Przegląd instalacji c.o. przed sezonem

Eksploatację instalacji centralnego ogrzewania można podzielić na dwa okresy: sezon grzewczy i postoju. Dla jej bezawaryjnego działania ten drugi okres jest nie mniej ważny od pierwszego, bo właśnie to, co zrobimy podczas postoju instalacji, w dużym stopniu decyduje o tym, co się będzie z nią działo w sezonie grzewczym.

Chociaż nie ma prawa, które nakazywałoby wykonywanie po sezonie grzewczym przeglądów instalacji c.o. w budynku, odpowiednio wczesne – czyli latem, przed włączeniem w okresie jesiennym – przeprowadzenie konserwacji i sprawdzenie systemu z dużym prawdopodobieństwem pozwoli na zmniejszenie awarii w kolejnym sezonie, a nam, zarządcom, oszczędzi trudnych rozmów ze zdenerwowanymi mieszkańcami.

Należy pamiętać o zapisach w ustawie Prawo budowlane art. 62 pkt 1 a) i b), w którym ustawodawca obliguje nas do wykonania co najmniej raz w roku czynności związanych ze sprawdzeniem stanu technicznego elementów instalacji narażonych na szkodliwe wpływy atmosferyczne i niszczące działania czynników występujących podczas użytkowania. A przecież instalacja centralnego ogrzewania jest takim elementem z uwagi na możliwość występowania agresywnej wody w układzie.

Utrzymanie źródeł ciepła

Ze względu na sposób podłączenia budynku do źródła ciepła w budynkach wielorodzinnych i użyteczności publicznej najczęściej możemy spotkać systemy centralnego ogrzewania zasilane z własnego źródła ciepła, takimi jak kocioł gazowy (sporadycznie olejowy) lub budynki posiadające węzeł, podłączone do sieci miejskiej.

W przypadku, gdy w budynku jest własne źródło ciepła, oprócz przytoczonego powyżej art. 62 pkt 1 Prawa budowlanego obowiązują nas również przepisy art. 62 pkt 5 i 6, które obligują do okresowej kontroli stanu technicznego kotłów z uwzględnieniem efektywności energetycznej oraz sprawdzenia ich wielkości w stosunku do potrzeb użytkownika. Przeglądy te są wykonywane w zależności od mocy kotła raz na 2 lub raz na 4 lata.

Są jednak czynności, które warto wykonać przed kolejnym sezonem grzewczym, aby mieć pewność, że wszystko zadziała sprawnie, gdy zrobi się zimno. Nowoczesne piece grzewcze (gazowe i olejowe) są zbudowane z precyzyjnie wykonanych i dopasowanych elementów. Od prawidłowej pracy kotła może zależeć nasze bezpieczeństwo, tak więc powinniśmy dbać o utrzymanie go w jak najlepszym stanie technicznym.

Kotły gazowe i olejowe w zasadzie nie wymagają obsługi, ponieważ ich pracą steruje nowoczesna automatyka. Ważnym zadaniem jest dbałość o czystość. Konieczne jest sprawdzenie komory spalania i wymiennika spaliny­‑woda. Wszelkie osady, które zawsze powstają w trakcie eksploatacji, przyczyniają się do spadku zdolności przekazywania ciepła i przez to do spadku wydajności urządzenia.

Brud może spowodować mechaniczne zniszczenie urządzeń, dlatego wszystkie elementy palnika należy starannie oczyścić z kurzu i pyłu. W wypadku nowych kotłów posiadających jeszcze gwarancję, przeglądu kotła powinien dokonać autoryzowany serwis.

Wszystkie prace związane z przeglądem kotła najlepiej wykonać do końca wakacji. Z kotłem zawsze związane są przewody dymowe i spalinowe, z których również należy usuwać zanieczyszczenia. Częstotliwość tych czynności w zależności od paleniska (opalane paliwem stałym, olejowym lub gazowym) oraz rodzaju budynku określa rozporządzenie ministra spraw wewnętrznych i administracji z 21 kwietnia 2006 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (DzU z 11.05.2006 r. § 30 ust. 1, pkt 2,3). W budynkach mieszkalnych z kotłami opalanymi gazem lub olejem w zależności od powierzchni grzewczej jest to dwa lub cztery razy w ciągu roku.

