Pompownie i agregaty pompowe w świetle przepisów obowiązujących od lipca 2018

W styczniu 2017 r. weszło w życie rozporządzenie w sprawie sposobu deklarowania właściwości użytkowych wyrobów budowlanych oraz znakowania ich znakiem budowlanym [1], wprowadzające istotne zmiany w zasadach oznakowania wyrobów budowlanych znakiem budowlanym „B”.

Zgodnie z rozporządzeniem, wyroby budowlane objęte obowiązkiem znakowania znakiem budowlanym [9] podzielone zostały na 37 grup, z czego grupy 10 i 37 wskazują wyroby budowlane bezpośrednio i czynnie wykorzystywane w ochronie przeciwpożarowej.

Wraz z nowym rozporządzeniem uległa zmianie ustawa [9], nakładając na producentów wyrobów budowlanych obowiązek wydawania Krajowej Deklaracji Właściwości Użytkowych.

W stosunku do stanu prawnego przed 2017 r. istotne zmiany zostały wprowadzone w dokumentach związanych z procesem certyfikacji tych wyrobów.

• Do 2017 r. wydawane były Aprobaty Techniczne, które stawiały jedynie wymagania wobec wyrobów budowlanych, a potwierdzenie tych wymagań leżało w gestii jednostki certyfikującej wyrób na zgodność z dokumentem referencyjnym.
• Obecnie Aprobaty Techniczne zostały zastąpione Krajowymi Ocenami Technicznymi, które nie tylko stawiają wymagania wyrobom budowlanym nieobjętym Polską Normą i wymienionym w rozporządzeniu [1], ale również potwierdzają ich spełnienie na podstawie wykonanych badań.

Zmianie uległ również zakres wyrobów objętych obowiązkiem znakowania znakiem budowlanym.

Do 2017 r. Aprobaty Techniczne wydawane były dla wyrobów nieobjętych Polską Normą lub odbiegających właściwościami użytkowymi od właściwości opisanych w PN oraz objętych mandatem Komisji Europejskiej lub ujętych w wykazie wyrobów nieobjętych mandatem, dla których możliwe było ustanowienie Aprobaty Technicznej.

Zestawienie wyrobów objętych obowiązkiem znakowania znakiem budowlanym „B”, dla których wydawano Aprobaty Techniczne (w kontekście pompowni stałych urządzeń gaśniczych) przed i po wprowadzeniu rozporządzenia [1] przedstawiono w tabeli 1.

Z perspektywy projektantów i instalatorów pompowni przeciwpożarowych największe znaczenie ma grupa 10, która poza pompami i agregatami pompowymi (zespoły pomp) wskazuje również na znaczną część armatury stosowanej do budowy pompowni przeciwpożarowych.

Powołanie tych wyrobów w rozporządzeniu oznacza konieczność określenia ich zasadniczych charakterystyk pod kątem zastosowania w ochronie przeciwpożarowej oraz wprowadza prawny podział na wyroby stosowane do instalacji sanitarnych lub do stałych urządzeń gaśniczych.

Wszystkie wyroby wymienione w tabeli 1, żeby mogły być wprowadzone do obrotu na rynku polskim i instalowane w zakresie stałych urządzeń gaśniczych wodnych, powinny posiadać znak budowlany „B”, a producent lub jego upoważniony przedstawiciel powinien wystawić Krajową Deklarację Właściwości Użytkowych.

Dla wszystkich wyrobów, które znalazły się w rozporządzeniu, a wcześniej nie były objęte obowiązkiem znakowania znakiem budowlanym (w tym agregaty pompowe i armatura), ustawodawca przewidział okres przejściowy, który zakończy się 30 czerwca 2018 r. lub 30 czerwca 2019 r. w przypadku wejścia w życie projektu zmian [10], będącego obecnie w notyfikacji, zmieniającego rozporządzenie w sprawie sposobu deklarowania właściwości użytkowych wyrobów budowlanych [1].

Wszystkie urządzenia wprowadzane na rynek po okresie przejściowym, a niepodlegające certyfikacji zgodnie z systemem europejskim (znakowanie CE), będą musiały spełnić wymagania rozporządzenia.

