Stopy procentowe na dotychczasowym poziomie [październik 2024]

Na mocy decyzji z posiedzenia Rady Polityki Pieniężnej, które odbyło się 1 i 2 października 2024 roku, stopy procentowe Narodowego Banku Polskiego zostały utrzymane na dotychczasowym poziomie. Będą się kształtować następująco:

• stopa referencyjna: 5,75 proc. w skali rocznej (poprzednio 5,75 proc.),
• stopa lombardowa: 6,25 proc. w skali rocznej (poprzednio 6,25 proc.),
• stopa depozytowa: 5,25 proc. w skali rocznej (poprzednio 5,25 proc.),
• stopa redyskonta weksli: 5,80 proc. w skali rocznej (poprzednio 5,80 proc.),
• stopa dyskontowa weksli: 5,85 proc. w skali rocznej. (poprzednio: 5,85 proc.)

Eksperci oceniają, że pierwsza obniżka stóp procentowych w NBP nastąpi najwcześniej w drugim kwartale 2025 roku. Powodem wstrzymywania decyzji o obniżeniu wskaźników jest zbyt wysoka inflacja.

Do czego służą stopy procentowe

Mechanizm stopy procentowej służy do kształtowania przez bank centralny polityki pieniężnej. Im wyższe stopy procentowe, tym mniej pieniądza w obiegu, silniejsza waluta i mniejsza inflacja, ale też niższy PKB. Z kolei obniżka stóp procentowych, a więc obniżenie kosztów kredytowania, może pobudzić inwestycje, ale też spowodować wzrost inflacji. Jakie rodzaje stóp procentowych wyróżniamy?

Stopa referencyjna

Referencyjna stopa procentowa, czyli główna stopa procentowa NBP, określa, z jakim oprocentowaniem bank centralny sprzedaje bony pieniężne (krótkoterminowe papiery wartościowe emitowane przez NBP) bankom komercyjnym. Podwyżka stóp procentowych wpływa na poziom wskaźnika WIBOR, czyli średniego oprocentowania, z którym banki pożyczają sobie pieniądze. Im wyższy WIBOR, tym wyższe oprocentowanie kredytów ze zmienną stopą procentową.

Im wyższe oprocentowanie kredytów, tym niższa zdolność kredytowa Polaków i słabszy popyt na kredyty. Słabszy popyt oznacza z kolei mniejszą ilość pieniądza w gospodarce. To wzmacnia złotówkę i wyhamowuje inflację. Wyhamowuje zaraz także koniunkturę i wzrost gospodarczy.

Gdy stopy procentowe spadają, zmniejszają się raty kredytów. Zmniejsza się również oprocentowanie depozytów. Z obniżki stopy podstawowej mogą być niezadowoleni ci, którzy trzymają kapitał na kontach oszczędnościowych, lokatach, czy w obligacjach. 

Stopa kredytu lombardowego

Stopa lombardowa określa oprocentowanie pożyczek banku centralnego bankom komercyjnym pod zastaw papierów wartościowych. Określa maksymalny koszt pieniądza na rynku międzybankowym.

Stopa depozytowa

Stopa depozytowa to kolejna ważna miara z punktu widzenia konsumentów. Określa wysokość oprocentowania jednodniowych depozytów banków komercyjnych, deponowanych w Narodowym Banku Polskim. Od tego oprocentowania zależy wysokość oprocentowania lokat i depozytów klientów banków. Im wyższa pozostaje depozytowa stopa procentowa, tym wyższe jest oprocentowanie lokat bankowych.

Stopa redyskontowa weksli

To wartość, która mówi, po jakiej cenie bank centralny skupi weksle klientów banków komercyjnych, służących jako zabezpieczenie kredytu. Bank może chcieć spieniężyć taki weksel przed terminem jego zapadalności. W tym celu może zwrócić się do banku centralnego o kredyt pod zastaw weksla. Oprocentowanie tego kredytu określa stopa redyskontowa.

Stopa dyskontowa weksli

Stopa dyskontowa weksli określa oprocentowanie kredytów, których Narodowy Bank Polski udzieli bankom komercyjnym pod zastaw weksli przedsiębiorstw, które zaciągnęły kredyty obrotowe. Dyskonto weksli bank centralny stosuje rzadko, jako dodatkowy element wsparcia polityki pieniężnej. Obecnie ten instrument zastosowano w kwietniu 2020 roku.

Co oznacza podwyżka i obniżka stóp procentowych?

Do jesieni 2021 kredytobiorcy mogli korzystać z tanich kredytów – podstawowa stopa procentowa NBP wynosiła niemal zero. Była na rekordowo niskim poziomie po serii cięć przez RPP, które miały pobudzić gospodarkę w trakcie pandemii. Jesienią 2021, w odpowiedzi na szybko rosnącą inflację, bank centralny rozpoczął podwyżki stóp. 

W październiku 2021 RPP zdecydowała się podnieść stopę referencyjną NBP do wysokości 0,50 proc., w listopadzie o kolejne 0,75 pkt. proc. do poziomu 1,25 proc., a w grudniu o kolejne 50 punktów bazowych do poziomu 1,75 proc. Od 9 lutego 2022 podstawowa stopa procentowa NBP, tzw. stopa referencyjna, wynosiła 2,75 proc. 8 marca 2022 RPP podniosła wartość stopy referencyjnej o kolejne 0,75 pp. do 3,5%. Później nastąpiło jeszcze 5 podwyżek stóp. Ostatecznie stopa procentowa ukształtowała się na poziomie 6,75%.

W ten sposób Rada Polityki Pieniężnej reagowała na rosnącą inflację i spadek wartości złotówki. Rosnące stopy procentowe, w związku ze wzrostem stawek WIBOR, przekładały się negatywnie na raty kredytów zaciąganych przez Polaków. Zacieśnianie polityki pieniężnej poskutkowało wzrostem równej raty kredytu – u niektórych kredytobiorców nawet o ponad 100 proc. 

Stopa podstawowa NBP pozostawała na rekordowo wysokim poziomie aż do jesieni 2023. Wtedy RPP po raz pierwszy obniżyła stopę referencyjną. Obniżka wyniosła 0,75 pkt. proc. – do poziomu 6 proc. W październiku 2023 roku Rada zdecydowała się na kolejne cięcie – o 0,25 pkt proc. Tym samym aktualnie stopa podstawowa wynosi 5,75 proc. Od zebrania z listopada 2023 r., Rada Polityki Pieniężnej konsekwentnie utrzymuje stopy procentowe na tym poziomie. 

Źródło: Rynekpierwotny.pl, Bankier.pl, NBP