Warto skorzystać z prekarium, przyjmując do siebie uchodźców z Ukrainy

Instytucja prekarium nie jest uregulowana ustawowo, ale jej istnienie potwierdzone jest w orzecznictwie sądowym i komentarzach. Nie istnieje jedna definicja prekarium. Władztwo prekaryjne zachodzi wtedy, gdy w stosunkach społecznych jedna osoba chce drugiej wyświadczyć przysługę, kierując się grzecznością  lub względami humanitarnymi. Istotne elementy prekarium to faktyczne władztwo nad rzeczą, grzecznościowy charakter, tj. brak więzi prawnej między dającym rzecz i prekarzystą, oraz swobodna odwołalność. Przykładem zastosowania prekarium jest właśnie udostępnienie przez właściciela mieszkania czy domu, gościny w tym lokalu.

Różnica między prekarium a użyczeniem?

Z orzecznictwa sądów wynika, że trudne jest rozgraniczenie pomiędzy prekarium a umową użyczenia, czasem nawet niemożliwe. Pełna analiza wszystkich okoliczności danej sprawy daje podstawę do oceny, czy to prekarium, czy nieodpłatna umowa użyczenia. Sąd Najwyższy w wyroku z 13 września 2001 roku ( sygn. akt IV CKN 425/00) wskazał, iż prekarium różni się od użyczenia tym, że jest relacją czysto faktyczną, a nie stosunkiem prawnym. Właściciel może w każdej chwili odebrać rzecz, a osobie, której tę rzecz odbiera, nie przysługuje ochrona prawna.

Również sądy niższych instancji wskazują w orzeczeniach, że prekarium jest jednym z przejawów relacji społecznych, gdzie więzy rodzinne czy grzecznościowe są podstawą oddania rzeczy do korzystania innej osobie. Zawsze jednak podkreśla się, że prekarium nie jest stosunkiem prawnym, strony nie składają oświadczeń woli i nie chcą przez to wywoływać skutków prawnych, a ich relacja ma charakter tylko faktyczny. Prekarium ma charakter nieodpłatny. 

Może Cię zainteresuje: Lokowanie uchodźców z Ukrainy w lokalach niemieszkalnych bez formalności

Bez opłat

W sytuacji, gdy właściciel mieszkania, ze względów humanitarnych, oferuje nieodpłatną gościnę obywatelowi Ukrainy, jest to właśnie instytucja prekarium. W takiej relacji nie mają zastosowania przepisy chroniące lokatorów, co może ułatwić właścicielowi dochodzenie praw, gdyby gość zachował się nielojalnie i nie chciał opuścić lokalu. Gościna taka jest całkowicie nieodpłatna, uchodźca nie ponosi więc żadnych kosztów związanych z utrzymaniem lokalu, np. opłat za prąd czy wodę. Jest to bardzo ważne, ponieważ w przypadku umowy użyczenia, biorący w użycie jest zobowiązany zgodnie z art. 713 kodeksu cywilnego ponosić koszty utrzymania rzeczy używanej. Ponadto, zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z 1 września 1958 r. (sygn. akt 1 CR 745/58), prekarium ma zwykle charakter krótkotrwały i sporadyczny. Sąd podkreślił, że kilkuletnie przebywanie określonej osoby w lokalu należącym do innej osoby, choćby nawet przebywanie to miało przerwy, wkracza w sferę stosunku prawnego i uprawnia do ochrony posesoryjnej. Istotne jest, że w polskich regulacjach prawnych nie ma domniemania istnienia stosunku prawnego, więc nie należy się obawiać, że taka gościna, w przypadku sporu, zawsze zostanie potraktowana przez sąd jako użyczenie.

Zalety prekarium

Obecnie, gdy Polacy na szeroką skalę pomagają uchodźcom wojennym, prekarium wydaje się najprostszym rozwiązaniem. Nie wiadomo, jak długo uchodźcy będą korzystać z takiej gościny. To bezpieczniejsze niż zawieranie z uchodźcami umowy najmu czy użyczenia, gdyż podlegają one przepisom dotyczącym eksmisji z ustawy z 21 czerwca 2001 roku o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie kodeksu cywilnego. Poza tym nie są to rozwiązania przystające do aktualnej sytuacji społecznej. Polacy chcieliby na jakiś czas zapewnić uchodźcom dach nad głową, przy czym czas ten jest bliżej niesprecyzowany, gdyż zależy od rozwoju działań wojennych, jak i od planów i możliwości znalezienia stałego miejsca zamieszkania przez samych uchodźców.

Czy konieczne jest podpisanie dokumentu?

Zaistnienie prekarium tworzy się mocą faktów dokonanych poprzez samo udzielenie gościny i nie wymaga żadnego oświadczenia na piśmie. Wiele osób chce jednak na wszelki wypadek sformalizować taką gościnę. Można w tej sytuacji podpisać oświadczenie o udzieleniu gościny, które nie jest umową ani porozumieniem, ale pisemnym potwierdzeniem gościny. Dla właściciela lokalu to wygodne, ponieważ dysponuje danymi osób, które przyjął w gościnę. Z kolei dla uchodźców taki prosty dokument może być np. dowodem dla urzędu, że mają chwilowy adres do korespondencji w Polsce, pod którym można się z nimi skontaktować. Jest on także potwierdzeniem, że zostali ugoszczeni nieodpłatnie.

Źródło: prawo.pl

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!