Znakowanie znakiem budowlanym „B”

W zależności od grupy wymienionej w rozporządzeniu [1] stosuje się odpowiedni Krajowy System Oceny i Weryfikacji Stałości Właściwości Użytkowych, który określa działania producenta związane z certyfikacją wyrobu, przy czym 1+ to system najbardziej wymagający, a 4 – najmniej. Do grupy 10 przypisany jest system 1, dlatego w artykule nie zostaną omówione pozostałe systemy oceny.

Proces znakowania wyrobów znakiem budowlanym „B” oraz wprowadzenia do obrotu składa się z czterech głównych elementów.

1. Wydanie Krajowej Oceny Technicznej (KOT)

W przypadku gdy nie ma obowiązującej Polskiej Normy dla danego wyrobu budowlanego w kontekście zamierzonego zastosowania ani nie została wydana Europejska Ocena Techniczna lub jeżeli w odniesieniu do co najmniej jednej zasadniczej charakterystyki wyrobu metoda oceny w Polskiej Normie nie jest właściwa lub wcale nie została określona, należy złożyć wniosek o wydanie KOT. Ten dokument określa i potwierdza zasadnicze charakterystyki wyrobu budowlanego.

Dla inżynierów projektujących stałe urządzenia gaśnicze Krajowa Ocena Techniczna może być dokumentem referencyjnym przy podejmowaniu decyzji o wyborze urządzenia, gdyż zawiera wszelkie niezbędne informacje techniczne [3] o wyrobie budowlanym.

Coraz częstszą praktyką jest publikowanie przez producentów Krajowych Ocen Technicznych na stronach internetowych, dzięki czemu w szybki sposób można sprawdzić, czy dane parametry użytkowe są właściwe do projektowanych zastosowań.

Krajowa Ocena Techniczna zgodnie z regulującym to zagadnienie rozporządzeniem [2] nie upoważnia do oznakowania wyrobu znakiem budowlanym „B”, zatem nie jest podstawą do wprowadzenia wyrobu do obrotu.

Wszystkie jednostki oceny wydające Krajowe Oceny Techniczne są zobowiązane do publikowania wykazu wydanych i uchylonych dokumentów na swoich stronach internetowych, a właściwymi jednostkami upoważnionymi do prowadzenia procesów związanych z grupą 10 są Centrum Naukowo-Badawcze Ochrony Przeciwpożarowej im. Józefa Tuliszkowskiego – Państwowy Instytut Badawczy w Józefowie oraz Instytut Techniki Budowlanej w Warszawie.

2. Badania laboratoryjne

W celu oceny właściwości użytkowych wyrobu budowlanego w odniesieniu do dokumentu referencyjnego, którym jest Krajowa Ocena Techniczna, wykonuje się badania zgodnie z właściwymi wytycznymi dla wyrobu.

Raport z badań jest w procesie wydawania KOT podstawą do potwierdzenia właściwości użytkowych danego wyrobu.

Raporty z badań nie są publicznie dostępne i mogą zawierać poufne informacje producenta, dlatego zasadniczo należy je traktować jako dokumenty zastrzeżone.

3. Krajowy Certyfikat Stałości Właściwości Użytkowych Wyrobu Budowlanego

Jest to dokument umożliwiający sporządzenie Krajowej Deklaracji Właściwości Użytkowych, wydawany dla wyrobów objętych krajowym systemem oceny 1 przez akredytowaną jednostkę certyfikującą po przeprowadzeniu procesu oceny właściwości użytkowych wyrobu budowlanego na podstawie badań pobranych przez jednostkę certyfikującą próbek wyrobu, obliczeń, analizy dokumentacji wyrobu, a także Zakładowej Kontroli Produkcji.

Zarówno Certyfikat, jak i KOT mogą być udostępniane dobrowolnie przez producentów, nie są oni jednak do tego zobligowani. Sam certyfikat nie jest dokumentem uprawniającym do wprowadzenia wyrobu do obrotu.

4. Sporządzenie Krajowej Deklaracji Właściwości Użytkowych

KDWU to dokument uprawniający do wprowadzania wyrobu do obrotu, sporządzany przez producenta, niezbędny do znakowania wyrobu znakiem budowlanym „B”. Dokument ten wydawany jest po uzyskaniu certyfikatu na dany wyrób budowlany, zawiera wymienione deklarowane właściwości użytkowe wyrobu oraz podstawowe informacje o wyrobie i jego producencie, wskazuje też dokumenty referencyjne.

