeżeli wielokrotnie skierowano do Sądu Rejestrowego korespondencję wskazującą na obawę podjęcia przez nieuprawnione podmioty prób dokonania zmian w Rejestrze, winno to zostać wzięte pod uwagę przez ten Sąd.

Literatura

1. Zob. komunikat Związku na stronie internetowej: www.zrsmrp.com.pl/komunikat-zrsm-rp/
2. tak: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17 września 2008 r. (III CSK 56/08), nawiązujące do uchwały Sądu Najwyższego z dnia 15 marca 1991 r. (III CZP 13/91), postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 26 marca 1998 r. (I CKN 227/97) oraz do uchwały Sądu Najwyższego z dnia 12 stycznia 2001 r. (III CZP 44/00)
3. tak: Michnik, Ustawa o KRS, art. 23 KRSU, s. 224

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!