Ciepłomierze lokalowe w systemie rozliczania kosztów ogrzewania
Rozkład opłat jednostkowych w lokalach w budynku.
W obliczu postępującego powszechnego obowiązku indywidualnego rozliczania kosztów ogrzewania zgodnie z jego zużyciem w lokalach, który wymusiła implementacja Dyrektywy 2018/2002/UE, zarządcy budynków wielolokalowych powinni przygotować systemy ogrzewcze w budynkach dotąd nieopomiarowanych, do instalowania właściwych urządzeń umożliwiających poprawne prowadzenia takich rozliczeń. W przypadku ciepłomierzy datą, po której urządzenia te muszą być wyposażone w funkcję zdalnego odczytu jest 1 stycznia 2027 r.
Zobacz także
Fortum Power and Heat Polska Jak zapewnić skuteczne i kompleksowe wsparcie w monitorowaniu parametrów pracy węzła cieplnego?
W ostatnich latach nowoczesne technologie odgrywają coraz większą rolę w ciepłownictwie, a cyfryzacja, internet rzeczy (IoT) i automatyzacja rewolucjonizują sposób zarządzania systemami ciepłowniczymi.
W ostatnich latach nowoczesne technologie odgrywają coraz większą rolę w ciepłownictwie, a cyfryzacja, internet rzeczy (IoT) i automatyzacja rewolucjonizują sposób zarządzania systemami ciepłowniczymi.
Piotr Nowoświat Jak dobrze wybrać system optymalizacji ciepła, aby faktycznie obniżyć rachunki za ogrzewanie
Lawinowy wzrost kosztów utrzymania nieruchomości stawia coraz to nowsze wyzwania przed administrującymi nimi zarządcami. Energia elektryczna, gospodarka odpadowa, bieżąca eksploatacja, ciepło i pozostałe...
Lawinowy wzrost kosztów utrzymania nieruchomości stawia coraz to nowsze wyzwania przed administrującymi nimi zarządcami. Energia elektryczna, gospodarka odpadowa, bieżąca eksploatacja, ciepło i pozostałe media – to składowe studni bez dna, w której źle zagospodarowane środki po prostu przelewać się będą przez palce. Wystarczy wpisać w przeglądarce hasło – „jak oszczędzić na gazie, cieple, energii elektrycznej” a możemy zapoznać się z prostymi, częstokroć nawet domowymi sposobami na walkę z uciekającymi...
ISOVER, Saint-Gobain Construction Products Polska Sp. z o.o. Termomodernizacja się opłaca! Poznaj korzyści z ocieplenia domu
Jesteś właścicielem domu, który do tej pory nie został ocieplony a przez dach, ściany i strop ucieka cenne ciepło? Czas najwyższy nadrobić zaległości! Tym bardziej, że tylko do 2027 roku można składać...
Jesteś właścicielem domu, który do tej pory nie został ocieplony a przez dach, ściany i strop ucieka cenne ciepło? Czas najwyższy nadrobić zaległości! Tym bardziej, że tylko do 2027 roku można składać wnioski o dofinansowanie na termomodernizację budynków jednorodzinnych w ramach programu „Czyste Powietrze”. Warto przy tym mieć na uwadze, że termomodernizacja domu to przede wszystkim szereg korzyści dla Ciebie i Twoich bliskich. Pierwsze z nich zauważysz w swoim portfelu.
