Czy Polsce grozi stagflacja?

Stagflacja to połączenie wysokiej inflacji ze stosunkowo niskim wzrostem gospodarczym albo recesją. Eksperci tłumaczą, że w normalnych warunkach gospodarka albo jest w fazie rozwoju, kiedy rośnie PKB, a jednocześnie jako efekt uboczny rośnie też inflacja. Może też być w fazie recesji - kiedy jest kryzys, PKB spada, rośnie bezrobocie, ale jednocześnie znika problem z inflacją, ponieważ nikt nie podnosi cen w kryzysie i przy braku popytu na rynku. Stagflacja bierze z tych dwóch scenariuszy wszystko, co najgorsze i łączy to ze sobą: występuje wysoka inflacja i spowolnienie gospodarcze, które, nawet jeśli prowadzi do recesji, to mimo to nie kasuje inflacji.

Wczesny alarm

Jeszcze przed wybuchem pandemii koronawirusa, na początku 2020 roku, przed stagflacją ostrzegał prof. Witold Orłowski, główny ekonomista PwC. Widział on ryzyko, które dziś jego zdaniem zaczyna się materializować. "Przyznanie się do własnych porażek nie jest przyjemne, ale rządzący muszą zdać sobie sprawę z tego, że jeśli Polska utknie w stagflacyjnej pułapce, nawet telewizja publiczna nie zdoła tego problemu ukryć" – cytowała "Rzeczpospolita". Według niego działania rządu nie przyczyniły się, chociażby do wzrostu innowacyjności, a poziom inwestycji w gospodarce spada, zamiast rosnąć. Niewiele lepiej jest na rynku pracy, gdzie już przed pandemią brakowało pracowników.

Stagflacja blisko

Polska, w swojej najnowszej historii, tak blisko stagflacji jeszcze nie była. Problemy inflacyjne notowała, ale przy szybkim wzroście gospodarczym. Z drugiej strony wystąpiły epizody recesyjne, ale na pograniczu deflacji. Ekonomiści przewidują, że inflacja w drugiej połowie roku nie spadnie i utrzyma się na poziomie dwucyfrowym, a jednocześnie wzrost PKB znacznie wyhamuje. Gospodarka będzie poważnie spowalniać i pod koniec roku PKB będzie rósł z kwartału na kwartał w tempie zbliżonym do 0 proc. Podkreślają oni, że ryzyko stagflacji znacznie wzrosło na skutek światowych wydarzeń, takich jak pandemia czy wojna, ale i polski rząd nie jest tu bez winy. Stymulowanie konsumpcji w ostatnich latach wpłynie znacząco na spowolnienie wzrostu PKB.

Może Cię zainteresuje: Jak drogie kredyty inwestycyjne wpłyną na rynek?

Jakie są rozwiązania?

Z takiej sytuacji nie ma prostego wyjścia. Według ekonomistów trzeba tak zmienić politykę, żeby tworzyła warunki dla inwestycji, a nie promowanie konsumpcji. Z drugiej strony zaś nie można dopuścić do utrwalenia się wysokich oczekiwań inflacyjnych. Ryzyko widzi również były członek Rady Polityki Pieniężnej prof. Marian Noga, który mimo wszystko jest większym optymistą.  Jego zdaniem struktura wzrostu PKB w I kw. tego roku wskazuje, że odpowiadało za niego głównie zwiększenie zapasów. Mogą one zacząć "pracować" w drugiej połowie roku, dzięki czemu gospodarka urośnie o 2-3 proc. Ekspert twierdzi, że o stagflację bardziej martwić powinny się kraje rozwinięte, które co roku notują wzrost PKB na poziomie 2-3 proc.

Obawy na świecie

Eksperci Banku Światowego także dostrzegają problem.  W raporcie Global Economic Prospects ostrzegają, że „globalna gospodarka stoi w obliczu wysokiej inflacji i niskiego wzrostu w tym samym czasie. Nawet jeśli uda się uniknąć globalnej recesji, ból stagflacji może trwać kilka lat, o ile nie uda się znacząco zwiększyć podaży.” Stagflacja to zjawisko niewidziane od 1970 roku. Kilka lat ponadprzeciętnej inflacji i wzrostu poniżej przeciętnej jest teraz prawdopodobne z potencjalnie destabilizującymi konsekwencjami dla gospodarek o niskim i średnim dochodzie.

Inaczej niż przedstawiciele polskiego rządu.  „Polsce nie grozi stagflacja, gdyż powody wzrostu cen są zewnętrzne” — powiedział w połowie maja minister rozwoju i technologii Waldemar Buda. Stwierdził, że zakończenie wojny w Ukrainie może doprowadzić do ustabilizowania sytuacji. Podobne argumenty jeszcze w ubiegłym roku prezentował prezes NBP Adam Glapiński, mówiąc, że inflacja nie jest aż tak groźna, ze względu na jej zewnętrzne źródła.

Z kolei mniej prezes PFR Paweł Borys zauważył kilka tygodni temu, że realny jest w scenariusz stagflacji  w 2023 roku tak globalnie, jak i w Polsce, chociaż niekoniecznie musi to być zjawisko długoterminowe. Według niego, żeby obniżać inflację, trzeba będzie schłodzić wzrost gospodarczy, a inflacja przy obecnych poziomach cen surowców i niepewności związanej zwłaszcza z cenami żywności i ropy naftowej, może pozostawać wysoka.

Źródło: Business Insider

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!