Zarządca a ochrona przeciwpożarowa

W przypadku, gdy umowa taka nie została zawarta, odpowiedzialność za realizację obowiązków z zakresu ochrony przeciwpożarowej spoczywa na faktycznie władającym budynkiem, obiektem budowlanym lub terenem. Czynności z zakresu ochrony przeciwpożarowej mogą wykonywać osoby posiadające odpowiednie kwalifikacje.

Osoby wykonujące czynności z zakresu ochrony przeciwpożarowej, w tym czynności polegające na zapobieganiu powstawaniu i rozprzestrzenianiu się pożaru, niezatrudnione w jednostkach ochrony przeciwpożarowej, o których mowa w art. 15 pkt 1a–5 i 8 ustawy o ochronie przeciwpożarowej, są obowiązane posiadać tytuł zawodowy inżynier pożarnictwa albo tytuł zawodowy inżynier i dyplom ukończenia studiów w Szkole Głównej Służby Pożarniczej w zakresie inżynierii bezpieczeństwa w specjalności inżynieria bezpieczeństwa pożarowego, wydany do dnia 30 września 2019 r., lub studiów na kierunku inżynieria bezpieczeństwa w zakresie bezpieczeństwa pożarowego wydany po dniu 30 września 2019 r.

Osoby niezatrudnione w jednostkach ochrony przeciwpożarowej, o których mowa w art. 15 pkt 1a– 5 i 8 ustawy, wykonujące czynności, powinny posiadać co najmniej wykształcenie średnie lub średnie branżowe i uprawnienia inspektora ochrony p.poż. lub kwalifikacje do wykonywania zawodu technik pożarnictwa.

Urządzenia przeciwpożarowe

Przez urządzenia przeciwpożarowe należy rozumieć urządzenia (stałe lub półstałe, uruchamiane ręcznie lub samoczynnie) służące do zapobiegania powstaniu, wykrywania, zwalczania pożaru lub ograniczania jego skutków, a w szczególności: stałe i półstałe urządzenia gaśnicze i zabezpieczające, urządzenia inertyzujące, urządzenia wchodzące w skład dźwiękowego systemu ostrzegawczego i systemu sygnalizacji pożarowej, w tym urządzenia sygnalizacyjno-alarmowe, urządzenia odbiorcze alarmów pożarowych i urządzenia odbiorcze sygnałów uszkodzeniowych, instalacje oświetlenia ewakuacyjnego, hydranty wewnętrzne i zawory hydrantowe, hydranty zewnętrzne, pompy w pompowniach przeciwpożarowych, przeciwpożarowe klapy odcinające, urządzenia oddymiające, urządzenia zabezpieczające przed powstaniem wybuchu i ograniczające jego skutki, kurtyny dymowe oraz drzwi, bramy przeciwpożarowe i inne zamknięcia przeciwpożarowe, jeżeli są wyposażone w systemy sterowania, przeciwpożarowe wyłączniki prądu oraz dźwigi dla ekip ratowniczych.

Urządzenia przeciwpożarowe w obiekcie powinny być wykonane zgodnie z projektem uzgodnionym przez rzeczoznawcę do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych, a warunkiem dopuszczenia do ich użytkowania jest przeprowadzenie odpowiednich dla danego urządzenia prób i badań, potwierdzających prawidłowość ich działania. Urządzenia przeciwpożarowe oraz gaśnice przenośne i przewoźne, zwane gaśnicami, powinny być poddawane przeglądom technicznym i czynnościom konserwacyjnym, zgodnie z zasadami i w sposób określony w Polskich Normach, dotyczących urządzeń przeciwpożarowych i gaśnic, w dokumentacji techniczno-ruchowej oraz w instrukcjach obsługi, opracowanych przez ich producentów.

Przeglądy techniczne i czynności konserwacyjne powinny być przeprowadzane w okresach ustalonych przez producenta, nie rzadziej jednak niż raz w roku.

Węże stanowiące wyposażenie hydrantów wewnętrznych powinny być raz na 5 lat poddawane próbie ciśnieniowej na maksymalne ciśnienie robocze, zgodnie z Polską Normą dotyczącą konserwacji hydrantów wewnętrznych.

Właściciele, zarządcy lub użytkownicy budynków oraz placów składowych i wiat (z wyjątkiem budynków mieszkalnych jednorodzinnych):

• utrzymują urządzenia przeciwpożarowe i gaśnice w stanie pełnej sprawności technicznej i funkcjonalnej;
• wyposażają obiekty w przeciwpożarowe wyłączniki prądu zgodnie z przepisami techniczno-budowlanymi;
• umieszczają w widocznych miejscach instrukcje postępowania na wypadek pożaru wraz z wykazem telefonów alarmowych;
• oznakowują znakami zgodnymi z Polskimi Normami:

