Waldemar Joniec|
Administrator i Menedżer Nieruchomości 7-8/2021
|
2021-08-26
Bezpieczeństwo pożarowe garaży; fot. unsplash
W wielu nowych obiektach mieszkalnych powstają podziemne garaże zamknięte, w których projektuje się strefę pożarową na 1490 mkw. z bezpośrednim wyjazdem z budynku – tym samym prawo nie wymaga stosowania w nich systemu sygnalizacji pożarowej oraz samoczynnie uruchomianej wentylacji oddymiającej. Obniża to owszem koszty inwestora, ale powoduje również ryzyko, że w przypadku pożaru, służby gaśnicze nie zostaną odpowiednio szybko powiadomione a pożar rozprzestrzeni się w mgnieniu oka.
Fire Stop Serwis sp. z o.o., firma z ponad 30-letnim doświadczeniem i wyspecjalizowaną kadrą inżynierską, oferuje spółdzielniom i wspólnotom mieszkaniowym nowe systemy bezpieczeństwa pożarowego tworzone...
Fire Stop Serwis sp. z o.o., firma z ponad 30-letnim doświadczeniem i wyspecjalizowaną kadrą inżynierską, oferuje spółdzielniom i wspólnotom mieszkaniowym nowe systemy bezpieczeństwa pożarowego tworzone od podstaw, jak i rozbudowy/przebudowy istniejących systemów. Dzięki wysokim kwalifikacjom zarówno nowe, jak i użytkowane już instalacje dostosowane są do wymogów prawa, przepisów techniczno-budowlanych i wytycznych ubezpieczycieli.
Firma Uniwersal wprowadziła na rynek nowatorski program doboru wentylatorów, który stanowi istotne wsparcie dla projektantów systemów wentylacyjnych. Program ten, dostępny na wszystkich popularnych systemach...
Firma Uniwersal wprowadziła na rynek nowatorski program doboru wentylatorów, który stanowi istotne wsparcie dla projektantów systemów wentylacyjnych. Program ten, dostępny na wszystkich popularnych systemach operacyjnych - Windows, iOS, Android - oraz na różnorodnych urządzeniach, takich jak komputery stacjonarne, laptopy, tablety i smartfony, wyróżnia się swoją funkcjonalnością i intuicyjnością obsługi. Program stanowi zintegrowane środowisko ze stroną internetową www.uniwersal.com.pl.
OTIS znajduje się w czołówce światowych firm, zajmujących się produkcją, instalacją oraz serwisem wind i schodów ruchomych. Nasze produkty można odnaleźć w najbardziej rozpoznawalnych budynkach na całym...
OTIS znajduje się w czołówce światowych firm, zajmujących się produkcją, instalacją oraz serwisem wind i schodów ruchomych. Nasze produkty można odnaleźć w najbardziej rozpoznawalnych budynkach na całym świecie, a także w najbardziej ruchliwych węzłach komunikacyjnych i centrach handlowych – wszędzie tam, gdzie ludzie pozostają w ruchu. Możemy poszczycić się portfolio usług konserwacyjnych, obejmującym ponad dwa miliony wind i schodów ruchomych – produktów, które każdego dnia transportują około dwóch...
W październiku ubiegłego roku z pożarem w jednym z warszawskich garaży podziemnych musieli się zmierzyć zarówno mieszkańcy, jak i zarządca budynku przy ul. Górczewskiej. Pożar wybuchł około godziny 7 rano. Zniszczeniu uległo blisko 50 samochodów, kilkanaście spłonęło całkowicie. W akcji gaśniczej brało udział 90 strażaków i 22 wozy strażackie. Nikt nie został poszkodowany. Pojawiły się natomiast doniesienia, że poważnie uszkodzona została konstrukcja w jednym z budynków – od stropu odpadł beton na głębokości 15–20 cm i odwarstwiło się zbrojenie stropu, które zwisa obecnie pod nim. Na szczęście pożar nie wyszedł poza strefę i oddzielenia pożarowe.
Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego wydał decyzję, że budynek, pod którym spłonął garaż, nie nadaje się do zamieszkania. Rzecznik prasowy Urzędu Miasta st. Warszawy informował, że „najprawdopodobniej przyczyną był pojazd elektryczny, samochód lub hulajnoga, która znajdowała się w garażu”.
Przebieg wspomnianego pożaru w garażu wskazuje, że przepisy pożarowe powinny zostać zmodyfikowane w kierunku lepszej ochrony konstrukcji budynków na wypadek pożaru samochodów. W wielu obiektach mieszkalnych powstają bowiem podziemne garaże zamknięte, w których projektuje się strefę pożarową na 1490 m2 z bezpośrednim wyjazdem z budynku i tym samym prawo nie wymaga stosowania w nich systemu sygnalizacji pożarowej oraz samoczynnie uruchomianej wentylacji oddymiającej. Obniża to koszty inwestora (dewelopera), ale powoduje ryzyko, że w przypadku pożaru, nawet jeśli nie będzie ofiar i użytkownicy zdążą się z garażu ewakuować, służby gaśnicze nie zostaną szybko powiadomione i pożar się rozprzestrzeni. Bez systemu wentylacji pożarowej, o ile nie pali się samochód przy samym wjeździe, strażacy będą prowadzić utrudnioną akcję lokalizacji źródła i jego unieszkodliwienia. Wysoka temperatura spowoduje w tym czasie nieodwracalne uszkodzenie konstrukcji budynku z kilkudziesięcioma mieszkaniami. Budynek będzie nadawał się do generalnego remontu lub nawet rozbiórki, a to koszty rzędu milionów – w przypadku 40 mieszkań po 50 m2 i 9 tys. zł za 1 m2 koszt budowy nowych wynosi 18 mln zł plus koszty rozbiórki, mieszkań zastępczych itd. To nie koniec, jest bowiem bardzo prawdopodobne, że ubezpieczyciel nie pokryje w pełni kosztów odtworzenia, powołując się np. na nieuwzględnienie aktualnej wiedzy technicznej.
W tej sytuacji mieszkańcy tracą mieszkania, ciążą na nich kredyty i lądują na bruku – blok był wspólnotą, a nie zbiorem mieszkań na wynajem, i prawo do lokali zastępczych jest w tym wypadku ograniczone. A przyczyną tej tragicznej sytuacji mogła być zwykła oszczędność na systemach sygnalizacji pożarowej i wentylacji oddymiającej.
Problem może się nasilić, gdyż globalna tendencja odchodzenia w transporcie od paliw wytwarzanych z ropy naftowej na rzecz gazu ziemnego i energii elektrycznej oraz wodoru będzie z czasem wymagać do sterowania wentylacją bytową także detektorów metanu i wodoru. Różne cechy fizyczne tych gazów skłaniają, żeby już na etapie projektowania obiektu z garażem, tak rozwiązać wentylację, aby mogła skutecznie wywiewać gazy lżejsze i cięższe od powietrza oraz oddymiać w razie pożaru, umożliwiając przeprowadzenie szybkiej akcji gaśniczej. Co więcej, w kontekście informacji o przebiegu pożarów samochodów z napędem elektrycznym, a nawet wybuchu elektrycznych hulajnóg, należałoby się zastanowić, czy w garażach nie powinny być instalowane wodne stałe urządzenia gaśnicze.
Wśród specjalistów z ochrony ppoż. formułowane są opinie, że zarówno opisany powyżej, jak i inne pożary w garażach wskazują, iż konieczna jest dyskusja nad zmianami w prawie dotyczącymi ewentualnego wprowadzenia obowiązku stosowania SSP w każdym garażu z uwagi na trudne gaszenie samochodów elektrycznych – rozkład termiczny elektrolitów w akumulatorach nie potrzebuje do reakcji tlenu i pianowe środki gaśnicze nie są tu skuteczne.
Pojawiły się też propozycje, aby dla samochodów elektrycznych wydzielać w garażach specjalne strefy i w nich stosować rozwiązania zapobiegające rozprzestrzenianiu się pożaru z takiego auta. Wiąże się z tym np. prawny obowiązek wyposażania części stanowisk postojowych w instalacje do ładowania.