Należy pamiętać, aby dobierając produkt, stosować go zgodnie z przeznaczeniem i zgodnie z właściwościami wymienionymi w KDWU, Krajowej Ocenie Technicznej i dokumentach w niej powołanych oraz instrukcji obsługi wyrobu budowlanego.

Krajowa Deklaracja jest dokumentem w języku polskim dostępnym publicznie, producent zobowiązany jest do zamieszczenia go na stronie internetowej na okres 10 lat od wprowadzenia wyrobu do obrotu. Producent jest wyłącznie i w pełni odpowiedzialny za sporządzenie deklaracji.

Projektując stałe urządzenia gaśnicze, należy zwrócić uwagę na kompletność dokumentacji stosowanych wyrobów budowlanych. Żeby mieć pewność, że dany wyrób spełnia wymagania prawne, należy zawsze sprawdzać, czy dostępne są dla niego Krajowe lub Europejskie Deklaracje Właściwości Użytkowych.

Zespoły pompowe czy hydrofory?

Na rynku instalacyjnym występują obecnie różne określenia na zestawy podnoszenia ciśnienia, są to „agregaty pompowe” oraz „zestawy hydroforowe” lub po prostu „hydrofory”. W kontekście prawnym nazwy „zestawy hydroforowe” i „zespoły pompowe” stosuje się jednak dla dwóch zupełnie różnych urządzeń.

Zestawy hydroforowe zgodnie z normą PN-EN 12845 [7] są to urządzenia wyposażone w zbiornik powietrza pod ciśnieniem, magazynujący wodę w ilości stosownej do klasy zagrożenia pożarowego, przy czym utrzymanie ciśnienia i wypływ całej magazynowanej wody realizowane są poprzez ciśnienie powietrza w zbiorniku.Zestawy hydroforowe w przeciwieństwie do agregatów pompowych nie zostały wymienione w rozporządzeniu [1], dlatego nie dotyczy ich wymóg znakowania znakiem budowlanym „B”.

Zespoły pompowe zgodnie z PN-EN ISO 17769-1 [8] (pump unit) to zespół urządzeń mechanicznych z pompą, jej napędem, ramą montażową oraz wszelkimi urządzeniami dodatkowymi.
Ze względu na brak szczegółowych definicji zespołu pompowego w normach dostępnych w języku polskim wszystkie urządzenia składające się z pompy z napędem i sterownikiem sprzedawane jako całość, generujące przepływ i ciśnienie w instalacji bezpośrednio przez pompy traktuje się jako zespoły pompowe, nazywane też agregatami pompowymi. Tych urządzeń będzie dotyczyć wymóg certyfikacji, spoczywający na producencie lub krajowym dystrybutorze.

Warto zwrócić uwagę na fakt, że w przypadku niektórych rozwiązań konstrukcyjnych, jak na przykład pompy pionowe, które są budowane do współpracy z jednym konkretnym silnikiem, jako pompę traktuje się pompę właściwą wraz z silnikiem, który jest jej nierozłącznym elementem. Obecnie rozporządzenie nie wprowadza wymagania certyfikacji napędów pomp, zatem istnieje pewna dowolność certyfikacji w odniesieniu do samych pomp lub pomp z silnikami.

Samodzielny montaż zespołu pompowego a zakup agregatu pompowego

W perspektywie zakończenia okresu przejściowego bardzo ważnym aspektem w kontekście odbiorów instalacji jest uzmysłowienie sobie różnicy pomiędzy złożeniem pompowni przez instalatora a zakupem gotowego urządzenia od producenta.

Każdy instalator i przede wszystkim projektant powinien mieć na uwadze dobór urządzeń spełniających wymagania prawne.

Zgodnie z rozporządzeniem [1], dobierając podzespoły na własną rękę, należy zweryfikować, czy zostały one wymienione w grupie 10, a jeżeli tak, należy potwierdzić, czy posiadają stosowne dokumenty pozwalające na wprowadzenie do obrotu i w konsekwencji bezproblemowy odbiór instalacji. Obecnie inwestorzy zainteresowani budową pompowni przeciwpożarowej mają dwie możliwości realizacji tego przedsięwzięcia.