• drogi i wyjścia ewakuacyjne z wyłączeniem budynków mieszkalnych oraz pomieszczenia, w których zgodnie z przepisami techniczno-budowlanymi są wymagane co najmniej 2 wyjścia ewakuacyjne, w sposób zapewniający dostarczenie informacji niezbędnych do ewakuacji,
• miejsca usytuowania urządzeń przeciwpożarowych i gaśnic,
• miejsca usytuowania elementów sterujących urządzeniami przeciwpożarowymi,
• miejsca usytuowania nasady umożliwiającej zasilanie instalacji wodociągowej przeciwpożarowej, kurków głównych instalacji gazowej oraz materiałów niebezpiecznych pożarowo,
• pomieszczenia i tereny z materiałami niebezpiecznymi pożarowo,
• drabiny ewakuacyjne, rękawy ratownicze, pojemniki z maskami ucieczkowymi, miejsca zbiórki do ewakuacji, miejsca lokalizacji kluczy do wyjść ewakuacyjnych,
• dźwigi dla straży pożarnej,
• przeciwpożarowe zbiorniki wodne, zbiorniki technologiczne stanowiące uzupełniające źródło wody do celów przeciwpożarowych, punkty poboru wody, stanowiska czerpania wody,
• drzwi przeciwpożarowe,
• drogi pożarowe,
• miejsca zaklasyfikowane jako strefy zagrożenia wybuchem;

• umieszczają, przy wjazdach do garaży zamkniętych z podłogą znajdującą się poniżej poziomu terenu, czytelną informację o dopuszczeniu lub niedopuszczeniu parkowania w tych garażach samochodów zasilanych gazem płynnym propan-butan, o których mowa w przepisach techniczno-budowlanych. Wokół placów składowych i składowisk przy obiektach oraz przy obiektach tymczasowych o konstrukcji palnej musi być zachowany pas ochronny o minimalnej szerokości 2 m i nawierzchni z materiałów niepalnych lub gruntowej oczyszczonej.

Właściciele lub zarządcy terenów utrzymują znajdujące się na nich drogi pożarowe w stanie umożliwiającym wykorzystanie tych dróg przez pojazdy jednostek ochrony przeciwpożarowej zgodnie z przepisami dotyczącymi przeciwpożarowego zaopatrzenia w wodę oraz dróg pożarowych.

Określonej sieci wodociągowej może być przypisana cecha, kwalifikująca tę sieć jako sieć wodociągową przeciwpożarową w sytuacji, gdy stanowi ona źródło wody do celów przeciwpożarowych. Wskazany cel na potrzeby zastosowania art. 4 ust. 1 ustawy o ochronie przeciwpożarowej nie może być wyznaczany w sposób dowolny, a zatem abstrahujący od warunków prawnych nakazujących zapewnić w danym przypadku wymaganą ilość wody do celów przeciwpożarowych do zewnętrznego gaszenia pożaru i sankcjonujących stan niedopełnienia tego obowiązku możliwością nałożenia na podmiot do tego zobowiązany stosownego nakazu.

Drogi ewakuacyjne

Obowiązek usunięcia z dróg ewakuacyjnych (klatek schodowych) znajdujących się tam przedmiotów zarówno palnych jak i innych, stanowi w istocie czynność nieprzekraczającą zakresu zwykłego zarządu, dla której dokonania nie jest wymagane uzyskanie zgody wszystkich właścicieli lokali mieszkalnych znajdujących się w przedmiotowym budynku. Obowiązek zapewnienia ochrony przeciwpożarowej budynku ustawodawca na podstawie art. 4 ust. 1 pkt 1 i 1a ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej nałożył na właściciela budynku, a także na jego zarządcę, któremu powierzone zostały zadania i obowiązki na podstawie umowy cywilnoprawnej. Organ nie ma obowiązku ustalania właścicieli rzeczy zajmujących części wspólne budynku, lecz zobowiązany jest do ustalenia podmiotu zobowiązanego do zabezpieczenia budynku według przepisów ustawy o ochronie przeciwpożarowej. Skoro takim podmiotem jest jego zarządca, to jedynie on jest adresatem decyzji w przedmiocie ochrony przeciwpożarowej. Ocena techniczna winna być sporządzona przez osobę posiadającą odpowiednie uprawnienia budowlane i stanowi szczególny dowód, zbliżony do opinii biegłego. Oceny techniczne i ekspertyzy muszą być sporządzone przez osoby posiadające odpowiednie uprawnienia budowlane, co należy wyprowadzać z art. 12 ust. 1 i 2 PB, stanowiących, że samodzielne funkcje techniczne w budownictwie, czyli działalność związaną z koniecznością fachowej oceny zjawisk technicznych lub samodzielnego rozwiązania zagadnień architektonicznych i technicznych oraz techniczno-organizacyjnych, mogą wykonywać osoby posiadające uprawnienia budowlane.

Zgodnie z ustawą, ochrona przeciwpożarowa polega na realizacji przedsięwzięć, mających na celu ochronę życia, zdrowia, mienia lub środowiska przed pożarem, klęską żywiołową lub innym miejscowym zagrożeniem poprzez:

• zapobieganie powstawaniu i rozprzestrzenianiu się pożaru, klęski żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia;
• zapewnianie sił i środków do zwalczania pożaru, klęski żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia oraz na rzecz ochrony ludności;
• prowadzenie działań ratowniczych przez jednostki ochrony przeciwpożarowej.

Podstawa prawna

1. Ustawa z 24.08.1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (tj. DzU z 2021 r. poz. 869 ze zm.)
2. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 07.06.2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (tj. DzU Nr 109, poz. 719)
3. Ustawa z 07.07.1994 r. Prawo budowlane (tj. DzU z 2021 r. poz. 2351 ze zm.)