Z komentarzy specjalistów ppoż., dotyczących opisywanego na wstępie pożaru garaży podziemnych przy ul. Górczewskiej w Warszawie, wynika że przebieg pożaru może wskazywać, iż w jego epicentrum doszło do szybkiego wydzielania się związków organicznych i ich gwałtownego spalania w bardzo wysokich temperaturach. Naukowcy i rzeczoznawcy ds. ppoż. wskazują ponadto, że należałoby się zastanowić, czy systemy oddymiania garaży nie powinny być projektowane z priorytetem, jakim jest akcja gaśnicza, i tak, aby nie rozniecały pożaru, gdy wejdą w tryb oddymiania (dostarczanie tlenu do źródła ognia), zanim zostaną podjęte działania gaśnicze. Praktyka wskazuje, że nie ma problemów ze skuteczną ewakuacją. Natomiast specjaliści od nieruchomości i ubezpieczeń informują, że powszechnie oszczędza się na bezpieczeństwie budynków mieszkalnych, podczas gdy w innych obiektach wodne SUG są standardem, a obiekt bez zabezpieczeń ppoż. nie uzyska polisy ubezpieczyciela.
---
Literatura
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (DzU 2002, nr 75, poz. 690, z późn. zm.)
Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (DzU 2010, nr 109, poz. 719)
Węgrzyński Wojciech, Krajewski Grzegorz, Wentylacja pożarowa garaży – dobór systemu i projektowanie, ITB 493/2015
Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 12 czerwca 2018 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (DzU 2018, poz. 1286)
PN-EN 12101-3 Systemy kontroli rozprzestrzeniania dymu i ciepła. Część 3: Wymagania techniczne dotyczące urządzeń do mechanicznego odprowadzania dymu i ciepła (wentylatorów)
Brzezińska Dorota, Skuteczna wentylacja garaży z dopuszczalnym wjazdem samochodów na LPG, materiały seminaryjne „Forum Wentylacja – Salon Klimatyzacja”, Stowarzyszenie Polska Wentylacja, 2019
Zarządzanie usterkami
Proces zgłaszania usterek jest przejrzysty i uporządkowany. Masz możliwość monitorowania postępu prac oraz śledzenie zmian statusów zgłoszeń. System w sposób automatyczny i natychmiastowy...
Zarządzanie usterkami
Proces zgłaszania usterek jest przejrzysty i uporządkowany. Masz możliwość monitorowania postępu prac oraz śledzenie zmian statusów zgłoszeń. System w sposób automatyczny i natychmiastowy powiadamia odpowiednie osoby o zgłoszeniach, co przyspiesza proces reagowania i eliminuje opóźnienia w usuwaniu usterek.
Jesteś właścicielem domu, który do tej pory nie został ocieplony a przez dach, ściany i strop ucieka cenne ciepło? Czas najwyższy nadrobić zaległości! Tym bardziej, że tylko do 2027 roku można składać...
Jesteś właścicielem domu, który do tej pory nie został ocieplony a przez dach, ściany i strop ucieka cenne ciepło? Czas najwyższy nadrobić zaległości! Tym bardziej, że tylko do 2027 roku można składać wnioski o dofinansowanie na termomodernizację budynków jednorodzinnych w ramach programu „Czyste Powietrze”. Warto przy tym mieć na uwadze, że termomodernizacja domu to przede wszystkim szereg korzyści dla Ciebie i Twoich bliskich. Pierwsze z nich zauważysz w swoim portfelu.
OTIS znajduje się w czołówce światowych firm, zajmujących się produkcją, instalacją oraz serwisem wind i schodów ruchomych. Nasze produkty można odnaleźć w najbardziej rozpoznawalnych budynkach na całym...
OTIS znajduje się w czołówce światowych firm, zajmujących się produkcją, instalacją oraz serwisem wind i schodów ruchomych. Nasze produkty można odnaleźć w najbardziej rozpoznawalnych budynkach na całym świecie, a także w najbardziej ruchliwych węzłach komunikacyjnych i centrach handlowych – wszędzie tam, gdzie ludzie pozostają w ruchu. Możemy poszczycić się portfolio usług konserwacyjnych, obejmującym ponad dwa miliony wind i schodów ruchomych – produktów, które każdego dnia transportują około dwóch...
