Opłaty za odpady komunalne naliczane „od gospodarstwa domowego”

Zgodnie z postanowieniami art. 6j, ust. 2 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach: „…rada gminy może uchwalić stawkę opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi od gospodarstwa domowego.”. Niestety w słowniczku ustawy nie definiuje się pojęcia gospodarstwa domowego.

Sięgnąłem w związku z tym do definicji GUS, cytuję ze strony urzędu: „Zespół osób zamieszkujących razem i wspólnie utrzymujących się. Osoby samotne utrzymujące się samodzielnie tworzą jednoosobowe gospodarstwa domowe”. Warunkiem uznania kilku osób zamieszkujących lokal za gospodarstwo domowe jest zatem wspólne utrzymywanie się. Mamy często do czynienia z lokalami wynajmowanymi przez właścicieli kilku osobom (np. każdy pokój jest zajmowany przez innego studenta), które wspólnie się nie utrzymują. W takim przypadku każdą z tych osób należałoby potraktować jako jednoosobowe gospodarstwo domowe, a co za tym idzie, zgodnie z przyjętą przez radę gminy metodą, za odpady komunalne powinno zostać obciążone każde z tych jednoosobowych gospodarstw domowych.

Opłaty „od gospodarstwa domowego”

Warszawscy radni przyjęli ostatnio uchwałę ustalającą opłatę za odpady komunalne w budynkach mieszkalnych wielolokalowych na poziomie 85 zł od gospodarstwa domowego.

Czy jeśli mieszka 4 studentów – to wykazujemy 4 gospodarstwa domowe i opłata w takim lokalu wyniesie 340 złotych? Przecież tych czterech studentów tworzących 4 jednoosobowe gospodarstwa domowe nie wytwarza więcej odpadów niż czteroosobowa rodzina tworząca 1 gospodarstwo domowe.

Wyobrażam sobie „radość” właściciela lokalu po otrzymaniu od zarządcy takiego wymiaru opłat.

Kolejny problem. Co zrobić w przypadku, gdy w całym lokalu prowadzona jest działalność gospodarcza, np. kancelaria notarialna, gabinet lekarski, biuro firmy, itp. Nie możemy obciążyć takiego lokalu metodą od gospodarstwa domowego, bo go w lokalu nie ma, ale również są poważne wątpliwości czy możemy taki lokal obciążyć zgodnie z metodą przyjętą dla nieruchomości, w której nie zamieszkują mieszkańcy (w przypadku Warszawy jest to pojemnik).

Ustawodawca uregulował bowiem w art. 6j, ust. 4a tylko taką sytuację, w której część lokalu mieszkalnego jest przeznaczona na prowadzenie działalności gospodarczej, cytuję: „4a. W przypadku prowadzenia w części lokalu mieszkalnego obsługi biurowej działalności gospodarczej opłatę za gospodarowanie odpadami komunalnymi uiszcza się w ramach opłaty dotyczącej nieruchomości, o których mowa w art. 6c ust. 1.” – czyli od gospodarstwa domowego w naszym przypadku.

A co ma zrobić zarządca w przypadku lokali, wykorzystywanych na tzw. najem turystyczny krótkoterminowy? Zgodnie z art. 6i, ust. 1 ustawy: „1. Obowiązek ponoszenia opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi powstaje: 1) w przypadku nieruchomości, na której zamieszkują mieszkańcy – za każdy miesiąc, w którym na danej nieruchomości zamieszkuje mieszkaniec”. Powiedzmy, że rodzina tworząca niewątpliwie gospodarstwo domowe zajmuje lokal 1 lipca i pozostaje w nim przez cały miesiąc (zwiedza Warszawę ale również wytwarza odpady). Od 1 sierpnia w mieszkaniu nikt nie zamieszkuje. W uchwale podjętej przez radnych warszawskich czytamy: „W przypadku zmiany danych, będących podstawą ustalenia wysokości należnej opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi lub określonej w deklaracji ilości odpadów komunalnych powstających na danej nieruchomości, właściciel nieruchomości jest obowiązany złożyć nową deklarację w terminie do 10.dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiła zmiana. Opłatę za gospodarowanie odpadami komunalnymi w zmienionej wysokości uiszcza się za miesiąc, w którym nastąpiła zmiana (art. 6m ust. 2 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach)”. Podsumujmy: w czerwcu mieszkanie było puste, od 1 lipca do 31 lipca zamieszkała w nim grupa osób tworząca gospodarstwo domowe i w związku z tym do 10 sierpnia zarządca musi złożyć nową, zmienioną deklarację (z uwzględnieniem gospodarstwa domowego w lipcu), po czym do 10 września musi złożyć kolejną, ponieważ lokal od sierpnia znowu jest pusty.