Zgodnie z §4 rozporządzenia [2], w budynku wielolokalowym, ciepłomierze posiadające funkcję zdalnego odczytu, pełniące funkcję lokalowych podzielników kosztów ogrzewania, stosuje się w przypadku, gdy instalacja centralnego ogrzewania w tych lokalach posiada jednopunktowy układ zasilania w ciepło wszystkich grzejników znajdujących się w lokalu. Jednocześnie powinny być spełnione łącznie następujące wymagania:
- analiza techniczna wykaże, że występuje techniczna możliwość zastosowania tych ciepłomierzy,
- analiza ekonomiczna przeprowadzona dla okresu pięcioletniego wykaże, że projektowana oszczędność energii w wyniku zastosowania ciepłomierzy jest wyższa niż koszt zakupu, montażu i eksploatacji tych urządzeń,
- ilość ciepła dostarczonego do budynku wielolokalowego nie przekracza wartości, o których mowa w art. 45a ust. 13 ustawy [1],
- na grzejnikach zostały zainstalowane zawory posiadające głowice termostatyczne,
- węzły cieplne umożliwiają zminimalizowanie strat ciepła wynikających z transportu nośnika zewnętrzną instalacją odbiorczą.
Niezależnie od wyżej wymienionych wymagań – dla zapewnienia warunków do poprawnego rozliczania kosztów ogrzewania – obowiązują zasady przedstawione poniżej, w dalszej części artykułu.
Ponadto zaleca się, żeby w jednostce rozliczeniowej, dla prawidłowego rejestrowania zużycia ciepła, stosować jednolite urządzenia (ten sam producent, typ i sposób montażu).
Ciepłomierze mogą być stosowane w jednostce rozliczeniowej, jeżeli minimalna moc cieplna instalacji w żadnym z lokali nie jest mniejsza od wartości podanych w tabeli 1.
W przypadku braku możliwości doboru ciepłomierzy lokalowych, spełniających wskazane wyżej wymagania, stwarzające warunki do prawidłowego rozliczania kosztów ogrzewania, zaleca się zastosowanie w danym budynku podzielników kosztów ogrzewania z funkcją zdalnego odczytu.
Ciepłomierze lokalowe
Podstawowymi elementami ciepłomierza są:
- przetwornik przepływu (np. skrzydełkowy, śrubowy, ultradźwiękowy, magnetyczno-indukcyjny),
- czujnik temperatury zasilania,
- czujnik temperatury powrotu,
- przelicznik i wyświetlacz.
W ciepłomierzach wykorzystuje się zjawisko obniżania się temperatury przepływającej cieczy oddającej ciepło. Fizycznie ilość ciepła zawarta w wodzie wyznaczana jest jako iloczyn strumienia masy wody, ciepła właściwego wody i różnicy jej temperatury. Ilość ciepła oddawanego w instalacji to różnica pomiędzy ciepłem zawartym w wodzie na zasileniu i powrocie.
Pomiar ilości oddawanego ciepła następuje na zasadzie pomiaru złożonego tj. pomiaru strumienia objętości (zamiast strumienia masy) przepływającej wody i temperatury zasilania oraz temperatury powrotu w zamkniętym obiegu instalacji centralnego ogrzewania. Do wyliczania ilości ciepła, dokonywanego przez przelicznik na podstawie tych pomiarów wprowadzany jest, zaprogramowany w przeliczniku, współczynnik zależny od temperatury zasilenia i powrotu, uwzględniający zmiany objętości właściwej i ciepła właściwego wody instalacyjnej.
Zakres pomiarowy ciepłomierza dotyczący przepływu i temperatury jest podany na tabliczce znamionowej. Na plombie ołowianej, dodatkowej naklejce lub hologramie naniesiona jest data legalizacji. Dla celów rozliczania kosztów ogrzewania należy wyłącznie używać ciepłomierzy, dla których okres pięciu lat do następnej legalizacji nie jest przekroczony, począwszy od naniesionej daty legalizacji, a dla ciepłomierzy fabrycznie nowych, od daty oznakowania metrologicznego (w prostokątnej ramce – litera M i dwie ostatnie cyfry roku).
Ciepłomierze lokalowe jako podzielniki kosztów ogrzewania mogą być stosowane jeżeli instalacje centralnego ogrzewania w każdym lokalu w budynku albo jednostce rozliczeniowej zasilane są jednopunktowo. Ponadto moc cieplna instalacji c.o. w lokalu nie może byś mniejsza niż podana przykładowo w zestawieniu w tab. 1. (szczegóły na rys.1).