Pierwszą opcją jest zbudowanie urządzenia pompowego na certyfikowanych podzespołach – w tym przypadku dla każdego zastosowanego elementu wymienionego w rozporządzeniu [1] powinien zostać dołączony do dokumentacji technicznej certyfikat oraz krajowa deklaracja właściwości użytkowych, a sam wyrób powinien zostać poprawnie oznakowany znakiem budowlanym „B”.

Główną zaletą tego rozwiązania jest dowolność stosowanych elementów, pompownia może się składać z dowolnych certyfikowanych wyrobów budowlanych, istnieje możliwość bezproblemowej zamiennej wymiany uszkodzonych podzespołów, a firma wykonująca instalacje nie musi wnioskować o wydanie certyfikatu dla zbudowanego urządzenia pompowego.

Dużą wadą tego rozwiązania jest jednak bardzo ograniczona dostępność certyfikowanej armatury do ochrony przeciwpożarowej na rynku.

W Polsce proces certyfikacji wyrobów z grupy 10 prowadzić mogą Centrum Naukowo-Badawcze Ochrony Przeciwpożarowej – Państwowy Instytut Badawczy w Józefowie oraz Instytut Techniki Budowlanej w Warszawie.

Pierwsza instytucja na swojej stronie internetowej publikuje wykaz wydanych certyfikatów w formie tabelarycznej, co umożliwia szybką weryfikację rynku pod kątem dostępnych podzespołów dla budowanej pompowni.

W przypadku ITB taki wykaz nie jest niestety publikowany, ale, jak podano na stronie Instytutu, informację można uzyskać indywidualnie.

Zgodnie z danymi CNBOP-PIB [4] na 14 lutego 2018, certyfikowanej armatury na rynku praktycznie nie ma, z potrzebnych podzespołów możemy znaleźć jedynie kolektor, co w zasadzie uniemożliwia zbudowanie własnej pompowni przeciwpożarowej po 30 czerwca, o ile producenci armatury nie uzyskają do tego momentu stosownych dokumentów.

Bardzo ważnym aspektem w przypadku projektowania własnego układu pompowego jest weryfikacja, czy zamierzone przez nas zastosowanie wyrobu budowlanego jest zgodne z Krajową Deklaracją Właściwości Użytkowych.

Drugą możliwością jest zakup gotowego zestawu pompowego bezpośrednio od producenta – w tym wypadku producent zestawów podnoszenia ciśnienia występuje z wnioskiem o wydanie certyfikatu na całe urządzenie lub całą gamę urządzeń.

Niepodważalną zaletą tego rozwiązania jest fakt, że urządzenie certyfikowane jest jako całość wraz z armaturą, sterownikiem i pompami, a elementy te w przypadku zestawu nie muszą posiadać osobnych certyfikatów.

Producent w celu uzyskania certyfikatu w pierwszej kolejności powinien złożyć wniosek o wydanie Krajowej Oceny Technicznej, gdyż nie istnieje norma krajowa lub norma zharmonizowana na zespoły pompowe do ochrony przeciwpożarowej.

W procesie wydawania KOT urządzeniu jako całości zostają postawione wymagania, które następnie weryfikowane są w trakcie badań laboratoryjnych. Po potwierdzeniu wszystkich właściwości użytkowych urządzenia KOT jest wydawana, a na jej podstawie producent może wnioskować o wydanie certyfikatu.

Należy zwrócić szczególną uwagę na fakt konieczności posiadania certyfikatu, gdyż dla omawianych wyrobów sama Krajowa Ocena Techniczna nie jest dokumentem pozwalającym na sporządzenie KDWU ani na znakowanie wyrobu znakiem budowlanym „B”, nie może być zatem podstawą do wprowadzenia wyrobu na rynek.

Wadą tego rozwiązania jest integralność wszystkich elementów zestawu, a żeby Krajowa Ocena Techniczna oraz certyfikat obejmowały zestaw, uszkodzone elementy należy wymieniać na oryginalne nowe podzespoły producenta wymienione w KOT.

Warto podkreślić, że fakt posiadania certyfikatu na zestaw nie oznacza, iż podzespoły jako autonomiczne wyroby budowlane są certyfikowane czy dopuszczone do wprowadzenia na rynek.