Czytaj też: Sposoby naliczania opłat za śmieci z mankamentami »

Tyle teoria – w praktyce właściciele lokali wynajmowanych turystycznie po prostu złożą oświadczenia, że w lokalu nie jest prowadzone gospodarstwo domowe.

„Znikające” gospodarstwa domowe

Poza wskazanymi wyżej problemami interpretacyjnymi metoda „od gospodarstwa domowego” ma również inne mankamenty. Podobnie jak było w przypadku metody naliczania opłat „od liczby osób” będziemy mieli do czynienia ze „znikającymi” gospodarstwami domowymi. W niektórych przypadkach są to zniknięcia na stałe – np. właściciel kilku mieszkań wykaże gospodarstwo domowe tylko w jednym (chociaż będzie je wszystkie wynajmował) lub czasowo, czyli w tzw. okresie działkowym, w którym od kwietnia do października wiele osób mieszka de facto w swoich nieruchomościach rekreacyjnych. Szczególnie ta druga sytuacja będzie sporym obciążeniem biurokratycznym dla pracowników zarządcy.

Zgodnie z postanowieniami art. 6j, ust. 5 ustawy: „W przypadku nieruchomości, o których mowa w ust. 4, rada gminy może podjąć uchwałę stanowiącą akt prawa miejscowego, na mocy której ustali sposób obliczania opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi na terenie tych nieruchomości zgodnie z ust. 1, 2 lub 3…”. Przepis ten mówi, że w przypadku, gdy mamy do czynienia z nieruchomością „mieszaną” (lokale mieszkalne plus lokale użytkowe) rada gminy może ujednolić sposób obliczania (czyli metodę) tak, aby była ona jednakowa i dla lokali mieszkalnych, i użytkowych. Ta możliwość występuje jednak wyłącznie w przypadku przyjęcia dla lokali mieszkalnych jednej z metod wskazanych w art. 6j, ust. 1, 2 lub 3 (czyli: liczba mieszkańców, ilość zużytej wody lub powierzchnia użytkowa lokalu). W przypadku, gdy zostanie przyjęta metoda wskazana w art. 6j, ust. 2 (tj. „od gospodarstwa domowego”) takiej możliwości nie ma i dla lokali użytkowych rada gminy musi zastosować metodę od pojemnika lub worka (art. 6j, ust. 3). W budynkach wielolokalowych deklaracje składa zarządca, zatem on musi ustalić (na podstawie oświadczeń użytkowników lokali użytkowych) ile pojemników lub worków deklarują. A co będzie jeśli każdy z lokali (w wielu budynkach znajduje się po kilka, a nawet kilkanaście lokali) oświadczy, że potrzebuje na każdą frakcję pojemnik 1100 l? Gdzie zarządca ma to postawić? Kto zapłaci za przygotowanie infrastruktury? Itd., itp.

Możemy mieć do czynienia również z sytuacją odwrotną – lokal użytkowy wytwarzający duże ilości odpadów zadeklaruje jeden pojemnik 120 l – zarządca nie ma żadnych narzędzi prawnych weryfikacji takiego oświadczenia, a odpady wylądują w pojemnikach dla mieszkańców.

Co z lokalami niezamieszkałymi?

Kolejna wada przyjęcia takiej metody – to brak możliwości obciążenia opłatami lokali niezamieszkałych, często kupowanych w celach inwestycyjnych. Ktoś może powiedzieć, że skoro lokal jest pusty to nikt nie wytwarza w nim odpadów – tak jednak nie jest, ponieważ odpady w danej nieruchomości budynkowej są również wytwarzane na potrzeby tzw. części wspólnych – sprzątanie, koszenie, grabienie, itp.

Potrzebne konsultacje

Przedstawiłem tylko niektóre problemy, związane z metodą ustalania stawek opłat za odpady „od gospodarstwa domowego”. Zarówno zapisy ustawy, jak również decyzje podejmowane przez rady gmin w formie uchwał powinny być szeroko konsultowane z podmiotami, które te przepisy mają stosować, czyli z zarządcami nieruchomości. Niestety uwagi wnoszone np. przez środowisko warszawskich spółdzielni mieszkaniowych nie są w ogóle uwzględniane lub tylko w niewielkim zakresie. I to widać zarówno w ustawach, jak i uchwałach organów samorządowych.