Rys. 1. CORBI INSTAL Wymiarowanie przetworników przepływu w ciepłomierzach pełniących w instalacji funkcje podzielników kosztów.
Jeżeli powyższe wymaganie nie jest spełnione, to nie jest możliwe stosowanie ciepłomierzy do rozliczania kosztów ogrzewania ze względu na to, że przy niższej od podanej mocy cieplnej, wskazania ciepłomierzy obarczone są niedopuszczalnie dużym błędem. W takim przypadku należy zastosować w budynku w lokalach podzielniki kosztów ogrzewania.
W sytuacji stosowania ciepłomierzy jako podzielników kosztów ciepła, wykorzystuje się ich odczyty wielkości fizycznej tylko do określenia przyrostu wskazań w okresie pomiarowym, w celu określenia udziału lokalu w kosztach zmiennych całego budynku. Należy podkreślić, że ciepłomierz pełniący funkcję podzielnika kosztów ciepła pozostaje w dalszym ciągu przyrządem pomiarowym i podlega obowiązkowi okresowej legalizacji w okresach nie dłuższych niż pięć lat, począwszy od pierwszego dnia stycznia roku następującego po roku, w którym legalizacja lub oznakowanie metrologiczne zostało dokonane.
Dla jednostki rozliczeniowej (grupy lokali) obowiązuje zasada jednolitości opomiarowania, to znaczy wyposażenia jednostek użytkowników w takie same ciepłomierze (producent, typ), zasada jednakowego sposobu montażu tzn. oś przepływu w pionie lub w poziomie (tarcza odczytowa horyzontalnie lub jednakowo inaczej), taki sam sposób montażu czujników temperatury. W ciepłomierzach zespolonych, najczęściej stosowanych w lokalach, jeden czujnik temperatury znajduje się zwykle w przetworniku przepływu. Pozostaje odpowiedni, jednolity sposób montażu drugiego czujnika. Należy także sprawdzić założenie plomb producenta (zgodne z jego dokumentacją) oraz datę ważności pięcioletniej cechy legalizacyjnej. Dla ciepłomierzy składanych należy sprawdzić czy dobrano odpowiednie impulsowanie przetwornika przepływu i przelicznika oraz właściwe czujniki temperatury. Należy odnotować wskazanie początkowe.
Ponadto, jeżeli wielkość lokali w jednej jednostce rozliczeniowej (grupie użytkowników) jest na tyle zróżnicowana, że należy dobrać ciepłomierze o różnym zakresie pomiarowym (patrz rys. 1), to powinny one stanowić jednolity typoszereg tego samego producenta.
Opłacalność i techniczna możliwość stosowania ciepłomierzy
W odniesieniu do ciepłomierzy lokalowych (ale i podzielników kosztów ogrzewania oraz wodomierzy c.w.u.) przepisy ustawy zawierają wymaganie, aby stosowanie tych urządzeń było zależne od technicznej wykonalności oraz opłacalności ich zastosowania (art. 45a ust. 7a). Szczegóły tego wymagania zapisane zostały w rozporządzeniu MKiŚ (§3–§6).
Techniczną możliwość stosowania ciepłomierzy, podzielników kosztów ogrzewania oraz wodomierzy c.w.u. posiadających funkcję zdalnego odczytu, należy ustalać w odniesieniu do rodzaju i stanu technicznego instalacji oraz stanu technicznego budynku.
Opłacalność stosowania ciepłomierzy, podzielników kosztów ogrzewania oraz wodomierzy c.w.u. posiadających funkcję zdalnego odczytu, należy ustalać biorąc pod uwagę projektowaną – w okresie pięcioletnim – oszczędność energii w wyniku zastosowania tych urządzeń oraz koszt ich zakupu, montażu i eksploatacji.