Firma Uniwersal wprowadziła na rynek nowatorski program doboru wentylatorów, który stanowi istotne wsparcie dla projektantów systemów wentylacyjnych. Program ten, dostępny na wszystkich popularnych systemach...
Firma Uniwersal wprowadziła na rynek nowatorski program doboru wentylatorów, który stanowi istotne wsparcie dla projektantów systemów wentylacyjnych. Program ten, dostępny na wszystkich popularnych systemach operacyjnych - Windows, iOS, Android - oraz na różnorodnych urządzeniach, takich jak komputery stacjonarne, laptopy, tablety i smartfony, wyróżnia się swoją funkcjonalnością i intuicyjnością obsługi. Program stanowi zintegrowane środowisko ze stroną internetową www.uniwersal.com.pl.
W styczniu w Polsce było zarejestrowanych ponad 67 tys. pojazdów z napędem elektrycznym, ale ich liczba szybko wzrasta. Jak szacuje PSPA w 2025 roku sprzedaż samochodów zeroemisyjnych przekroczy poziom...
W styczniu w Polsce było zarejestrowanych ponad 67 tys. pojazdów z napędem elektrycznym, ale ich liczba szybko wzrasta. Jak szacuje PSPA w 2025 roku sprzedaż samochodów zeroemisyjnych przekroczy poziom 100 tys. sztuk rocznie. Kwestia gaszenia pożarów elektryków wymaga odpowiednich wytycznych.
Doprowadzenie do usunięcia materiałów palnych i innych przedmiotów umieszczonych na korytarzu budynku mieszkalnego, należących do właścicieli lokali mieszkalnych tego budynku, odpowiada obowiązkom z zakresu...
Doprowadzenie do usunięcia materiałów palnych i innych przedmiotów umieszczonych na korytarzu budynku mieszkalnego, należących do właścicieli lokali mieszkalnych tego budynku, odpowiada obowiązkom z zakresu ochrony przeciwpożarowej (bezpieczeństwo i możliwość ewakuacji) i stanowi czynność zwykłego zarządu – orzekł Naczelny Sąd Administracyjny.
Ochrona przeciwpożarowa obiektów zawarta jest w przepisach Prawa budowlanego. Mówią one m.in., że każdy obiekt budowlany powinien być użytkowany zgodnie z przeznaczeniem.
Ochrona przeciwpożarowa obiektów zawarta jest w przepisach Prawa budowlanego. Mówią one m.in., że każdy obiekt budowlany powinien być użytkowany zgodnie z przeznaczeniem.
Fire Stop Serwis sp. z o.o., firma z ponad 30-letnim doświadczeniem i wyspecjalizowaną kadrą inżynierską, oferuje spółdzielniom i wspólnotom mieszkaniowym nowe systemy bezpieczeństwa pożarowego tworzone...
Fire Stop Serwis sp. z o.o., firma z ponad 30-letnim doświadczeniem i wyspecjalizowaną kadrą inżynierską, oferuje spółdzielniom i wspólnotom mieszkaniowym nowe systemy bezpieczeństwa pożarowego tworzone od podstaw, jak i rozbudowy/przebudowy istniejących systemów. Dzięki wysokim kwalifikacjom zarówno nowe, jak i użytkowane już instalacje dostosowane są do wymogów prawa, przepisów techniczno-budowlanych i wytycznych ubezpieczycieli.
Co to są „suche piony”, a co to „nawodnione piony”? By odpowiedzieć na to pytanie, należy sięgnąć do historii. Suche piony, czyli nienawodnione piony - to instalacje wodociągowe przeciwpożarowe, dla celów...