Zamiana któregokolwiek podzespołu zestawu oznacza niezgodność zestawu z Krajową Oceną Techniczną, co w efekcie powoduje niezgodność z Krajową Deklaracją Właściwości Użytkowych.

Zamierzone zastosowanie agregatów pompowych

Dla dowolnego zespołu pompowego, ze względu na brak norm, wydaje się Krajowe Oceny Techniczne, w których deklarowane jest przeznaczenie urządzeń.

Projektant dobierający agregat powinien sprawdzić, w jakich rodzajach stałych urządzeń gaśniczych wodnych dane urządzenie może być stosowane.

Agregaty pompowe mogą być projektowane przez producentów do współpracy z układami opartymi na konkretnych standardach projektowych i może wystąpić np. sytuacja, w której agregat będzie mieć zastosowanie w instalacji opartej na VdS CEA 4001 oraz PN-EN 12854, ale nie powinien być stosowany do instalacji opartych na NFPA.

Oprócz zgodności z konkretnymi standardami samo przeznaczenie zespołu pompowego ma kolosalne znaczenie, zestawy mogą być przeznaczone m.in. do: układów tryskaczowych, zraszaczowych, mgły wodnej, instalacji i sieci hydrantowych, systemów pianowych, instalacji hybrydowych wody bytowej oraz wody pożarowej (przy zastosowaniu zaworu pierwszeństwa).

Część urządzeń może być projektowanych z myślą o pracy w kilku zastosowaniach, ale te właściwości użytkowe muszą być wymienione w Krajowej Ocenie Technicznej oraz Krajowej Deklaracji Właściwości Użytkowych, gdyż w zależności od przeznaczenia wyrobu stawiane są mu odpowiednie wymagania na etapie wydawania KOT.

Standardy związane z projektowaniem pompowni i agregatów pompowych

Obecnie w Europie brakuje norm związanych bezpośrednio z agregatami pompowymi lub pompowniami. W Polsce obowiązuje norma PN-EN 12845 [7], będąca jedynie normą projektową dla instalacji tryskaczowych, a stawiane w niej wymagania wobec pomp nie zawsze są odpowiednie dla zespołów pompowych pracujących na rzecz instalacji innych niż tryskaczowe.

Zgodnie z Prawem budowlanym [5] dopuszcza się odniesienie do zasad wiedzy technicznej, dlatego ze względu na bardzo okrojony zakres wymienionej normy stosuje się również inne standardy, które różnią się między sobą w kontekście pompowni w mniejszym lub większym stopniu.

Kolejnym polskim dokumentem zawierającym kilka wytycznych budowy pompowni jest rozporządzenie w sprawie przeciwpożarowego zaopatrzenia w wodę oraz dróg pożarowych [6], które w krótkim rozdziale piątym definiuje podstawowe minimalne wymagania dla pompowni ppoż., brakuje jednak jasnych wytycznych co do wyglądu i działania instalacji niebędących instalacjami tryskaczowymi.

Przeglądając standardy zagraniczne, zdecydowanie należy mieć na uwadze:

1. Wytyczne VdS CEA 4001 dotyczące instalacji tryskaczowych Projektowanie i instalowanie. Są to wytyczne niemieckiego stowarzyszenia ubezpieczycieli wydane również w języku polskim. Jest to swoiste rozszerzenie normy PN-EN 12845, kluczowe dla budowy instalacji tryskaczowych zgodnie z wymaganiami VdS. Standard ten zawiera wytyczne projektowe dla układów pompowych, dokumentem referencyjnym pod kątem wymagań funkcjonalnych dla urządzeń jest seria VdS 2100-xx, gdzie xx odnosi się do części dokumentów odpowiadających danym urządzeniom, np. 07 to pompy, 08 zawory odcinające, a 09 zawory zwrotne. W żadnym z dostępnych dokumentów nie występują wytyczne dla agregatów pompowych.

2. Wytyczne VdS 3188 Water Mist Sprinkler Systems and Water mist Extinguishing Systems (High Pressure Systems). Standard ten odnosi się do budowy instalacji wysokociśnieniowej mgły wodnej. W dokumencie znajdziemy wytyczne do budowy pompowni zasilającej wysokociśnieniową mgłą wodną, dostępny jest w języku angielskim.

3. Wytyczne VdS 2109 Guidelines for Water spray systems – Planning and Installation dotyczące instalacji zraszaczowych oraz pompowni zasilających te instalacje.

