Czynności przeciwdziałające niebezpieczeństwu pożarowemu

W sprawie rozpoznanej przez Naczelny Sąd Administracyjny, w wyroku z 3 lutego 2022 r. (sygn. akt II OSK 235/19), komendant powiatowy Państwowej Straży Pożarnej na podstawie art. 11a ust. 1 w związku z 26 ust. 1 pkt 1 ustawy z 29 września 2021 r. o Państwowej Straży Pożarnej (tekst jedn. DzU z 2021 r., poz. 1940, z późn. zm.) nałożył na spółdzielnię mieszkaniową (dalej: skarżąca), jako właściciela bloku mieszkalnego dwa obowiązki: natychmiastowego usunięcia materiałów palnych składowanych na korytarzach od parteru do X piętra w budynku oraz usunięcia pozostałych przedmiotów umieszczonych na tych ciągach komunikacyjnych. Materiały te zmniejszały szerokość korytarzy (poniżej 1,2 m) lub wysokość (poniżej 2,2 m). Komendant nałożył ponadto na spółdzielnię obowiązek uzupełnienia oznakowania miejsca usytuowania elementów sterujących urządzeniami przeciwpożarowymi w budynku, poprzez oznakowanie znakami bezpieczeństwa, zgodnymi z Polskimi Normami do dnia 28 lutego 2018 r.

Skarżąca spółdzielnia odwołała się od decyzji w zakresie usunięcia materiałów palnych oraz pozostałych przedmiotów z ciągów komunikacyjnych w budynku. Zarzuciła przy tym, że rzeczy zlokalizowane na korytarzach budynku nie stanowią własności spółdzielni, a ona sama nie jest uprawniona do wyegzekwowania ich usunięcia. Ponadto, części wspólne budynku pozostają we współwłasności skarżącej oraz mieszkańców poszczególnych lokali, dlatego obowiązki nałożone tą decyzją powinny obciążać wszystkich współwłaścicieli nieruchomości, którzy powinni brać udział w postępowaniu jako strony zgodnie z art. 28 KPA.

To spółdzielnia odpowiada za bezpieczeństwo ppoż.

Komendant Wojewódzki Państwowej Straży Pożarnej utrzymał decyzję w mocy. W uzasadnieniu wskazał, że skarżąca sprawuje zarząd powierzony z mocy art. 27 ust. 2USM1, który jest odpowiednikiem zarządu powierzonego, wykonywanego na podstawie umów opisanych w art. 18 ust. 1 UWL. Skoro tak, to zgodnie z art. 4 ust. 1a ustawy o ochronie przeciwpożarowej spółdzielnia ponosi odpowiedzialność za wykonywanie obowiązków z zakresu ochrony przeciwpożarowej, w tym zapewnienia osobom przebywającym w budynku bezpieczeństwa i możliwości ewakuacji z całej nieruchomości wspólnej, co wynika z § 4 ust. 1 pkt 11 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (DzU Nr 109, poz. 719).

Istotą wskazanego przepisu rozporządzenia jest zakaz gromadzenia materiałów palnych w obrębie dróg ewakuacyjnych budynku. Wobec tego skarżąca jest stroną postępowania i to na nią powinien być nałożony obowiązek doprowadzenia budynku do stanu zgodnego z przepisami ochrony przeciwpożarowej. Komendant wskazał również, że zarządca budynku ma pewne możliwości wyegzekwowania od mieszkańców usunięcia przedmiotów z korytarzy. Ponadto, w przypadku niewykonania nałożonych decyzją obowiązków, w toku postępowania egzekucyjnego organy mogą nakładać na zobowiązany podmiot grzywny w celu przymuszenia.

Skarga spółdzielni oddalona

Spółdzielnia wniosła na powyższą decyzję skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach. Jej zdaniem czynności polegające na dostosowaniu budynku do przepisów o ochronie przeciwpożarowej stanowią czynność przekraczającą zakres zwykłego zarządu, co skutkuje koniecznością uzyskania umocowania pozostałych współwłaścicieli do ich dokonania, a to oznacza, że organy obu instancji winny były zapewnić tym osobom możliwość wzięcia czynnego udziału w sprawie.

WSA w Gliwicach oddalił skargę, ponieważ uznał, że sąd pierwszej instancji prawidłowo ustalił, że podmiotem zobowiązanym do wykonania wszystkich nałożonych decyzją obowiązków z zakresu ochrony przeciwpożarowej jest skarżąca spółdzielnia, co wynika z publicznoprawnych obowiązków z zakresu ochrony przeciwpożarowej zgodnie z art. 4 ust. 1 pkt 1 i 4 ust. 1a ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (tekst jedn. DzU z 2021 r., poz. 859, z późn. zm.).

Spółdzielnia mieszkaniowa złożyła skargę do Naczelnego Sądu Administracyjny, który ją oddalił. W uzasadnieniu wyroku podkreślił, że zgodnie z art. 27 ust. 2 USM zarząd nieruchomościami wspólnymi, stanowiącymi współwłasność spółdzielni jest wykonywany przez spółdzielnię jako zarząd powierzony, o którym mowa w art. 18 ust. 1 UWL.

Zdaniem NSA, sąd I instancji słusznie przyjął, że do zarządu powierzonego sprawowanego przez spółdzielnię na podstawie art. 27 ust. 2 USM należy stosowanie odpowiednio art. 22 UWL, zarówno w zakresie czynności zwykłego zarządu, które podejmowane są przez zarząd samodzielnie (ust. 1), jak i czynności przekraczających zwykły zarząd, wymagających zgody na dokonanie tej czynności oraz udzielających zarządowi stosownego pełnomocnictwa. Zgoda ta powinna być wyrażona w uchwale właścicieli lokali.

Doprowadzenie do usunięcia materiałów palnych składowanych na korytarzach budynku mieszkalnego oraz usunięcia pozostałych przedmiotów umieszczonych na tych ciągach komunikacyjnych należących do właścicieli lokali mieszkalnych tego budynku, w ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego, odpowiada czynnościom zwykłego zarządu w rozumieniu art. 27 ust. 2USM, w związku z art. 22 ust. 1 UWL spółdzielnia może podejmować je samodzielnie. Dokonanie tej czynności mieści się w kategorii załatwiania bieżących spraw, związanych z eksploatacją budynku. Skoro czynność tę należy wykonać w terminie natychmiastowym, to już z tego względu całkowicie niecelowe wydaje się uzyskiwanie zgody od pozostałych współwłaścicieli budynku.

Niezasadne jest też domaganie się przez skarżącą spółdzielnię, aby udział w niniejszym postępowaniu brali wszyscy właściciele lokali mieszkalnych. Obowiązek przestrzegania wymogów przeciwpożarowych spoczywa bowiem na spółdzielni jako zarządcy.

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 3 lutego 2022 r. (sygn. akt II OSK 235/19)