Co to są „suche piony”, a co to „nawodnione piony”? By odpowiedzieć na to pytanie, należy sięgnąć do historii. Suche piony, czyli nienawodnione piony - to instalacje wodociągowe przeciwpożarowe, dla celów akcji ratowniczych PSP, dzięki temu strażacy podawali wodę bezpośrednio z samochodu gaśniczego do instalacji suchego pionu, podłączali swoje linie gaśnicze do zaworu na dowolnej kondygnacji budynku. Budynki mieszkalne wielorodzinne wysokie i wysokościowe były wówczas wyposażane w suche piony, czyli...
Pożary powstają przede wszystkim tam, gdzie ochrona przeciwpożarowa nie jest należycie zorganizowana i gdzie nie przestrzega się elementarnych zasad użytkowania budynku i otaczającego go terenu. Aby ochrona...
Pożary powstają przede wszystkim tam, gdzie ochrona przeciwpożarowa nie jest należycie zorganizowana i gdzie nie przestrzega się elementarnych zasad użytkowania budynku i otaczającego go terenu. Aby ochrona ta była skuteczna, konieczne jest określenie indywidualnej dla każdego budynku charakterystyki zagrożenia pożarowego, warunków ochrony ppoż. i zasad postępowania w razie powstania pożaru.
Próbna ewakuacja nie tylko sprawdza procedury i systemy w budynkach, lecz także kształtuje w pracownikach odpowiednie nawyki na chwilę pożaru - tak, by w momencie zagrożenia działali automatycznie. To...
Próbna ewakuacja nie tylko sprawdza procedury i systemy w budynkach, lecz także kształtuje w pracownikach odpowiednie nawyki na chwilę pożaru - tak, by w momencie zagrożenia działali automatycznie. To wiedza na wagę życia i zdrowia, a niewielu ją ma.
Zróżnicowanie stawek podatku od garaży w zależności od tego, czy są one lokalem stanowiącym odrębną własność, a w konsekwencji odrębnym przedmiotem opodatkowania, czy są przynależne do lokalu, jest sprzeczne...
Zróżnicowanie stawek podatku od garaży w zależności od tego, czy są one lokalem stanowiącym odrębną własność, a w konsekwencji odrębnym przedmiotem opodatkowania, czy są przynależne do lokalu, jest sprzeczne z przyjętym w ustawie kryterium ustalania stawek podatkowych – orzekł Trybunał Konstytucyjny.
Temat rozliczania garażu (a raczej miejsc postojowych) może budzić kontrowersje. Nikt nie lubi płacić „za nie swoje”. Usytuowanie zaś garażu pod nieruchomością często powoduje błędne wyobrażenie co do...
Temat rozliczania garażu (a raczej miejsc postojowych) może budzić kontrowersje. Nikt nie lubi płacić „za nie swoje”. Usytuowanie zaś garażu pod nieruchomością często powoduje błędne wyobrażenie co do obowiązku wliczenia tej powierzchni do kosztów rozliczanych pomiędzy członków wspólnoty. Jak to jest z tym garażem i czy zawsze członkowie wspólnoty mieszkaniowej będą zobowiązani do partycypowania w kosztach jego utrzymania?
W polskim systemie opodatkowania posiadania majątku wysokość stawek dla budynków lub ich części zróżnicowano w zależności od sposobu ich wykorzystania. Zastosowanie do garaży stanowiących odrębny przedmiot...
W polskim systemie opodatkowania posiadania majątku wysokość stawek dla budynków lub ich części zróżnicowano w zależności od sposobu ich wykorzystania. Zastosowanie do garaży stanowiących odrębny przedmiot opodatkowania (odrębna własność lokali), jako części budynków mieszkalnych, preferencyjnej stawki podatkowej, przewidzianej w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych, stanowiłoby wyłom w stosowaniu najniższej stawki podatkowej dla lokali, ściśle spełniających kryterium lokali mieszkalnych – orzekł...
Pomimo prób popularyzacji idei zrównoważonego transportu, opartego na komunikacji zbiorowej oraz rowerowej, wiele gospodarstw domowych posiada wciąż więcej niż jeden samochód. Przekłada się to zarówno...