Wymienione urządzenia po dniu 1 stycznia 2027 r. muszą posiadać funkcję zdalnego odczytu. W związku z tym już obecnie montowane albo wymieniane urządzenia powinny być wyposażone w funkcję zdalnego odczytu.
Wymaganie wykonania technicznej analizy/oceny wykonalności oraz opłacalności instalowania urządzeń nie dotyczy budynków wyposażonych w urządzenia zainstalowane przed dniem wejścia przepisów rozporządzenia tj. 24 grudnia 2021 r.
Ocenę technicznej wykonalności oraz opłacalności instalowania urządzeń zobowiązany jest wykonać właściciel/zarządca budynku. Przepisy nie ustalają stosownych procedur, sposobu dokumentowania wykonania takiej analizy ani kwalifikacji, jakie powinna posiadać osoba wykonująca przedmiotowe analizy i oceny. Autorzy „Poradnika Zarządcy Budynku” proponują, aby osoba wykonująca ww. analizy, posiadała kwalifikacje audytora energetycznego lub podobne uprawnienia.
W rozporządzeniu [2] nie podano zasad ustalania opłacalności. Kluczową wielkością jest przewidywana oszczędność w zakresie zużycia energii po wprowadzeniu systemu indywidualnego rozliczania kosztów ogrzewania. Są do dyspozycji dane dotyczące zmniejszenia zużycia ciepła w budynkach. Średnio można je określić na poziomie ok. 26% [3]. Według zaleceń Stowarzyszenia ds. Rozliczania Energii, do analizy można przyjąć wartość 20% oszczędności ciepła. (O wiele trudniejsze jest prognozowanie dotyczące zmniejszenia zużycia ciepłej wody – przyp. aut.).
Dodatkowo, w systemie indywidualnego opomiarowania, zmniejszenie zużycia ciepłej wody nie musi być związane z proporcjonalnym zmniejszeniem zużycia ciepła na ten cel. Wydaje się, że warunek opłacalności stosowania urządzeń (szczególnie w odniesieniu do c.w.u.) nie zapewni osiągnięcia założonych celów. Dotyczy to nie tylko ciepła, ale również wody.
UWAGA: zakłada się, że ilość energii dostarczanej w sezonie do budynku, obliczona jako średnia z trzech ostatnich sezonów, zmienia się w kolejnych pięciu sezonach o r% każdego roku. Średni roczny koszt tej energii, dostarczonej w sezonie do budynku, wynosił E.
Jeśli przyjmiemy stały wzrost kosztów rocznych energii dostarczonej do budynku o r% każdego roku, to już w następnym roku koszt energii będzie wynosił:
Łączny koszt energii w kolejnym pięcioleciu będzie wtedy równy E5:
gdzie korzysta się ze wzoru na sumę wyrazów ciągu geometrycznego. Przyjmując r = 20 – czyli coroczny wzrost kosztów energii o 20% – otrzymujemy E5 = 8,9E.
W odniesieniu do ciepłomierzy lokalowych, §4 ust. 2) lit. b) rozporządzania [18] stanowi: analiza ekonomiczna przeprowadzona dla okresu pięcioletniego wykaże, że projektowana oszczędność energii w wyniku zastosowania ciepłomierzy jest wyższa niż koszt zakupu, montażu i eksploatacji tych urządzeń.
Proponowany sposób wyliczenia:
W pierwszej kolejności, należy określić skalę zmniejszenia zużycia ciepła na ogrzewanie przy stosowaniu ciepłomierzy lokalowych. Skala tych oszczędności została udokumentowana m.in. w analizach naukowców niektórych uczelni technicznych, licznych publikacjach zarządców budynków, także materiałach analitycznych dostawców ciepła. Podawane w tych źródłach oszczędności w zużyciu ciepła określane są w granicach od 15 do 40%.
