Nature Restoration Law – odbudowa zasobów przyrodniczych w UE

Rozporządzenie Nature Restoration Law jest odpowiedzią na kryzys klimatyczny i kryzys różnorodności biologicznej, które napędzają się wzajemnie i są dwoma głównymi zagrożeniami dla stabilnej przyszłości kontynentu europejskiego. To kompleksowa, wielkoskalowa próba odbudowy europejskiej przyrody ze szczególnym uwzględnieniem tych ekosystemów, które są istotne dla walki ze zmianami klimatu, ale i dla budowania dobrobytu europejskich społeczeństw.

Co zakłada projekt?

Komisja Europejska ponad rok temu przedstawiła projekt rozporządzenia Nature Restoration Law. Jego celem jest odbudowa europejskich terenów podmokłych, rzek, lasów, użytków zielonych, ekosystemów morskich i gatunków, które je zamieszkują. Projekt zakłada, że do 2030 roku co najmniej 20 proc. lądów i mórz Unii Europejskiej, a do 2050 roku – 100 proc. zdegradowanych ekosystemów ma zostać poddanych działaniom naprawczym.

Nature Restoration Law jest jednym z filarów Europejskiego Zielonego Ładu i elementem długofalowej strategii, która ma chronić różnorodność biologiczną w UE. Rozporządzenie stało się przedmiotem zaciekłej politycznej walki. Warto podkreślić, że nie nakłada na Polskę obowiązku odbudowania tych 20 proc. ekosystemów do 2030 roku, tylko objęcia ich do tego czasu działaniami z zakresu odbudowy przyrody. To znaczy, że do 2030 roku nikt nie oczekuje finalnego efektu, ale trzeba mieć wdrożone realne, skuteczne procedury.

Może Cię zainteresuje: Polacy pracują nad ekologicznym wodorem

To realistyczny harmonogram, ponieważ – nawet jeżeli rozporządzenie zacznie obowiązywać w tym roku – państwa członkowskie UE będą mieć jeszcze dwa lata, żeby opracować i przedstawić Komisji Europejskiej tzw. krajowe plany renaturyzacji. Będą one gotowe zapewne na przełomie 2025 i 2026 roku.

Plany renaturyzacji

Dopiero wtedy każde państwo członkowskie UE będzie mieć szczegółowy plan na to, jak realizować cele rozporządzenia. Należy pamiętać, że odbudowa ekosystemów będzie wymagać bardzo dużo czasu. Właśnie dlatego cel ogólny tego rozporządzenia został skonstruowany tak, że mówi o wdrażaniu działań, a nie o osiągnięciu wszystkich efektów do 2030 roku.

Projekt nowego rozporządzenia jest szeroko popierany nie tylko przez organizacje przyrodnicze, ale też m.in. branżę energetyki wiatrowej i słonecznej, naukowców, samorządy, rosnącą liczbę firm i stowarzyszeń biznesowych, instytucje finansowe, progresywnych rolników, a nawet myśliwych. W ramach różnych petycji poparło go też ponad 900 tys. obywateli państw UE. Zwolennicy nowego prawa wskazują m.in., że odbudowa przyrody będzie opłacalną inwestycją w bezpieczeństwo żywnościowe, odporność na zmiany klimatu oraz zdrowie i dobrostan europejskich społeczeństw. Przeciwnicy, z Europejską Partią Ludową na czele, straszą z kolei ograniczeniami w uprawie roli, niedoborami żywności oraz wyśrubowanymi wymogami zawartymi w unijnym rozporządzeniu.

Zobcz także: Inspirujące miejsca: Jak podróże mogą inspirować projektowanie wnętrz >> 

Rozporządzenie może mocno przyspieszyć renaturyzację europejskiej przyrody. Do tej pory każde państwo członkowskie działało lokalnie i nie zawsze w sposób skoordynowany. Tu kompleksowo można poprawić stan ekosystemów. Rozporządzenie jest nazywane najbardziej ambitnym aktem prawnym dotyczącym ochrony przyrody od czasów tzw. dyrektywy siedliskowej.

Korzyści z odbudowy

Organizacje zrzeszone w Koalicji 10% – w tym m.in. Fundacja ClientEarth, Fundacja Dzika Polska, WWF Polska i Fundacja Dziedzictwo Przyrodnicze – zaapelowały do wszystkich partii politycznych, których reprezentanci zasiadają w Parlamencie UE, o poparcie nowego rozporządzenia. Jak podkreślają, dobry stan europejskich ekosystemów leży u podstaw bezpiecznej przyszłości całego kontynentu, ale implementacja Nature Restoration Law przyniesie też wymierne korzyści ekonomiczne. Pokazują to także szacunki Komisji Europejskiej, z których wynika, że każde 1 euro wydane na odtwarzanie ekosystemów przyrodniczych przynosi zwrot w wysokości od 8 do 38 euro.

Zdrowa przyroda jest buforem, który chroni przed katastrofalnymi skutkami zmian klimatu. Wartość tej ochrony jest trudna do oszacowania, ale to są ogromne liczby. Oczywiście są i koszty działań renaturyzacyjnych oraz utrzymania ich efektów. Tu precyzyjne kwoty będą zależeć od tego, co znajdzie się w planach krajowych. Komisja Europejska szacuje, że objęcie 30 proc. chronionych siedlisk UE działaniami renaturyzacyjnymi do 2030 roku będzie kosztować ok. 8 mld euro rocznie. Warto pamiętać, że fundusze unijne mogą pokryć znaczną część tych potrzeb, ponieważ na ochronę różnorodności biologicznej w obecnych ramach finansowych przewidziano aż 16 mld euro rocznie. Z pewnością ważnym źródłem finansowania będzie też sektor prywatny, ponieważ z jego strony można zaobserwować rosnące zainteresowanie inwestycjami w ochronę i odtwarzanie przyrody.

Może Cię zainteresuje: Dopłaty do stacji ładowania aut dla samorządów

Według danych przytaczanych przez Fundację ClientEarth obecnie w UE aż 81 proc. chronionych siedlisk przyrodniczych oraz 63 proc. chronionych gatunków ma nieodpowiedni lub zły stan ochrony. W Polsce stan zachowania przyrody też jest alarmujący – tylko dla 20 proc. siedlisk przyrodniczych i ok. 36 proc. gatunków chronionych określono stan zachowania jako dobry.

Plany krajowe

Jeśli Nature Restoration Law wejdzie w życie, kraje członkowskie UE – w tym Polska – będą musiały przygotować tzw. krajowe plany renaturyzacji, w których zostaną określone sposoby realizacji celów tego rozporządzenia wraz ze źródłami finansowania oraz monitorowania i raportowania postępów w tym zakresie.

Poza polskimi rzekami, drugim ważnym obszarem odbudowy przyrody w Polsce powinna być renaturyzacja terenów bagiennych ze szczególnym wskazaniem torfowisk, bo torfowiska osuszone pod uprawę roli, hodowlę lasu i na potrzeby eksploatacji torfu emitują około 34 mln t dwutlenku węgla rocznie, co odpowiada 1/10 polskich emisji ze spalania paliw kopalnych. Ponowne nawodnienie tych terenów może zatrzymać dalsze uwalnianie przez nie dwutlenku węgla. Zawarty w Nature Restoration Law wiążący obowiązek odtwarzania zdegradowanych torfowisk zmotywuje państwa członkowskie, w tym Polskę, do wprowadzenia systemu zachęt finansowych dla gospodarstw rolnych, które dzięki temu będą mogły czerpać korzyści ekonomiczne z wdrażania działań renaturyzacyjnych.

Żródło: Newseria Biznes