Czy nowy rząd będzie zielony?

Szczegóły współpracy KO, Lewicy i Trzeciej Drogi w zakresie energetyki i środowiska szczegółowo opisują punkty 8. i 9. umowy koalicyjnej. Kluczowy na poziomie deklaratywnym jest początek pierwszego z tych punktów:

„Przyśpieszający kryzys klimatyczny jest niezaprzeczalnym faktem, podobnie jak to, iż to działania człowieka są jego główną przyczyną. Będziemy zgodnie współpracować na rzecz przeciwdziałania zmianom klimatycznym oraz ograniczenia ich wpływu na życie mieszkańców Polski. W szczególności, strony Koalicji są zdeterminowane do przyspieszenia zielonej transformacji energetycznej.”

Kryzys klimatyczny bezsprzeczny

Należy zwrócić uwagę na wyraźne i pozbawione niedomówień uznanie istnienia kryzysu klimatycznego i jego antropogenicznego charakteru. W dalszej części padają deklaracje rozwijania „czystej i taniej energii”, co ma być zapewnione przez zwiększenie udziału OZE w produkcji elektrycznej. Koalicja zapowiada poparcie dla energetyki wiatrowej, fotowoltaiki i biogazowni. W przypadku tej pierwszej padają słowa o „uwolnieniu potencjału” na lądzie.

Może Cię zainteresuje: Unia europejska rozwiąże problem odpadów z opakowań

Słowa te można traktować jako miękką zapowiedź zniesienia zasady 10H. Prawo to obowiązuje od roku 2016. Zgodnie z nim, dziesięciokrotność elektrowni wiatrowej to minimalna odległość tego typu inwestycji od istniejących zabudowań mieszkalnych. Od marca tego roku, na skutek nowelizacji ustawy, turbiny można już stawiać nie bliżej niż 700 m od domów, o ile zezwoli na to miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego. Oczywiście ciężko słowa o „uwolnieniu potencjału” traktować jako konkretną obietnicę zniesienia lub zmiany tych przepisów, ale można spodziewać się, że koalicyjny rząd najpewniej podejmie jakieś działania w tym temacie.

Energetyka jądrowa

Strony umowy koalicyjnej deklarują także opracowanie założeń dla „spójnego programu rozwoju energetyki jądrowej” i określenie jego finansowania. Już pod koniec października 2023 roku politycy KO i Polski 2050 zapowiadali audyt budowy pierwszej polskiej elektrowni jądrowej w Lubiatowie-Kopalinie. Nowy rząd będzie chciał szczegółowo przejrzeć umowy z amerykańskimi dostawcami technologii i wykonawcami, firmami Westinghouse i Bechtel.

Kluczowe może okazać się słowo „spójny” w odniesieniu do programu rozwoju atomu. Aktualnie oprócz planowanej przez państwowe organy dużej elektrowni, do sektora wkraczają także spółki skarbu państwa, takie jak Orlen i KGHM. Te podmioty planują budowę własnych małych reaktorów SMR. Możliwe, że pod pretekstem spójności rozwoju atomu w Polsce nowy rząd będzie chciał zrewidować te plany, co nie oznacza całkowitego odejścia od nich. Jakiś czas temu, podczas rozmowy w Radiu ZET, Andrzej Domański z PO nie wykluczył obecności SMR w planowanym przez Platformę miksie energetycznym.

Może Cię zainteresuje:  Opóźnienie dyrektywy ws. jakości wody pitnej

Ochrona środowiska

W punkcie 9. umowy widać wyraźną zapowiedź „poprawy poziomu ochrony polskich lasów, rzek i powietrza”. Pada konkretna liczba: 20 proc. najcenniejszych obszarów leśnych ma zostać wyłączonych z wycinki. Dodatkowo zwiększona zostanie powierzchnia parków narodowych. Umowa koalicyjna zakłada również społeczny nadzór nad lasami oraz stworzenie programu ochrony bagien i torfowisk. Ważna w kontekście energetycznym jest zapowiedź całkowitego zakazu spalania drewna w energetyce zawodowej. Oznacza to, że elektrownie na leśną biomasę czekają wielkie zmiany lub likwidacje.

Ten punkt zawiera także deklaracje walki ze smogiem. Brak tu konkretów, mowa jedynie o przyspieszeniu „procesu wymiany źródeł ciepła oraz termomodernizacji”, a także niezbędnych zmianach w programie Czyste Powietrze.

Prosument fundamentem

Umowa koalicyjna rysuje wizję Polski, w której jednym z fundamentów rynku energetycznego mają być prosumenci. W samej umowie brak konkretów, jednak w okresie przedwyborczym KO umieściła w programie „przywrócenie korzystnych zasad” rozliczania prądu płynącego z przydomowej fotowoltaiki do sieci energetycznych. Choć brzmi to jak chęć wycofania się z obowiązującego aktualnie net-billingu i powrót do net-meteringu, ze względu na przepisy unijne nie jest to możliwe. KO proponuje więc gwarantowaną cenę energii dla prosumentów, a dodatkowo kredyt zero procent na zakup i montaż fotowoltaiki.

Wszystkich zwolenników OZE i ochrony środowiska powinno cieszyć uznanie w umowie koalicyjnej antropogeniczności zmian klimatu. Należy zwrócić uwagę na trzy mocne konkrety: objęcie 20 proc. najcenniejszych obszarów leśnych zakazem wycinki, zwiększenie powierzchni parków narodowych oraz zakaz spalania drewna w energetyce zawodowej. Reszta deklaracji to bardzo ogólne obietnice, choć w przypadku niektórych z nich („»spójna« polityka atomowa”, “uwolnienie potencjału” lądowej energetyki wiatrowej czy prosumenci jako „fundament” rynku energetycznego) da się wysnuć bardziej konkretne przypuszczenia, dotyczące działań przyszłego rządu. Wszystkie strony koalicji udostępniły treść umowy na stronach internetowych.

Źródło: swiatoze.pl