4. VdS 2108 Foam Extinguishing Systems, Planning and Installation dotyczące projektowania układów pianowych.

5. NFPA 20 Standard for the Installation of Stationary Pumps for Fire Protection. Jest to amerykański standard odnoszący się bezpośrednio do budowy pompowni przeciwpożarowych i jeden z nielicznych dokumentów odnoszący się jedynie do pompowni.

6. LPS 1240 Requirements for LPCB approved fire sprinkler pump sets used in automatic sprinkler installations. To brytyjski standard BRE zawierający wytyczne dla agregatów pompowych przeznaczonych do instalacji tryskaczowych.

Oprócz wymienionych powyżej dokumentów na rynku znaleźć można inne wytyczne, w mniejszym lub większym stopniu opisujące wymagania dotyczące pompowni przeciwpożarowej.

Bardzo ważnym aspektem jest trzymanie się wyznaczonego standardu, nie należy mieszać standardów VdS z NFPA lub LPCB, dlatego jeszcze przed rozpoczęciem projektowania należy przeanalizować dostępne standardy i określić, który najlepiej spełni nasze oczekiwania w całym zakresie projektowania wodnej instalacji ppoż.

Aktualne braki w zakresie certyfikowanych wyrobów zgodnie z grupą 10 rozporządzenia [1] czekają na wypełnienie – producenci, którzy zdecydują się na uzyskanie stosownych certyfikatów jako pierwsi mają szansę na swoistą dominację na rynku.

Producenci powinni mieć na uwadze fakt, że sam proces uzyskiwania Krajowej Oceny Technicznej może być długotrwały, nie uwzględniając czasu na wykonanie stosownych badań w laboratorium i uzyskanie certyfikatu.

W przypadku braków w dokumentacji, błędów formalnych lub innych sytuacji wymagających od producenta składania dodatkowych dokumentów wydawanie KOT może znacznie się wydłużyć, dlatego producenci już teraz powinni rozważyć rozpoczęcie procesów oceny i weryfikacji właściwości użytkowych swoich wyrobów.

Literatura

1. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Budownictwa z dnia 17 listopada 2016 r. w sprawie sposobu deklarowania właściwości użytkowych wyrobów budowlanych oraz sposobu znakowania ich znakiem budowlanym (DzU 2016, poz. 1966).
2. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Budownictwa z dnia 17 listopada 2016 r. w sprawie krajowych ocen technicznych (DzU 2016, poz. 1968).
3. Standard CNBOP-PIB 0035:2018, http://www.cnbop.pl/wydawnictwa/2018/standardy/cnbop-pib-0035-2018.pdf (26.02.2018).
4. Wykaz pdf ważnych Krajowych Ocen Technicznych, stan na 12.02.2018 http://www.cnbop.pl/uslugi/aprobaty-techniczne/2018-wykaz-kot/wykaz-waznych-kot-wg-stanu-na-2018-02-26.pdf (26.02.2018).
5. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (DzU nr 89/1994, poz. 414, z późn. zm.).
6. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 24 lipca 2009 r. w sprawie przeciwpożarowego zaopatrzenia w wodę oraz dróg pożarowych (DzU nr 124/2009, poz. 1030).
7. PN-EN 12845 Stałe urządzenia gaśnicze. Automatyczne urządzenia tryskaczowe. Projektowanie, instalowanie i konserwacja.
8. PN-EN ISO 17769-1:2012 Pompy do cieczy oraz instalacja. Nazwy ogólne, definicje, wielkości, symbole literowe i jednostki. Część 1: Pompy do cieczy.
9. Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o wyrobach budowlanych (DzU nr 92/2004, poz. 881, z późn. zm.).
10. Projekt rozporządzenia Ministra Infrastruktury i Budownictwa zmieniającego rozporządzenie w sprawie sposobu deklarowania właściwości użytkowych wyrobów budowlanych oraz sposobu znakowania ich znakiem budowlanym, https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12303504 (15.03.2018).

Artykuł pochodzi z czasopisma "Rynek Instalacyjny", nr 4/2018

http://www.rynekinstalacyjny.pl/artykul/id4469,pompownie-i-agregaty-pompowe-w-swietle-przepisow-obowiazujacych-od-lipca-2018

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!