Sensory i detektory gazów w systemach wentylacji

Najczęściej stosowanym wskaźnikiem stopnia zanieczyszczenia powietrza spalinami w garażach jest poziom tlenku węgla, dlatego detektory tego gazu wykorzystywane są jako sterowniki wentylacji w garażach i parkingach podziemnych. Niebezpieczne dla zdrowia ilości szkodliwych spalin i trującego tlenku węgla w garażach zamkniętych wydzielają się już w ciągu kilku minut. Przy braku sprawnej wentylacji w garażu mającym powyżej 10 stanowisk jednoczesna praca kilkunastu silników samochodowych mogłaby się skończyć nawet śmiertelnym zatruciem przebywających w nim osób. Pojazdy są też zasilane mieszanką wybuchowych gazów skroplonych propan-butan (LPG) oraz skroplonym gazem ziemnym (metanem – CNG). Optymalny system wentylacji mechanicznej garaży powinien uwzględniać konieczność usuwania wszystkich gazów – zarówno lżejszych, jak i cięższych od powietrza, tak aby skutecznie pozbywać się tlenku węgla oraz propan­u‑butanu i metanu. Dlatego otwory instalacji wywiewnych powinny być zlokalizowane pod stropem oraz nisko nad poziomem podłogi.

Do sterowania systemem wentylacji w garażach zamkniętych i parkingach podziemnych standardowo stosuje się proste w obsłudze systemy działające automatycznie, z detektorami progowymi sygnalizującymi przekroczenie dwóch lub trzech stężeń alarmowych.

Nowe obiekty są coraz częściej wyposażane w instalacje w standardzie tzw. inteligentnego budynku. Układ wentylacji z detektorami gazów łączony jest z systemem zarządzania budynkiem (BMS – Building Management System). Rozwiązania takie mają swoje plusy, ale system detekcji musi być niezawodny i niezależny od innych systemów sterowania czy nadzoru nad budynkiem. Należy zatem unikać rozwiązań, w których pomiędzy systemem detekcji a wentylacji i ostrzegania występują elementy pośredniczące w przekazywaniu sygnałów wykonawczych, gdyż każdy dodatkowy element wiąże się z potencjalnym spadkiem niezawodności systemu zabezpieczającego przed wybuchem lub trującymi gazami.

Systemy BMS mogą być jednak pomocne w eksploatacji systemów detekcji gazów – w przekazywaniu informacji o ewentualnych uszkodzeniach detektorów, zbliżających się okresach kalibracji, powtarzającym się przekraczaniu progów alarmowych i czasie pracy wentylacji lub jej sekcji. Do współpracy systemu detekcji z BMS stosuje się głównie detektory adresowane. Każdy taki detektor ma ściśle określony adres (miejsce w systemie) i centralka systemu detekcji może przekazywać informacje z tych detektorów także do systemu BMS.

Detektory i ich zadania

Prawo nie reguluje dopuszczalnego maksymalnego poziomu stężenia tlenku węgla w garażach i parkingach zamkniętych i projektanci korzystają z zapisów rozporządzenia w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy [2]. Jeśli na terenie garaży znajdują się warsztaty, kasy lub miejsca pracy pracowników ochrony, muszą one mieć odrębną instalację wentylacyjną, dostosowaną do warunków i wymagań danego pomieszczenia czy obszaru przeznaczonego do pracy [3].

Zadaniem detektorów LPG i metanu jest wykrywanie wycieków gazu z pojazdów. Ich pierwszy próg reakcji to 5–30% dolnej granicy wybuchowości – z detektora wysyłany jest sygnał uruchamiający wentylację mechaniczną i sygnalizację alarmową.

System detekcji tlenku węgla monitoruje skład powietrza w różnych miejscach garażu i w razie przekroczenia dopuszczalnych wartości CO powinien spowodować stopniowe włączanie urządzeń wentylacyjnych. Po przekroczeniu drugiego progu stężenia CO wentylacja powinna być intensywniejsza, a komunikat z nakazem opuszczenia garażu na sygnalizatorach optycznych widoczny dla wszystkich osób znajdujących się w garażu (tak samo jak komunikat z zakazem wejścia przeznaczony dla osób planujących dostać się do garażu).

Dwutlenek węgla nie jest wprawdzie trujący, ale zawsze obecny w spalinach, dzięki czemu może zostać bardzo selektywnie i dokładnie zmierzony. Jest najbardziej miarodajnym składnikiem spalin samochodowych w garażach.

---

Literatura

1. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (DzU 2002, nr 75, poz. 690, z późn. zm.).
2. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (DzU 2010, nr 109, poz. 719).
3. Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 12 czerwca 2018 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (DzU 2018, poz. 1286).
4. Materiały firm: Alter, Gazex, Hekato, Pro-Service, Sensor Tech.

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!