Czy to już koniec gazu w Polsce?

Wiele państw rewiduje podejście do zużycia gazu. Polska znalazła się w szczególnym momencie: musi jednocześnie zarządzać procesem odchodzenia od węgla, unikając drastycznego zwiększenia roli gazu ziemnego w gospodarce. Dlatego rząd musi mieć strategię, która powinna uwzględniać całościowy bilans gazu ziemnego, nie tylko w elektroenergetyce, ale we wszystkich sektorach gospodarki łącznie, także w przemyśle, gospodarstwach domowych i ciepłownictwie.

W ostatnich latach zużycie gazu ziemnego w polskiej gospodarce wyniosło ok. 20 mld m³ i na tle innych państw UE jest relatywnie niewielkie. Jednak aż 80 proc. zużywanego w Polsce gazu pochodzi z importu – dostawy z Rosji zostały zastąpione innymi kierunkami. Według prognoz Gaz-Systemu jeszcze z 2021 roku, rola gazu w Polsce miała rosnąć – nawet do zużycia na poziomiev34 mld m³ rocznie w ciągu dekady. Infrastruktura gazowa była rozbudowywana m.in. z myślą o postępującej gazyfikacji energetyki i sektora gospodarstw domowych.

Doświadczenia ostatnich dwóch lat wymusiły weryfikację tego podejścia. Gaz-System obniżył prognozy zużycia, a rząd zapowiedział zmniejszenie roli gazu w przygotowywanej rewizji Polityki energetycznej Polski do 2040 roku. Uwaga decydentów koncentruje się jednak głównie na gazowych potrzebach elektroenergetyki. Tymczasem, jeśli nadrzędnym celem ma być ograniczanie roli ryzykownego, błękitnego paliwa – takie podejście nie jest już dłużej możliwe.

Może Cię zainteresuje: Dopłaty do stacji ładowania aut dla samorządów

Strategie sektorowe

Głównymi odbiorcami gazu ziemnego w Polsce są:

• przemysł – 40 proc. zapotrzebowania,
• gospodarstwa domowe – 25 proc.,
• elektroenergetyka i ciepłownictwo – łącznie 20 proc.

Niezbędne jest przygotowanie strategii sektorowych na rzecz redukcji uzależnienia od gazu. Najnowszy raport Forum Energii pt. „Minął czas na gaz? Co Polska może zrobić, aby zmniejszyć zużycie gazu ziemnego w gospodarce” jest pierwszym opracowaniem, w którym analizie poddano wszystkie sektory gospodarki, sprawdzając obecne znaczenie gazu ziemnego oraz możliwości zmniejszenia jego zużycia.

Z wyliczeń Forum Energii wynika, że podejście do bilansu zużycia gazu z punktu widzenia całej gospodarki, przy równoczesnym wprowadzeniu strategii sektorowych na rzecz ograniczania jego konsumpcji, stwarza szansę na ograniczenie roli gazu ziemnego już w połowie przyszłej dekady. W roku 2035 roczne zużycie w gospodarce może zostać ograniczone do ok. 19 mld m³. Takie zapotrzebowanie może zostać zaspokojone wydobyciem własnym oraz importem z kierunków innych niż Rosja.

Zanim nastąpi redukcja zużycia gazu, w ciągu najbliższej dekady jego rola w gospodarce będzie przejściowo wzrastać – jako skutek przestawiania ciepłowni i elektrociepłowni na paliwo gazowe ze względu na niedobory węgla oraz dotychczasowo zbyt wolny rozwój źródeł odnawialnych w tych sektorach.

Eksperci zwracają uwagę, że polski system elektroenergetyczny, który jest pod presją rozwoju nowych mocy, musi się przygotować na elektryfikację nowych sektorów. Rola gazu będzie w nim rosła, ale nie można dopuścić do przeskalowania jego ilości, tym bardziej, że dostępne są technologie ograniczające jego wykorzystanie. Duży potencjał redukcji zużycia błękitnego paliwa, już w najbliższych latach, istnieje w gospodarstwach domowych czy w przemyśle.

Może Cię zainteresuje: Dopłaty do leasingu w programie "Moj Elektryk"

Redukcja gazu w poszczególnych sektorach

W najnowszym raporcie Forum Energii rekomenduje rozwiązania, których zaplanowanie i wdrożenie pozwoli ograniczyć udział gazu w Polsce w perspektywie 2035 roku. Wśród nich są m.in.

W elektroenergetyce:

• znaczne przyspieszenie rozwoju OZE, w tym biogazu i biometanu – zwiększenie skali planowanych projektów;
• wykorzystanie najbardziej elastycznych elektrowni gazowych oraz rozwój kogeneracji (najbardziej efektywny sposób wykorzystywania paliw);
• dostrzeżenie potencjału efektywności energetycznej;
• wykorzystanie istniejących bloków gazowych (200+), pod warunkiem zwiększenia ich elastyczności.

W ciepłownictwie:

• poprawa efektywności energetycznej budynków i infrastruktury ciepłowniczej;
• wzrost udziału OZE do 40 proc. do roku 2030: pompy ciepła, biometan, biomasa, kolektory słoneczne, geotermia;
• elektryfikacja ciepła;
• wykorzystanie potencjału spalania odpadów i energii odpadowej.

W gospodarstwach domowych:

• poprawa efektywności energetycznej budynków (redukcja zapotrzebowania na ciepło o 28 proc. do roku 2030);
• wzrost udziału OZE do 65 proc. w roku 2030: dynamiczny wzrost liczby pomp ciepła i kolektorów słonecznych, stabilny udział biomasy;
• wzrost udziału elektryfikacji do 40 proc. w roku 2030;
• określenie daty zakończenia wsparcia zakupu kotłów gazowych z programów dotacyjnych, a następnie odejścia od ich sprzedaży.

W przemyśle:

• wsparcie wykorzystanie zielonego wodoru (ograniczanie zużycia gazu);
• systemowe wsparcie redukcji zużycia gazu ziemnego w pozostałych obszarach, m.in. dzięki poprawie efektywności energetycznej;
• wprowadzane strategii gałęziowych dla największych konsumentów gazu ziemnego w przemyśle.

Na użycie gazu trzeba patrzeć z perspektywy nie tylko jednego sektora – np. elektroenergetyki lub ciepłownictwa, ale całej gospodarki. Takie podejście ma przełożenie na zależność importową Polski oraz jej bezpieczeństwo energetyczne. Rynek energetyczny będzie w kolejnych latach zmienny. Im dłużej trwa niepewność, tym bardziej bezpieczeństwo Polski będzie zagrożone. Powinno dążyć się do minimalizowania roli błękitnego paliwa – tam gdzie jest to możliwe np. w ogrzewnictwie, przemyśle. W elektroenergetyce trzeba minimalizować udział gazu, ale na tym etapie będzie trudno z niego zrezygnować.

Źródło: Forum Energii