Biorąc powyższe pod uwagę, rekomenduje się przyjęcie 20% projektowanej oszczędności ciepła do analizy opłacalności wykonywanej zgodnie z §3 ust, 2 oraz §4 ust. 2) lit. b) rozporządzenia [2].
Następnie należy wyliczyć (oszacować) ilość ciepła potrzebnego na ogrzewanie danego budynku w okresie najbliższych pięciu lat, w ujęciu ogólnym oraz jednostkowym: GJ/m²/rok. Można to zrealizować biorąc średnie roczne zużycie ciepła na ogrzewanie budynku E, w G J w ostatnich trzech rocznych sezonach pomnożone przez czynnik 5. Dokonując takiego wyliczenia należy uwzględnić prognozowany wzrost kosztów ciepła dostawy ciepła do budynku (lub jego wytworzenia we własnym źródle).
Następnie, zgodnie z §4 ust. 2) lit. b), w analizie należy uwzględnić koszt zakupu, montażu i eksploatacji ciepłomierzy lokalowych (m.in. na podstawie ofert producentów urządzeń oraz firm rozliczających).
Sposób wyliczenia:
- projektowaną oszczędność ciepła w okresie pięcioletnim obliczamy wg wzoru: 20% x E5, gdzie:
- E5 jest kosztem ciepła dostarczonego do budynku na cele centralnego ogrzewania w kolejnym pięcioleciu (wg wzoru (1)).
- wskaźnik 20% oszczędności ciepła po zamontowaniu ciepłomierzy lokalowych opisany wyżej,
- koszt zakupu i montażu ciepłomierzy lokalowych w okresie 5-letnim obliczamy wg wzoru: n x P, gdzie: n jest liczbą ciepłomierzy lokalowych do zamontowania w budynku;
- Liczba n ciepłomierzy lokalowych w budynku jest równa liczbie lokali rozliczanych, z grzejnikami wyposażonymi, zgodnie z warunkami technicznymi, w zawory termostatyczne.
- P – jest całkowitym kosztem legalizowanego ciepłomierza lokalowego i jego montażu (okres legalizacji ciepłomierza wynosi 5 lat).
- pięcioletni koszt eksploatacji wszystkich ciepłomierzy lokalowych w budynku obliczamy wg wzoru: 5 x n x R, gdzie R jest kosztem rocznego serwisu rozliczeniowego ciepłomierza lokalowego (obejmującego również comiesięczną informację o zużyciu).
Analiza ekonomiczna jest realizowana poprzez wstawienie powyższych danych do wzoru – wzór wyliczania opłacalności:
(20% x E5) – ((n x P) + (5 x n x R))
Wartości P i R podają firmy, które są oferentem ciepłomierzy lokalowych i ich serwisu rozliczeniowego.
W przypadku, gdy po wstawieniu danych otrzymujemy wynik dodatni, z ekonomicznego punktu widzenia ciepłomierze lokalowe w budynku mogą zostać zamontowane.
Ocena technicznej wykonalności oraz opłacalność instalowania urządzeń powinna być udokumentowana w postaci np. analizy sporządzonej przez kompetentną osobę, na podstawie dokumentów oraz informacji udostępnionych przez zarządcę budynku1.
Przykładowe wyliczenie opłacalności stosowania ciepłomierzy lokalowych
Dane przyjęte do wyliczenia:
- budynek posiada 50 mieszkań o sumarycznej powierzchni użytkowej 2500 m²,
- średni koszt ogrzewania budynku w 12 miesięcznym okresie wynosi E = 75 000 PLN,
- w budynku, wg projektu sieci grzewczej budynku, jest zamontowanych n = 50 ciepłomierzy lokalowych,
- średnia cena P= 600 PLN za ciepłomierz lokalowy z montażem i rocznym serwisem rozliczeniowym R=15 PLN (uwaga: przyjęte powyżej wartości P i R mają charakter wyłącznie poglądowy).
