Projektowanie ekoosiedla

Zieleń na osiedlach mieszkaniowych stała się istotnym kryterium branym pod uwagę w trakcie podejmowania decyzji o zakupie mieszkania. Ceniona jest nie tylko za walory estetyczne, ale również za komfort życia, jaki ze sobą niesie, a także za działanie ekologiczno-zdrowotne. Rośliny w mieście – czego dowiodły liczne eksperymenty – skutecznie obniżają temperaturę i powodują wzrost wilgotności, dzięki czemu łatwiej jest znieść panujące latem upały.

Oczywiście, rośliny mają również zdolność filtrowania powietrza, oczyszczając je ze smogu i spalin. Od lat znany jest także ich zbawienny wpływ na poprawę gospodarki wodnej w mieście, co jest szczególnie istotne podczas gwałtownych ulew. Do tego tłumią hałas – zwłaszcza, jeśli nasadzenia obejmują gatunki odpowiednio wysokie i ulistnione – oraz pełnią istotną rolę społeczną i rekreacyjną.

Osiedle zielone jak ogród

Projektowanie zieleni warto zacząć od skatalogowania roślin, które rosną na terenie przyszłego osiedla – one najlepiej podpowiedzą, jakie nasadzenia będą się dobrze czuły na określonych stanowiskach. Istotne są nasłonecznienie, rodzaj gleby, a w przypadku niektórych roślin również stopień zanieczyszczenia środowiska.

Pod względem wizualnym niezwykle ważne jest zachowanie harmonii i spójności. W przestrzeniach ciasno zabudowanych lepiej sprawdzą się niskie i średnie nasadzenia, z pojedynczymi drzewami, na nieco większych terenach można pokusić się nawet o osiedlowy park – co zresztą niedawno zrobił jeden z polskich deweloperów. Kluczowe jest także to, aby sadzić rośliny bezpieczne dla dzieci i zwierząt, zwłaszcza w miejscach ich przebywania.

Choć to wciąż temat dyskusyjny, zwłaszcza dla alergików, idealnie przycięte zielone murawy powoli ustępują miejsca łąkom obsadzonym roślinami miododajnymi. Jest to powodowane z jednej strony troską o owady zapylające, a z drugiej świadomością niekorzystnego wpływu koszenia na ślad węglowy i gospodarkę wodną.

Retencja na osiedlach

Na terenie osiedla istnieje szereg możliwości zastosowania rozwiązań służących retencjonowaniu wód opadowych. Przyczyniają się one do poprawy mikroklimatu miejsca, ale przede wszystkim eliminują lub co najmniej redukują skutki potencjalnych zagrożeń związanych z podtopieniami, dodatkowo pomagając w obniżeniu kosztów ponoszonych za odprowadzanie deszczówki do kanalizacji. Odpowiednie działania warto podjąć już na etapie projektu osiedla. Znakomicie sprawdza się rozbudowany system drenaży i zbiorników retencyjnych. Znacznie mniej skuteczne są rozwiązania liniowe, oparte na kanałach i rowach zatrzymujących wodę oraz odprowadzających do kanalizacji jedynie jej nadmiar. Te jednak również warto stosować, zwłaszcza wzdłuż dróg osiedlowych.

Działania, jakie można podjąć w powiązaniu z kształtowaniem przestrzeni wypoczynkowej, to przede wszystkim ogrody deszczowe, niecki retencyjne, a nawet małe oczka wodne.

Ogrody deszczowe sadzi się w gruncie lub w pojemnikach, przy źródle odprowadzającym deszczówkę z dachu albo przy nawierzchni nieprzepuszczającej wody. Takie ogrody zatrzymują część przepływającej przez nie deszczówki, a do tego ją oczyszczają. Rozmiar takiego ogrodu powinien wynosić około 2% powierzchni dachowej. Jeśli rośliny sadzone są w gruncie, powinny mieć podłoże wykonane na bazie żwiru i piasku, co ułatwia przesiąkanie wody.

Działanie zbliżone do ogrodu deszczowego mają niecki retencyjne, czyli niewielkie zagłębienia terenu wypełnione warstwą żwiru, którego zadaniem jest filtracja wody, a także obsadzone roślinnością. Dno takiej niecki wyłożone jest folią, dzięki której nadmiar wody odprowadzany jest do studzienki chłonnej, będącej podziemnym zbiornikiem. Tak zgromadzoną wodę można następnie wykorzystać do podlewania ogrodu. Czasem stosowane są także stawy recenzyjne, które pełnią podobną funkcję jak niecki.

Korzystne jest też stosowanie nawierzchni przepuszczalnych, utworzonych na bazie żwiru, kamieni czy trawy. Miejsca, które trzeba zagospodarować na tereny utwardzone, warto rozszczelnić, zostawiając przerwy umożliwiające chociaż częściowe przenikanie wody do gruntu. Zastosować tu można także nawierzchnie wodoprzepuszczalne mineralne i mineralno-żywiczne, a także kraty wypełnione żwirem lub gresem czy przerośnięte odpowiednią mieszanką traw.

Ciągi piesze

Od lat dużą popularnością, jeśli chodzi o materiał z jakiego wykonane są chodniki osiedlowe, cieszy się kostka brukowa. Jest trwalsza niż asfalt, ma większe walory wizualne, a do tego można ją łatwo wyczyścić zamiatając. Często stosowane są także płyty z kamienia naturalnego, betonu i klinkieru. Jak już wspomniano, dla zachowania odpowiedniej retencji warto układać je stosując przerwy.

Nawierzchnię każdego takiego chodnika trzeba trwale i estetycznie ustabilizować, zapobiegając przemieszczaniu się jego elementów. Jeszcze do niedawna szczeliny wypełniane były przede wszystkim piaskiem oraz produktami na bazie cementu. Nie były to trwałe rozwiązania – piasek był wypłukiwany przez deszcz i porastał chwastami, a zaprawy cementowe nie przepuszczały wody, powodując powstawanie kałuż i negatywnie oddziałując na glebę. Przewagę nad tymi rozwiązaniami uzyskała wodoprzepuszczalna fuga FKB 1K, która jest produktem 1-komponentowym, gotowym do użycia. Jest nie tylko łatwa i szybka w aplikacji, ale jest również trwała i bezproblemowa w utrzymaniu. Można ją stosować nawet na nawierzchniach o zróżnicowanym nachyleniu.  

oprac. red.