Polskie miasta walczą o czystsze powietrze

Polska należy do najbardziej zmotoryzowanych krajów w Unii Europejskiej. Na tysiąc mieszkańców przypada 687 samochodów. W Warszawie na koniec 2022 roku liczba samochodów przekroczyła 2,1 mln, a w zeszłym roku w stolicy zarejestrowano 135 tys. nowych pojazdów.

Na tysiąc mieszkańców Warszawy przypada 715 samochodów, w Krakowie – ponad 600. W Berlinie jest to 280, w Paryżu – 320. Widać wyzwanie związane z tym, jak zorganizować transport, żeby był on zrównoważony ekonomicznie, czasowo, zasobowo i żeby minimalizować jego negatywne skutki, takie jak hałas, spaliny czy emisja gazów cieplarnianych.

Polska ma też najwyższy w UE wskaźnik liczby pojazdów starszych niż 20 lat. Stanowią ponad 41 proc. wszystkich samochodów osobowych. Tymczasem transport jest głównym źródłem emisji tlenków azotu w miastach.

Transport publiczny i elektromobilność

Według ekspertów kluczowymi kwestiami są przede wszystkim dostępność transportu publicznego, wspieranie mikromobilności, mobilność współdzielona, ale także polityki, które nie tylko tworzą alternatywy wobec samochodów, lecz sprawiają, że w miastach mniej korzystnie jest posługiwać się samochodem prywatnym. To np. tworzenie stref czystego transportu i płatnego parkowania czy zwężanie ulic. Wszystko zaś składa się na zrównoważony transport.

Może Cię zainteresuje: Ekonomiczna ekokonwersja

Konieczne jest wycofywanie zanieczyszczających środowisko samochodów i wprowadzanie przy tym nowych możliwości transportu – zeroemisyjnych autobusów, współdzielonych rowerów i hulajnóg, samochodów elektrycznych i infrastruktury ładowania. Elektryfikacja pozwala na redukcję emisji gazów cieplarnianych i zanieczyszczeń w mieście. Współdzielenie sprawia, że z samochodów mogą korzystać osoby, które nie mogą sobie pozwolić na ich zakup, co też zmniejsza liczbę aut w mieście.

Nowy ranking Clean Cities Campaign, który analizuje postępy 42 europejskich miast we wdrażaniu rozwiązań mobilności współdzielonej i elektrycznej, wskazuje, że polskie miasta nie plasują się pod tym względem w czołówce. Trójmiasto z wynikiem 32 proc. zajmuje 21. miejsce, Kraków i Warszawa (po 29 proc.) zajmują odpowiednio 26. i 27. pozycję. Dla porównania liderzy zestawienia – Kopenhaga i Oslo – mają powyżej 80 proc. 

Zeroemisyjne pojazdy

Mocną stroną polskich miast jest wprowadzanie zeroemisyjnych autobusów do taboru. Trójmiasto zajęło siódme miejsce w rankingu liczby autobusów o zerowej emisji, otrzymując w tej kategorii 61 proc. możliwych punktów. Tutaj prawie 23 proc. floty stanowią pojazdy o zerowej emisji (autobusy elektryczne i wodorowe), w Krakowie jest to 12,5 proc., a w Warszawie – niecałe 9 proc.

Inne badanie Fundacji Promocji Pojazdów Elektrycznych pokazuje, że przoduje w tym Zielona Góra, gdzie 50 proc. flot autobusów jest już elektrycznych. Trójmiasto wysokie notowania zawdzięcza temu, że w Gdyni cały czas poruszają się trolejbusy, zresztą podobnie jest w Lublinie.

Może Cię zainteresuje: Nowe przepisy unijne a odległość stacji ładowania aut elektrycznych

Polska nieźle wypada też pod względem współdzielonej mobilności, która uzupełnia transport publiczny, pozwala ograniczyć korki i zmniejszyć liczbę pojazdów na drogach. Warszawa z wynikiem 12,7 rowerów i elektronicznych hulajnóg na tysiąc mieszkańców zajmuje 12. miejsce. Kraków zajął 15. pozycję (11,4 na tysiąc mieszkańców), a Trójmiasto – 18. (9,9). Dla porównania lider zestawienia – Helsinki – ma 31 rowerów lub hulajnóg współdzielonych na tysiąc mieszkańców.

Z jednej strony Warszawa ma najdłuższą sieć dróg rowerowych, 137 km na 100 km², i najwięcej współdzielonych rowerów, natomiast na tysiąc mieszkańców jest to 2,8 roweru. Natomiast Płock ma 4,8 roweru na tysiąc mieszkańców, następnie są Chorzów, Wrocław i Katowice, które również dynamicznie rozbudowują drogi rowerowe.

Najsłabiej jest pod względem dostępu do elektrycznych samochodów współdzielonych. Warszawa i Kraków zamykają pierwszą trzydziestkę z wynikiem ok. 0,1 i 0,12 pojazdu na tysiąc mieszkańców. Trójmiasto znalazło się na ostatnim miejscu.

Przeszkody na drodze elektromobilności

To, że firmy carsharingowe udostępniają cały czas niewielką liczbę samochodów elektrycznych, jest związane z tym, że elektryfikacja transportu w Polsce przebiega dość wolno. Jedną z przyczyn jest przestarzały system podatkowy, który w żaden sposób nie adresuje kwestii emisji gazów cieplarnianych przez samochody. Istnieje podatek akcyzowy związany z wielkością silnika, ale nie z emisjami, co w krajach europejskich staje się normą.

Rozwój elektromobilności hamuje niskie tempo rozwoju infrastruktury do ładowania. Trójmiasto ma zainstalowane 9,5 kW ładowania na tysiąc mieszkańców, Kraków – 6,3 kW, a Warszawa – 6,4 kW. Dla porównania w Amsterdamie jest to aż 147,3 kW. 

Może Cię zainteresuje:  Fotowoltaika - lawinowo rośnie liczba odmów przyłączenia do sieci

To problem ogólnopolski: stare sieci energetyczne, ich modernizacja trwa, ale długo; mało okablowań pod ziemią, wobec tego budowanie przyłącza do ładowarki jest długotrwałe i jest głównym wyzwaniem, na które zwracają uwagę inwestorzy. Według danych Licznika Elektromobilności, prowadzonego przez PSPA i PZPM, pod koniec czerwca 2023 roku w Polsce funkcjonowało niecałe 2,9 tys. ogólnodostępnych stacji ładowania elektryków (ponad 5,7 tys. punktów). Jedna trzecia z nich to szybkie stacje ładowania prądem stałym.

Do zmiany obecnej sytuacji w miastach i uczynienia ich bardziej przyjaznymi zielonym formom transportu potrzebne są strategiczne plany i myślenie o rozwoju miasta w perspektywie długoterminowej. Oslo, Helsinki czy Kopenhaga są bardzo przyjazne pieszym i rowerzystom. Nie ma tam takiego dużego natężenia samochodów, ale wynika to z podjęcia strategicznych decyzji kilkadziesiąt lat temu. 

Miasta coraz częściej pracują nad planami zrównoważonej mobilności. Poza dużymi miastami to na przykład Częstochowa. Ma nie tylko taki plan, ale również plan elektromobilności i przedstawiciela do spraw zrównoważonego transportu. Podobne działania podejmuje Gdynia.

Miasta przygotowują, a niektóre wprowadzają, strefy czystego transportu. Chodzi o prowadzenie równoległych polityk, które będą tworzyły alternatywę wobec indywidualnego transportu – rozwiązania praktyczne, przyjazne, ale też z korzystnym wpływem na jakość powietrza.

Źródło: Newseria Biznes