Wzór wyliczania opłacalności:
(20% x E5) – ((n x P) + (5 x n x R))
Po wstawieniu przyjętych danych do ww. wzoru, otrzymujemy wyrażenie: (20% x 75 000 x 8,9) – ((50 x 600) + (5 x 50 x 15)) = 133 500 – (30 000 + 3 750) = 99 750
Wynik analizy ekonomicznej jest dodatni, zatem od strony opłacalności w budynku można zamontować ciepłomierze lokalowe.
Warunek ekonomiczny możliwości zastosowania ciepłomierzy lokalowych:
(20% x E5) – ((n x P) + (5 x n x R)) > 0
możemy przekształcić do równoważnej postaci:
20% E5/n > P + 5R
która ułatwia przeprowadzenie obliczenia i sprawdzenia możliwości zamontowania ciepłomierzy lokalowych od strony ekonomicznej.
Ciepłomierze lokalowe w systemie rozliczania kosztów ogrzewania
Przy zastosowaniu ciepłomierzy lokalowych w systemie indywidualnego rozliczania kosztów centralnego ogrzewania budynku, mierzona jest całkowita ilość ciepła doprowadzonego do poszczególnych lokali. Nie zmienia to stanu prawnego w zakresie rozliczania kosztów ogrzewania. Użytkownik lokalu nie jest odbiorcą ciepła w świetle ustawy Prawo energetyczne art. 45a ust. 2 i nie odkupuje ciepła od właściciela lub zarządcy budynku, tylko uczestniczy w podziale kosztów ogrzewania całego budynku. Stąd ciepłomierze pełnią rolę podzielników kosztów ogrzewania, czyli wartości zużycia odczytane na ciepłomierzu służą do określenia udziału mieszkania w kosztach zmiennych (zużycia) ogrzewania budynku.
Według zapisów rozporządzenia MKiŚ [2] zerowa opłata zmienna od lokalu w przypadku zerowego zużycia ciepła w lokalu w okresie rozliczeniowym jest uprawniona. Dla jednostek rozliczeniowych z ciepłomierzami w lokalach nie jest konieczne wyznaczanie „kosztu zmiennego minimalnego i maksymalnego”. Taki brak jednolitości w metodyce rozliczania kosztów ogrzewania nie jest uzasadniony, ponieważ w lokalach z ciepłomierzami istnieje, w odróżnieniu od lokali z podzielnikami, możliwość całkowitego odcięcia dopływu ciepła z instalacji do lokalu i stąd możliwe są większe wymiany ciepła pomiędzy lokalami. Jednak w dyskusjach, zarzut o braku rejestracji przepływu ciepła pomiędzy lokalami jest podnoszony wyłącznie przy rozliczaniu kosztów przy zastosowaniu podzielników kosztów ogrzewania, a nie przy rozliczaniu na podstawie wskazań ciepłomierzy lokalowych.