W przypadku systemów zasilanych z sieci cieplnej istotne jest, jaki był sposób finansowania węzła cieplnego. W przypadku gdy węzeł sfinansowany był przez Miejskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej, wszelkie koszty związane z jego konserwacją, naprawami, energią elektryczną pobieraną przez urządzenia węzła cieplnego są po stronie dostawcy systemu. Sytuacja ta jest komfortowa dla odbiorcy, ale wiąże się z wyższymi stawkami za dostawę ciepła, oraz koniecznością każdorazowego składania do MPEC wniosków o włączenie i wyłączenie dostarczania ciepła do obiektu.

W drugim przypadku, gdy węzeł cieplny jest wykonany przez odbiorcę, dbanie o dobry stan techniczny i konserwacja leżą po jego stronie. Zaletą takiego rozwiązania są niższe bieżące koszty ogrzewania (niższa stawka opłaty za usługi przesyłowe za moc i za ciepło), oraz większa swoboda w podejmowaniu decyzji dotyczących włączenia lub wyłączenia centralnego ogrzewania lub całego węzła cieplnego, w zależności od bieżących potrzeb, bez konieczności powiadamiania o tym fakcie dostawcy ciepła.

Wraz z tymi przywilejami wiążą się także obowiązki związane z zapewnieniem przez odbiorcę obsługi, regulacji, eksploatacji i konserwacji urządzeń węzła cieplnego oraz ponoszenia związanych z tym kosztów. Dlatego w drugim przypadku po zakończeniu sezonu grzewczego należy przede wszystkim przełączyć węzeł na pracę letnią, czyli zostawić tylko obieg podgrzania ciepłej wody użytkowej oraz wyłączyć automatykę systemu centralnego ogrzewania.

Pamiętajmy, że zawierane umowy na dostawę ciepła różnie regulują kwestię konserwacji, nadzoru i obsługi węzła. Ważne jest, aby zarządca wiedział, co należy do jego obowiązków, a co do dostawcy ciepła.

Najczęstsze usterki

Jedną z często spotykanych w węzłach usterek są nieszczelności przy dławnicach zaworów i pomp. A nawet z pozoru drobne przecieki mogą być przyczyną dużej wilgotności w pomieszczeniu węzła, która przy wysokiej temperaturze powietrza prowadzi do korozji urządzeń i rurociągów.

Jeśli administrator opiekuje się lokalną wolno stojącą kotłownią, ogrzewającą kilka budynków, ma podwójny kłopot, bo musi kontrolować pracę samej kotłowni, która wymaga postępowania zgodnie z przepisami dotyczącymi takich obiektów, i węzłów cieplnych znajdujących się w poszczególnych budynkach. W takiej sytuacji wszystkie urządzenia węzła cieplnego podlegają jego nadzorowi i konserwacji. Przede wszystkim musi sprawdzać pracę pomp, od której zależy utrzymanie prawidłowego ciśnienia w instalacji.

Zatem należy pamiętać, aby po zakończeniu i przed rozpoczęciem kolejnego sezonu grzewczego kontrolować na manometrze, czy ciśnienie w naczyniu wybiorczym jest na poziomie od 0,4 do 0,5 atmosfer wyższe niż ciśnienie statyczne w budynku. Dla budynku o wysokości 10 m ciśnienie statyczne wynosi 1.0 atmosfer. Jeżeli ciśnienie w instalacji jest niższe, należy uzupełnić wodę w systemie. Spadek ciśnienia wody w instalacji może być związany z nieszczelnością dlatego należy sprawdzić wszystkie miejsca, gdzie były usuwane usterki i nieszczelności w trakcie ostatniego sezonu grzewczego i upewnić się, czy prace te nie wymagają poprawek.

Warto sprawdzić też zawory kulowe, często pojawiają się również przecieki na dławicach zaworów. Innym powodem ubytków wody w instalacji może być usterka związana z zamkniętym naczyniem wzbiorczym. Jeśli spadnie ciśnienie poduszki gazowej, przestrzeń wodna naczynia przeponowego powiększy się i zostanie wypełniona wodą z instalacji, co na manometrze będzie zarejestrowane jako spadek ciśnienia.

Ostatni element z którym zdarzają się problemy, to znajdujący się najbliżej grzejnika zawór termostatyczny. Termostaty i zawory zużywają się wraz z czasem ich eksploatacji, a tym samym spada sprawność regulacji systemu centralnego ogrzewania, co powoduje większe zużycie energii i negatywnie wpływa na wysokość rachunków za ogrzewanie a także na mikroklimat panujący w mieszkaniach, który decyduje o niekomfortowym samopoczuciu  mieszkańców. Warto zatem rozważyć ich wymianę, a jest w czym wybierać.