Pomimo prób popularyzacji idei zrównoważonego transportu, opartego na komunikacji zbiorowej oraz rowerowej, wiele gospodarstw domowych posiada wciąż więcej niż jeden samochód. Przekłada się to zarówno na zanieczyszczenie powietrza, problemy z parkowaniem, jak i na dużą liczbę samochodów na terenie osiedli mieszkaniowych. Problem organizacji parkowania na osiedlu rozwiązać powinien zarządca budynku wielolokalowego, na którym spoczywa obowiązek stworzenia bezpiecznego i funkcjonalnego systemu parkowania...
Garaże zamknięte to pomieszczenia i obiekty o szczególnych wymaganiach w zakresie wentylacji. System wymiany powietrza musi w nich bowiem nie tylko spełnić zadania wentylacji bytowej, ale w razie potrzeby...
Garaże zamknięte to pomieszczenia i obiekty o szczególnych wymaganiach w zakresie wentylacji. System wymiany powietrza musi w nich bowiem nie tylko spełnić zadania wentylacji bytowej, ale w razie potrzeby również reagować na wzrost stężenia gazów trujących ze spalin silników oraz odprowadzić spaliny powstające w wyniku pożaru.
Proszę o informację, jak w związku z nowelizacją ustawy o własności lokali liczyć głos współwłaścicieli hali garażowej. Czy teraz można liczyć oddzielnie każdy głos współwłaściciela? Czy udział jest podzielny?
Proszę o informację, jak w związku z nowelizacją ustawy o własności lokali liczyć głos współwłaścicieli hali garażowej. Czy teraz można liczyć oddzielnie każdy głos współwłaściciela? Czy udział jest podzielny?
Problemy związane z zarządzaniem garażami wielostanowiskowymi wzbudzają wiele emocji zarówno wśród zarządców, jak i wśród samych współwłaścicieli.
Skala problemu jest coraz większa, ponieważ garaże wielostanowiskowe...
Problemy związane z zarządzaniem garażami wielostanowiskowymi wzbudzają wiele emocji zarówno wśród zarządców, jak i wśród samych współwłaścicieli.
Skala problemu jest coraz większa, ponieważ garaże wielostanowiskowe to obecnie nieodłączny element nowych budynków mieszkalnych, a ich status bezpośrednio wpływa na sposób zarządzania nimi oraz wspólnotą mieszkaniową.
Wraz z chwilą, kiedy w Polsce pojawiły się nowoczesne budynki, a w nich zamiast piwnic podziemne garaże i miejsca postojowe, pojawił się również problem prawa do miejsca postojowego.
Ta niezwykle przydatna...
Wraz z chwilą, kiedy w Polsce pojawiły się nowoczesne budynki, a w nich zamiast piwnic podziemne garaże i miejsca postojowe, pojawił się również problem prawa do miejsca postojowego.
Ta niezwykle przydatna mieszkańcom część budynku sprawia jednak wspólnotom mieszkaniowym niemałe problemy związane z właściwym zarządzaniem.
Na nieruchomości gruntowej znajduje się budynek dziewięciorodzinny i wolnostojący garaż. W jaki sposób właściciel nieruchomości może i powinien wyodrębnić poszczególne lokale – pyta właściciel z Katowic.
Na nieruchomości gruntowej znajduje się budynek dziewięciorodzinny i wolnostojący garaż. W jaki sposób właściciel nieruchomości może i powinien wyodrębnić poszczególne lokale – pyta właściciel z Katowic.
Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim urządzeniu końcowym. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień przeglądarki dotyczących cookies. Nim Państwo zaczną korzystać z naszego serwisu prosimy o zapoznanie się z naszą polityką prywatności oraz Informacją o Cookies. Więcej szczegółów w naszej Polityce Prywatności oraz Informacji o Cookies. Administratorem Państwa danych osobowych jest Grupa MEDIUM Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Sp.K., nr KRS: 0000537655, z siedzibą w 04-112 Warszawa, ul. Karczewska 18, tel. +48 22 810-21-24, właściciel strony www.administrator24.info. Twoje Dane Osobowe będą chronione zgodnie z wytycznymi polityki prywatności www.administrator24.info oraz zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r i z Ustawą o ochronie danych osobowych Dz.U. 2018 poz. 1000 z dnia 10 maja 2018r.