Pomiar całkowitej ilości ciepła doprowadzonego do lokali w budynku wykorzystywany jest do wyznaczania proporcji podziału całkowitych kosztów centralnego ogrzewania w budynku na koszty stałe i zmienne. Najczęściej wyznaczany jest iloraz sumarycznej ilości ciepła doprowadzonego do lokali z uwzględnieniem współczynników wyrównawczych i całkowitej ilości ciepła dostarczonego do budynku na centralne ogrzewanie. Wartość takiego ilorazu jako średnia z kilku lat może być przyjęta do regulaminu rozliczania kosztów ogrzewania. Dla przykładu rozliczenia kosztów przyjęta została wartość 60%, co oznacza, że 60% kosztu zależnego od zużycia ciepła w budynku z faktur zakupu ciepła dla okresu rozliczeniowego zostaje przyjęta jako koszt zmienny, a reszta jako składnik kosztu stałego. Niekiedy dla tego podziału są stosowane nazwy koszt zużycia (60%) i koszt wspólny (40%). Koszt wspólny przeznaczony jest na pokrycie kosztów ogrzewania: pomieszczeń wspólnego użytku (grzejniki na klatkach schodowych, w suszarniach, pralniach itp.), oraz kosztów ciepła traconego w węźle i z systemu przewodów rozdzielczych instalacji grzewczej na drodze do lokali. W celu jak najprostszego przedstawienia zasad rozliczania kosztów ogrzewania użytkownikom lokali należy jednak unikać wprowadzania dodatkowych nazw, kategorii i stawek kosztów i stosować uznane terminy koszt stały i zmienny. Koszt stały jest dzielony wg powierzchni użytkowej lokali, a koszt zmienny według zarejestrowanego ciepłomierzami lokalowymi w okresie rozliczeniowym ciepła, przy uwzględnieniu współczynników wyrównawczych. W szczegółach można to przedstawić w następujący sposób. W całkowitych kosztach zakupu ciepła dla budynku w okresie rozliczeniowym występuje przykładowo około 30% kosztów niezależnych od zużycia ciepła) i około 70% kosztów zależnych od zużycia ciepła w budynku. Po podziale kosztów zależnych od zużycia ciepła w proporcji 40/60% otrzymuje się ostatecznie 30% +
+ 0,4 x 70% = 58% całkowitych kosztów zakupu ciepła rozliczanych jako koszty stałe, czyli w proporcji do powierzchni użytkowych lokali i 42% kosztów zmiennych rozliczanych według zarejestrowanego w lokalach zużycia ciepła przy uwzględnieniu współczynników wyrównawczych lokali.
Przykładowe rozliczenie kosztów ogrzewania dwuklatkowego budynku z 30 lokalami o sumarycznej powierzchni użytkowej 1331 m2, jest przedstawione w Tab. 2.
Tab. 2. Przykładowe rozliczenie kosztów ogrzewania budynku na lokale, przy zastosowaniu ciepłomierzy lokalowych
Całkowity koszt centralnego ogrzewania budynku w okresie rozliczeniowym to 50 000,00 zł, w tym koszt niezależny od zużycia ciepła to 15 000,00 zł a koszt zależny od zużycia ciepła to 35 000,00 zł. Po podziale kosztów zależnych od zużycia ciepła z faktur zakupu w proporcji 40/60% otrzymuje się ostatecznie kwotę kosztów stałych w wysokości 29 000,00 zł i kosztów zmiennych w wysokości 21 000,00 zł. Stąd stawka kosztów stałych to: 29 000,00 zł/1331 m2 = 21,79 zł/m2 a po uwzględnieniu obliczeniowego zużycia ciepła w lokalach w wysokości 140,16 jednostek otrzymuje się stawkę kosztów zmiennych w wysokości: 21 000,00 zł/140,16 j.o. = 149,83 zł/j.o.
Rozliczenie kosztów ogrzewania budynku jest przedstawione w tabeli 2.
W celu graficznego przedstawienia rozliczenia, wyznaczono uporządkowane zużycie jednostkowe w lokalach i opłatę jednostkową. Uporządkowane zużycie jednostkowe powstaje po podzieleniu zużycia w lokalach (w tabeli 2: kolumna III) przez powierzchnię lokali (kolumna II). Rozkład zużycia jednostkowego wraz z średnim zużyciem jednostkowym jest przedstawiony powyżej – rys. 2.
Na osi pionowej jest zużycie jednostkowe w obliczeniowych jednostkach zużycia (ojzuż) przypadających na 1 m2 powierzchni użytkowej lokalu, a na osi poziomej są numery lokali uporządkowane w kolejności rosnącego zużycia jednostkowego. Średnia wartość zużycia jednostkowego to 0,105 ojzuż/m2, przedstawiona na wykresie poziomą linią. Wartość maksymalna to 0,526 dla lokalu nr 13, a minimalna to zero dla lokalu nr 1. Iloraz wartości maksymalnej i średniej to około 5. Wskazuje to na dość zróżnicowane zużycie ciepła w lokalach.
