Wątpliwości przy obliczaniu stawek WIBOR – czy kredytobiorcy złotowi pozwą banki?

WIBOR jest podstawową wartością dla kredytobiorców złotowych, ponieważ na tej podstawie banki ustalają oprocentowanie kredytów i pożyczek. Ponad 90 proc. kredytów w Polsce, zaciąganych na zakup mieszkania lub domu, stanowią zobowiązania o zmiennym oprocentowaniu, ustalanym na podstawie stawki WIBOR 3M lub 6M (trzy- lub sześciomiesięcznego).

Międzybankowy zastój

Wskaźnik ten jest ustalany na podstawie transakcji międzybankowych, w zależności od tego, na jaki procent banki pożyczają sobie pieniądze. Natomiast ostatnio nie ma rzeczywistych transakcji między bankami, ponieważ środki na akcje kredytowe pozyskują one z depozytów własnych. Obecnie stawka WIBOR jest więc określana w oparciu o założenia i oświadczenia banków, jaki byłby koszt pożyczenia sobie wzajemnie pieniędzy. Skutkuje to różnicami między rzeczywistym kosztem pozyskania środków przez bank a wysokością stawki WIBOR, która w kolejnym kroku stanowi podstawę do określenia oprocentowania kredytów.

Eksperci wskazują, że obecne oprocentowanie depozytów bankowych oscyluje w przedziale około 1–2, maksymalnie 2,5 proc., podczas gdy stawka WIBOR 3M – dla pożyczek trzymiesięcznych na rynku międzybankowym – wynosi 5,32 proc., a WIBOR 6M – 5,58 proc. Dla porównania jeszcze na początku października ub.r. te stawki wynosiły odpowiednio 0,24 i 0,33 proc. W tym okresie główna stopa procentowa wzrosła do 4,5 proc., czyli oba WIBOR-y są znacznie powyżej tego poziomu.

Może Cię zainteresuje: Nastroje na rynku nieruchomości i nastroje pośredników

Skokowy wzrost rat kredytu

Przez ostatnie kilka lat WIBOR był wskaźnikiem dość stabilnym, średnio na poziomie 1,7 proc. W 2021 roku Rada Polityki Pieniężnej obniżyła stopy procentowe i WIBOR wynosił 0,25 proc. (okres pandemii). Obecnie WIBOR przekroczył już 5 proc. Przykładowo przy kredycie o wartości 300 tys. zł na 30 lat i 2 proc. marży rata jeszcze w październiku wynosiła ok. 1,1 tys. zł, a teraz już 2 tys. zł. To prawie 100 proc. wzrost, więc dla wielu osób może to spowodować ogromne trudności w spłacie kredytu.

Eksperci podkreślają, że trzeba zweryfikować czy aktualny sposób ustalania stawki WIBOR jest prawidłowy i czy odzwierciedla rzeczywisty koszt pozyskania środków przez banki. Zaznaczają oni, że WIBOR powinien zostać urealniony, aby stopa oprocentowania kredytów była rzeczywista. W 2021 roku na rynku międzybankowym zawarto niewiele transakcji, więc przyjmuje się hipotezę, że obecnie pożyczane są środki ludzi, którzy deponują fundusze w bankach.

Czy możliwe są pozwy bankowe?

Kancelarie prawne już analizują scenariusze, czy nie do końca transparentny sposób ustalania wysokości stawek WIBOR może stanowić podstawę do stwierdzenia nieważności umowy kredytowej. Twierdzą, że szanse takie istnieją. Nie zostały jednak wydane żadne orzeczenia polskich sądów w takich sprawach. Z kolei GPW Benchmark, czyli administrator wskaźnika WIBOR, otrzymał w grudniu 2020 roku zezwolenie KNF na ustalanie wskaźnika w dotychczasowy sposób. Inny powód, uzasadniający stwierdzenie nieważności takiej umowy, to niedostateczne poinformowanie kredytobiorców o tym, że ten WIBOR może się tak bardzo wahać.

Prawnicy uważają, że przy aktualnej liczbie zaciągniętych kredytów złotowych opartych o WIBOR, można spodziewać się powództw. Trudno ocenić ich szanse, gdyż nie ma żadnego orzecznictwa polskiego, jak również orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Należy pamiętać, że w sprawach frankowych, minęły lata, zanim polski wymiar sprawiedliwości zaczął udzielać należytej ochrony kredytobiorcom. Istnieją obawy, że sytuacja może wyglądać podobnie przy kredytach złotowych opartych o WIBOR.

Pomoc dla kredytobiorców potrzebna

Skokowy wzrost stawek WIBOR to dużo wyższy koszt obsługi kredytów, co jest powodem stresu wielu kredytobiorców. Przedstawiciele sektora bankowego uspokajają jednak, że nie ma oznak zagrożenia portfela kredytów hipotecznych. Odczyt Indeksu Jakości portfela kredytów mieszkaniowych BIK w lutym br., wyniósł 0,57 proc. (w innych produktach kredytowych jest on znacznie wyższy), a na przestrzeni poprzedzających 12 miesięcy wzrósł tylko nieznacznie (o 0,03 p.p.).

Temat pomocy kredytobiorcom zadłużonych w polskich złotych jest głośny w debacie publicznej. Rząd poinformował, że pracuje nad pakietem pomocowym, który miałby obejmować m.in. poluzowanie pomocy dostępnej w ramach Funduszu Wsparcia Kredytobiorców. Obecnie uzyskanie takiej pomocy wymaga spełnienia wielu warunków, np. posiadania statusu osoby bezrobotnej. Na rynku słychać też głosy na temat zamrożenia stawek WIBOR. Z tą propozycją wyszli posłowie Lewicy - opowiadają się oni za powrotem do poziomu z 1 grudnia 2019 roku dla osób, które spłacają kredyt na swoje pierwsze mieszkanie.

Źródło: Newseria Biznes

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!