Nowe przepisy dotyczące firm rodzinnych od 22 maja

Dzięki fundacji rodzinnej firmy rodzinne, nestorzy i sukcesorzy, doczekali się kompleksowych rozwiązań prawnych, które dają możliwość wdrożenia projektu sukcesji. Dotychczas musieli korzystać z różnych instytucji prawnych, z przekształcenia działalności gospodarczej w spółkę prawa kapitałowego, czyli przekształceń z testamentów. Trzeba było tworzyć odpowiednie konstrukcje umów spółek, żeby umożliwić funkcjonowanie firmy w kolejnym pokoleniu i żeby majątek, na który pracowała firma rodzinna, nie stanowił zarzewia konfliktu.

Trudna sukcesja

Jak można przeczytać w uzasadnieniu projektu ustawy z 2021 roku, w Polsce prawie 830 tys. firm to firmy rodzinne. Z danych Instytutu Biznesu Rodzinnego wynika, że w ciągu pięciu lat, z których dwa już minęły, sukcesję planowało ok. 57 proc. z nich.

Sprawdź, co warto wiedzieć o rodzajach szlifierek >>

Od transformacji gospodarczej, która zaowocowała rozkwitem polskich prywatnych biznesów, minęło przeszło 30 lat. Założyciele tych przedsiębiorstw chcieliby zabezpieczyć przedsiębiorstwa na wypadek śmierci lub też móc skorzystać z emerytury. Kolejne pokolenie nie zawsze jest zainteresowane kontynuowaniem działalności lub ma do tego predyspozycje.

W przypadku, gdy następcy nie będą w stanie lub nie będą chcieli dalej prowadzić biznesu albo co najmniej sprawować w nim funkcji właścicielskich, muszą mieć prawną możliwość powierzenia zarządzania profesjonalnemu zarządowi. Dlatego ustawodawca przewidział jako podstawowy cel fundacji rodzinnej kumulowanie i pomnażanie majątku wniesionego przez fundatora oraz czerpanie korzyści przez beneficjentów, których określi fundator. Co do zasady, beneficjentami mają być członkowie rodziny, ale mogą być to również osoby trzecie lub organizacja pożytku publicznego.

Może Cię zainteresuje: Nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego

Pasywna fundacja

Ustawa preferuje pewne modele działalności gospodarczej prowadzonej przez fundacje rodzinne. Co do zasady ma ona być tzw. działalnością pasywną, czyli fundacja rodzinna nie będzie aktywnym uczestnikiem obrotu gospodarczego. Będzie przede wszystkim zarządzać majątkiem wniesionym przez fundatora, czy to nieruchomościami, czy to udziałami w spółkach kapitałowych, ogółem praw i obowiązków w spółkach osobowych, czy też dziełami sztuki lub papierami wartościowymi. Jedyną aktywną działalnością, którą fundacja rodzinna będzie mogła przedsięwziąć, będzie prowadzenie gospodarstwa rolnego.

Obowiązek dochowania wymogów rejestrowych będzie w praktyce spoczywał na profesjonalistach, natomiast fundatorzy będą musieli wskazać osoby zarządzające fundacją rodzinną i ewentualnie powołać radę nadzorczą, gdyż ustawa nakazuje obligatoryjnie ustanowienie rady nadzorczej w przypadku więcej niż 25 beneficjentów. Kluczowym aspektem będą kwestie fakultatywne, czyli odpowiednie uregulowanie bytu fundacji rodzinnej w statucie. Fundator będzie mógł w nim określić szereg różnych obowiązków. Jednym z nich, wynikającym z ustawy, jest konieczność przeprowadzania co minimum cztery lata audytów fundacji rodzinnej.

Może Cię zainteresuje: Nowelizacja Kodeksu pracy wchodzi w życie

Eksperci prawni podkreślają, że to bardzo istotne, ponieważ mechanizm polegający na tym, że ustawodawca przewidział obligatoryjny, bardzo rozszerzony organ, zespół ekspertów, którzy mają badać funkcjonowanie fundacji rodzinnej był do tej pory nieznany. Wśród innych podstawowych obowiązków fundacji rodzinnych będzie zapewnienie świadczeń na rzecz beneficjentów, których przewidzi fundator: przykładowo wnuki, które spełnią określone warunki, osiągną odpowiedni wiek, zdobędą odpowiednie wyszkolenie czy edukację bądź poszczycą się pewnymi osiągnięciami, otrzymają odpowiednie świadczenia. Na fundacji rodzinnej będzie spoczywał obowiązek odpowiedniego zarządzania mieniem wniesionym przez fundatora, by przynosiło ono profity fundacji, ale przede wszystkim wystarczyło na świadczenia na rzecz beneficjentów.

Z dochodów i majątku fundacji rodzinnej będzie można finansować np. koszty utrzymania, kształcenia lub leczenia beneficjentów albo wydatki na cele statutowe organizacji pozarządowej prowadzącej działalność pożytku publicznego. Beneficjenci – wskazani przez fundatora – będą tworzyć zgromadzenie beneficjentów, które będzie się zbierać w określonych przypadkach (np. przy uzupełnianiu składu danego organu, zatwierdzeniu sprawozdania finansowego). Fundacja rodzinna – podobnie jak inne osoby prawne – będzie działać poprzez zarząd i będzie mogła podlegać wewnętrznemu nadzorowi rady nadzorczej.

Założenie fundacji rodzinnej

Założenie fundacji rodzinnej będzie wymagać złożenia przez fundatora oświadczenia o jej ustanowieniu przed notariuszem w akcie założycielskim albo w testamencie, sporządzenia statutu, przekazania majątku na fundusz założycielski, ustanowienia organów fundacji rodzinnej oraz wpisania jej do prowadzonego przez sąd rejestru fundacji rodzinnych.

Może Cię zainteresuje:  Unijna dyrektywa CSRD: nowe obowiązki raportowania dla firm

Polska fundacja rodzinna jest wzorowana na instytucjach tego typu działających w wielu państwach europejskich, m.in. Austrii, Niemczech i Liechtensteinie. Umożliwia ona wycofanie się fundatora-przedsiębiorcy z aktywnego prowadzenia biznesu bez utraty dochodów, przy jednoczesnym zabezpieczeniu finansowym członków rodziny.

Wprowadzenie fundacji rodzinnej przynosi wiele korzyści polskiej przedsiębiorczości rodzinnej. Jedyne ryzyka, które dostrzegają eksperci, to jeżeli będzie ona służyła tylko celom podatkowym, wyłącznie jako jedno z narzędzi tzw. optymalizacji podatkowej. Ustawodawca wprowadził również tzw. szczególną klauzulę obejścia prawa. Jeżeli fundacja rodzinna nie będzie spełniała celu, dla jakiego została stworzona przez ustawodawcę i będzie służyła jedynie celom podatkowym, to dla osób, które zamierzają powołać taką instytucję, będzie to oznaczać duże ryzyko.

Źródło: Newseria Biznes