Po wykonaniu rozliczenia kosztów, można przedstawić rozkład opłat jednostkowych w lokalach. Po podzieleniu sumarycznej opłaty za ogrzewanie lokalu przez powierzchnię lokalu i uporządkowaniu, otrzymuje się rozkład przedstawiony na rys. 2. Na osi poziomej są numery mieszkań, na osi pionowej roczna opłata jednostkowa w zł/m2. Poziomą linią na wykresie zaznaczona jest średnia opłata jednostkowa ok. 37,57 zł/m2. Maksymalna opłata jednostkowa dla lokalu nr 13 wynosi 100,65 zł/m2. Minimalna opłata jednostkowa dla lokalu nr 1 wynosi 21,79 zł/m2. Przedstawiony rozkład opłat jest mało zróżnicowany. Iloraz maksymalnej opłaty jednostkowej dla lok. 13 i średniej wynosi 2,68 a minimalnej opłaty jednostkowej dla lok. 1 i średniej wynosi 0,58. Przy odpowiednim udziale kosztów stałych otrzymuje się mało zróżnicowany rozkład opłat od lokali nawet w przypadku dość dużego rozkładu zużycia ciepła. Właściciel lub zarządca budynku ma możliwość sterowania tym rozkładem, poprzez modyfikowanie udziału kosztów stałych w całkowitym koszcie ogrzewania. Wyższy udział kosztów stałych, oprócz zmniejszenia zróżnicowania opłat wpływa również na zachowania użytkowników lokali i na zmniejszenie zróżnicowania zużycia w lokalach (sprzężenie zwrotne). Z praktyki wynika, że duży udział kosztów stałych nie zmniejsza motywacji użytkowników lokali do energooszczędnych zachowań. Natomiast zbyt mały udział kosztów stałych powoduje nadmierne oszczędzanie ciepła.
Szersze omówienie kwestii dotyczących kosztów zużycia mediów w budynkach wielolokalowych w „Poradniku Zarządcy Budynku”. Pamiętajmy, że aktualne przepisy prawa zobowiązują właściciela lub zarządzającego budynkiem do utrzymywania we właściwym stanie technicznym instalacji centralnego ogrzewania w budynku. Należy podkreślić, że przestrzeganie przepisów w zakresie doboru materiałów instalacyjnych oraz montaż odpowiednich urządzeń jest niezbędnym warunkiem poprawnego funkcjonowanie systemu grzewczego w budynku.
Publikacja stanowi fragment „Poradnika Zarządcy Budynku” (wyd. II), opracowanego przez Kazimierza Dudzińskiego, Andrzeja Mroczkowskiego, Marka Płuciennika ze Stowarzyszenia ds. Rozliczania Energii. Poradnik można pobrać bezpłatnie na stronie: www.irkom.org.pl/poradniki
Literatura
- Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r – Prawo energetyczne (DzU z 2022 r. poz. 1385
- Rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 7 grudnia 2021 r. w sprawie warunków ustalania technicznej możliwości i opłacalności zastosowania ciepłomierzy, podzielników kosztów ogrzewania oraz wodomierzy do pomiaru ciepłej wody użytkowej, warunków wyboru metody rozliczania kosztów zakupu ciepła oraz zakresu informacji zawartych w indywidualnych rozliczeniach (DzU z 2021 poz. 2273) wydane na podstawie art. 45d ust. 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne (DzU z 2022 poz. 1385
- Cholewa T.: Ekonomiczne aspekty zastosowania podzielników do rozliczania kosztów ogrzewania w budynkach. Ciepłownictwo, Ogrzewnictwo, Wentylacja Nr 10/2022 str. 39—42