Na rynku dostępne są zawory różnego typu – grzejnikowe z głowicą termostatyczną montowane poza grzejnikiem, oraz zawory fabrycznie z nim zintegrowane.

W ramach pierwszej wymienionej grupy zawór grzejnikowy jest montowany na gałązce przyłącznej – najczęściej zasilającej (może być zamontowany zarówno po lewej, jak i po prawej stronie grzejnika). Zastosowane zawory mogą być proste (umieszczone równolegle do grzejnika) lub kątowe (umieszczone prostopadle do grzejnika). Głowica termostatyczna mocowana jest bezpośrednio na korpusie zaworu.

W grupie zaworów zintegrowanych zawór, a dokładniej jego wkładka regulacyjna, zamontowany jest w grzejniku za pomocą zintegrowanego zespołu przyłącznego, który jest fabrycznie połączony z grzejnikiem i jednoznacznie określa, czy głowica termostatyczna znajdzie się po prawej stronie grzejnika (standardowe rozwiązanie) lub po lewej.

Głowica termostatyczna jest ważnym elementem zaworu i od jej pracy zależy regulacja przepływu strumienia wody grzejnej. To ona „odczytuje” temperaturę otaczającego ją powietrza i w zależności od nastawy na głowicy popycha trzpień przez co zbliża grzybek do gniazda, aż do pełnego zamknięcia przepływu, gdy nastawa na głowicy odpowiada temperaturze powietrza w pomieszczeniu.

Głowica termostatyczna ma elastyczny mieszek naciskający na trzpień zaworu. W mieszku tym znajduje się substancja o dużej rozszerzalności cieplnej. Głowice cieczowe i gazowe są tymi, które mogą mieć dodatkowy pojemnik połączony z głowicą cieniutką rurką i w ten sposób można dokonać „odczytu” temperatury powietrza w pewnej odległości od głowicy i zaworu. O takich głowicach mówimy, że mają czujnik zdalny lub wyniesiony, w odróżnieniu od wbudowanego, który znajduje się w głowicy.

W ofercie znaleźć możemy także zawory z baterią i programowaną głowicą (np. z programem na tydzień).

Na rynku dostępne są zawory termostatyczne różnego typu i należy zawsze upewnić się, czy dana głowica będzie do określonego zaworu pasować. Dotyczy to także wkładek zaworowych montowanych przez producentów grzejników w zintegrowanych zespołach przyłącznych. Głowice mają różne średnice i sposób mocowania. Niestety, nie ma takiej głowicy, która pasowałaby do wszystkich zaworów i wkładek zaworowych.

Głowice termostatyczne łączone są z zaworem przez nakręcanie na zawór nakrętki radełkowej. Pamiętajmy, że głowicę łatwo nakręcić, ale równie łatwo ją zdjąć. W prywatnym mieszkaniu jest to bez znaczenia, ale w obiektach, gdzie do grzejnika mają dostęp obcy, należy stosować specjalne głowice z pojedynczym lub podwójnym zabezpieczeniem przed kradzieżą (np. w budynkach użyteczności publicznej, na klatkach schodowych).

Do głowic termostatycznych można także zaliczyć nastawniki zdalne z wbudowanym czujnikiem.

Na głowicach drukowana jest specjalna skala (najczęściej od 1 do 5) odpowiadająca określonej temperaturze. Oznaczenie 1 to +12°C, 3 to +20°C, a 5 to +24°C. Symbol śnieżynki mówi, że zawór otworzy się (przy takiej nastawie), gdy temperatura powietrza zbliży się do +6°C. Jest to zabezpieczenie grzejnika przed zamarzaniem. Po zakończeniu sezonu grzewczego najlepiej zostawić zawór w pełni odkręcony, czyli nastawa jest ustawiona na maksymalny przepływ, np. 5.

Najmniejszy przepływ to ustawienie zabezpieczające przeciw zamrażaniu instalacji na zaworze oznaczony najczęściej symbolem śnieżynki (*). Pod głowicą zaworu znajduje się trzpień, który w zależności od wielkości nastawy jest wysunięty przy nastawie na 5 lub wciśnięty przy nastawie na (*) . Pozostawienie zaworu w pozycji (*) sprawia, że trzpień jest całkowicie wciśnięty i po okresie 4 miesięcy po uruchomieniu instalacji, mimo zmiany nastawy np. na 3, zawór nie zadziała. Lokatorzy zgłaszają wtedy problem z zapowietrzeniem grzejnika, a przyczyna często jest prozaiczna. To trzpień nie odskoczył i nie ma dopływu czynnika grzewczego.

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!