63 mld zł na inwestycje samorządowe

Rząd stworzył Program Inwestycji Strategicznych, by pobudzić inwestycje publiczne i rozwój gospodarczych po kryzysie, który zaczął się od pandemii COVID-19.

Bank Gospodarstwa Krajowego, który jest operatorem rządowego Programu Inwestycji Strategicznych, zealizował już pięć jego edycji: dwie dla wszystkich samorządów oraz trzy celowane – dla gmin, w których działały państwowe gospodarstwa rolne, dla gmin uzdrowiskowych oraz edycję poświęconą rozwojowi stref przemysłowych. Samorządowcy wnioskowali w nich o dofinansowanie inwestycji z ponad 30 różnych obszarów gospodarczych. Wsparcie zostało przyznane niemal wszystkim JST w kraju.

Potrzeby samorządów

Po pięciu edycjach wsparcie o wartości ponad 60 mld zł zostało przyznane ok. 11 tysiącom inwestycji samorządowych. To ważne zwłaszcza dla małych miast, gmin miejskich i wiejskich, gdzie projekty inwestycyjne, mające poprawić jakość życia lokalnej społeczności, leżały do tej pory zakurzone na półce. Około 48 proc. tych środków jest przeznaczonych na drogi, które są „kręgosłupem” dającym dalsze możliwości rozwoju gospodarczego.

Może Cię zainteresuje:  Nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego

Przy wsparciu rządowego Programu Inwestycji Strategicznych samorządy zrealizowały do tej pory 1470 projektów, a na realizację kolejnych ponad 6 tys. inwestycji podpisały umowy z wykonawcami. Statystyki BGK pokazują, że zakończone projekty to przede wszystkim infrastruktura drogowa (870 inwestycji) i wodno-kanalizacyjna (ponad 200 inwestycji). Jednak przy dofinansowaniu z rządowego programu samorządy realizują też m.in. inwestycje w infrastrukturę społeczną, edukacyjną, sportową i turystyczną – do tej pory zrealizowano 170 takich projektów.

Dotychczasowe efekty działania rządowego Programu Inwestycji Strategicznych zostały przedstawione podczas 16. edycji Konferencji „BGK dla JST”. Bank przedstawił także raport „Różnorodność polskich samorządów terytorialnych na tle wspólnych wyzwań”, z którego wynika, że nawet samorządy tego samego szczebla znacznie różnią się między sobą pod względem wyzwań, zasobów i potrzeb. Dlatego też programy wspierające inwestycje samorządowe powinny uwzględniać indywidualne potrzeby JST-ów.

Sytuacja finansowa samorządów

Na koniec 2022 roku sytuacja finansowa polskich samorządów poprawiła się w stosunku do poprzedniego przede wszystkim w wymiarze inwestycyjnym – wydatki majątkowe stanowiły większą część wydatków ogółem niż w latach 2019–2021. Zmniejszył się też poziom zadłużenia w relacji do PKB. Zauważalny był natomiast spadek nadwyżki operacyjnej (analitycy zaznaczali, że w odniesieniu do PKB nie była ona na tak niskim poziomie nawet w 2020 roku) i spadek tempa wzrostu PIT per capita. Po raz pierwszy w analizowanym okresie (2018–2022) skumulowana zmiana PIT per capita była niższa niż skumulowany wzrost PKB w cenach bieżących.

Wszystkie grupy samorządów mają swoje wyzwania – dla tych najbiedniejszych, gdzie mieszkają osoby najmniej zarabiające, są to sytuacja demograficzna i odpływ ludności. Dla samorządów ze środka stawki wyzwaniem są ich potrzeby inwestycyjne. Z kolei dla tych najbogatszych, gdzie mieszkają ludzie zamożni, wyzwaniem jest podwyższenie poziomu rozwoju, bo właśnie te samorządy rozwijają się najwolniej. 

Może Cię zainteresuje: Nowelizacja Kodeksu pracy wchodzi w życie

Eksperci BGK przedstawili rekomendacje dla poszczególnych grup. Gminy, które znajdują się w najbardziej zamożnych klastrach, powinny dbać o utrzymanie wysokiej jakości infrastruktury i dostępność usług publicznych, dzięki czemu utrzymają atrakcyjność. Gminy średnio zamożne najbardziej potrzebują wsparcia finansowego – bez tego ich trudna sytuacja budżetowa może spowodować, że odpływ ludności będzie się nasilał.

Samorządy są dla BGK bardzo ważnym partnerem – średnio co piąta złotówka zaangażowania kredytowego banku trafia właśnie do nich. Tylko w ubiegłym roku było to łącznie ok. 16 mld zł. BGK wspiera inwestycje samorządów m.in. w termomodernizację i remonty, finansuje rozwój mieszkalnictwa komunalnego i społecznego. W 2022 roku w rządowym programie wsparcia budownictwa komunalnego i socjalnego bank przyznał bezzwrotne dofinansowanie na kwotę 800 mln zł. Z kolei w programie wsparcia społecznego budownictwa czynszowego, którego jednym z adresatów są spółki gminne, w ciągu siedmiu lat jego działania bank udzielił 1,3 mld zł preferencyjnych kredytów na budowę ponad 10 tys. lokali mieszkalnych. Poprzez swoje fundacje bank inwestuje również m.in. w rozwój kapitału społecznego i aktywizację lokalnych społeczności.

Źródło: Newseria Biznes